Rolconflict doorbreken: vind vrijheid in je identiteit

Voel je je soms gevangen in de verwachtingen die aan je worden gesteld? De druk om een "goede" vader, een "succesvolle" werknemer, of een "perfecte" partner te zijn, kan verstikkend werken.

Je hebt dan last van een rolconflict. Die wil je doorbreken, zonder je fundament te verliezen. Maar hoe doe je dat in de maalstroom van alledaagse verantwoordelijkheden?

De waarheid is dat de identificatie met deze rollen een diepgewortelde verslaving kan zijn. We klampen ons vast aan wie we denken te zijn, omdat dit ons een gevoel van veiligheid en bestaansrecht geeft.

Dit blogartikel duikt diep in de aard van deze 'rol-identificatie'. We verkennen waarom we ons zo vastklampen aan deze rollen, de impact die dit heeft op ons welzijn en hoe het loslaten van de identificatie – niet de rol zelf – leidt tot ongekende vrijheid.

Je zult ontdekken hoe je de persoon achter de rol kunt vinden en een leven kunt leiden dat verder gaat dan maatschappelijke verwachtingen. Dan los je jouw rolconflict op.

Rolconflict door onzichtbare ketenen

Vader, moeder, werknemer, partner, zoon, dochter, vriend, mentor – we dragen talloze hoeden in ons leven. Deze rollen zijn functioneel. Ze structureren onze samenleving en geven richting aan onze interacties.

Al vanaf jonge leeftijd leren we welke gedragingen bij welke rol horen. Dit helpt ons te navigeren in sociale contexten en draagt bij aan een gevoel van verbondenheid en acceptatie. De maatschappelijke verwachtingen vormen ons vaak meer dan we beseffen.

Echter, de grens tussen het hebben van een rol en het zijn van een rol is flinterdun en wordt vaak onbewust overschreden. Wanneer we ons volledig identificeren met een rol, versmelten we ermee.

De rol wordt dan niet langer iets wat we doen, maar iets wat we zijn.

Denk aan de manager die na werktijd nog steeds de 'baas' speelt, of de moeder die het gevoel heeft dat haar hele identiteit wegvalt, zodra haar kinderen het huis uit zijn. Dit proces van identificatie is subtiel, maar de gevolgen kunnen ingrijpend zijn. Het kan leiden tot een gevoel van leegte of verwarring over wie je bent naast je werk of je familie.

Rolconflict door het zijn in plaats van hebben van een rol

Hier ligt de kern van de uitdaging en de sleutel tot bevrijding: het onderscheid tussen het hebben van een rol en het zijn van een rol.

Wanneer je een rol hebt, zie je het als een kledingstuk dat je aantrekt voor specifieke situaties. Je voert de taken en verantwoordelijkheden uit die bij de rol horen, maar je weet diep vanbinnen dat dit niet je complete zelf is. Je bent de speler, niet de rol.

Aan de andere kant, wanneer je een rol bent, is het alsof de kleding aan je huid is vastgegroeid. Je persoonlijkheid, je zelfbeeld en zelfs je gevoel van eigenwaarde zijn volledig verweven met de kenmerken van die rol.

Dit fenomeen kan uitgroeien tot een persoonlijkheidsverslaving, zoals beschreven door sommigen: het krampachtig vasthouden aan de identiteit die je jezelf hebt aangemeten.

Je wilt deze 'persoonlijkheid' met al zijn verlangens, pijnen en ervaringen niet kwijt, omdat het voelt als jouw essentie. Maar wat als die essentie veel dieper ligt dan de rollen die je speelt? Het is cruciaal om te zien dat deze rollen niet de waarheid zijn van wie jij bent. Ze zijn slechts tijdelijke uitdrukkingen.

De gevaren van rol-identificatie

De onophoudelijke prestatiedruk die voortkomt uit te sterke rol-identificatie is een stille sloper van je welzijn. Wanneer je bent wat je doet, wordt elke uitdaging of kritiek op die rol een directe aanval op je identiteit.

Dit leidt tot chronische stress, omdat je continu probeert te voldoen aan een extern ideaalbeeld. Je staat altijd 'aan', uit angst om niet te voldoen aan de verwachtingen die bij je rol horen.

Deze constante spanning put je uit. Rolconflicten, bijvoorbeeld wanneer de verwachtingen van je werkgever botsen met die van je familie, kunnen leiden tot een diep gevoel van verscheurdheid.

Dit is een belangrijke oorzaak van burn-out[1], waarbij je energiereserves volledig zijn uitgeput. De vraag wie je bent naast je werk of je gezin wordt pijnlijk actueel wanneer de grenzen tussen je privéleven en je rol vervagen. Je verliest het contact met je eigen behoeften, verlangens en je innerlijke stem.

Het is alsof je jezelf kwijtraakt in een doolhof van verwachtingen, waarbij de angst om niet 'goed genoeg' te zijn je voortdrijft.

Praktische stappen om je ware zelf te vinden

Je identiteit loskoppelen van je rollen is een reis, geen bestemming. Het is iets wat je je hele leven kunt doen, omdat dit afhangt van je omstandigheden. Het gaat niet om het opgeven van je verantwoordelijkheden, maar om het verschuiven van je interne focus.

Gebruik deze stappen om je rolconflict te doorbreken:

Herken Je Rollen:

• Neem de tijd om al je rollen op te schrijven: beroepsmatig, familiaal, sociaal.
• Vraag jezelf af: Welke rollen voel ik het meest? Welke rollen eisen het meeste van me?
• Observeer de gedachten en emoties die opkomen bij elk van deze rollen. Word je boos, gestrest, blij of angstig?

 Observeer Zonder Oordeel:

• Begin jezelf te observeren terwijl je een rol vervult. Zie hoe je handelt, wat je zegt en welke non-verbale signalen je uitzendt.
• Let op het verschil tussen jouw acties en jouw innerlijke staat. Ben je bijvoorbeeld op je werk een besluitvaardige leider, maar voel je je vanbinnen onzeker?
• Deze observatie helpt je te zien dat je gedrag in een rol niet altijd overeenkomt met wie je werkelijk bent.

 Creëer Mentale Afstand:

• Visualiseer je rollen als kostuums die je aantrekt. Wanneer je klaar bent met een rol, trek je het kostuum symbolisch uit en leg je het neer.
• Oefen met de gedachte: "Ik heb de rol van [rolnaam], ik ben niet de rol van [rolnaam]." Herhaal dit mantra.
• Deze oefening versterkt het besef dat jij meer bent dan je taken of titels.

 Verken Je 'Zijn' Buiten de Rollen:

• Reserveer tijd waarin je geen enkele rol vervult. Dit kan door middel van meditatie, wandelen in de natuur, of gewoon stilzitten en niets doen.
• Vraag jezelf af: Wie ben ik als ik niet hoef te presteren, te zorgen, of te voldoen? Wat blijft er over wanneer alle rollen zijn afgestroopt?
• Dit is de weg naar leven zonder rol – niet leven zonder verantwoordelijkheid, maar leven zonder identificatie. Dit is de innerlijke 'helderheid' waar de ware bevrijding ligt.

Uitdagingen en valkuilen

Het rollenpatroon doorbreken is geen gemakkelijke weg, en je zult onvermijdelijk op weerstand stuiten, zowel van jezelf als van je omgeving.

Een van de grootste angsten is het verlies van doelen of de vrees voor afwijzing. "Wie ben ik dan nog?", vraag je je misschien af, als je je vertrouwde identiteit loslaat. Of "Wat als ik niet meer aan de verwachtingen voldoe en mensen mij niet meer accepteren?"

Het is belangrijk om te begrijpen dat deze angsten voortkomen uit de diepgewortelde verslaving aan je persoonlijkheid. De persoonlijkheid wil zichzelf in stand houden.

Echter, als je door deze angst heen kijkt, ontdek je dat je niet je rollen hoeft te verliezen om je ervan los te koppelen.

Sterker nog, door meer authentiek te zijn, zul je uiteindelijk meer verbinding ervaren – verbinding met jezelf en met anderen die jou waarderen voor wie je werkelijk bent, en niet alleen voor wat je doet. Het gaat niet om het sterven van je identiteit, maar om het doorzien dat deze rollen niet je ware, onveranderlijke zelf zijn.

Vrijheid door rolconflicten op te lossen

Je bent zoveel meer dan de som van je rollen. De identificatie met je rol kan een zware last zijn, leidend tot stress, uitputting en het verlies van je authentieke zelf. Door het rollenpatroon te doorbreken en het onderscheid te maken tussen het hebben van een rol en het zijn van een rol, open je de deur naar een diepere vorm van vrijheid en innerlijke vrede.

Deze reis van identiteit loskoppelen is een krachtige daad van zelfliefde en zelfbewustzijn. Het stelt je in staat om je verantwoordelijkheden met integriteit te vervullen, zonder jezelf daarin te verliezen.

Het is de grootste bevrijding die je kunt ervaren, omdat je je realiseert dat je ware essentie niet door een rol vervangen kan worden. Omarm de persoon achter de rollen – dat is waar je ware kracht en vreugde liggen.

En waar je jouw rolconflict mee oplost.

Hypnose als therapeutisch instrument

Voor therapeuten biedt hypnose een krachtige ingang tot het werken met rolconflicten. In trance wordt de cliënt losgekoppeld van zijn gebruikelijke denk- en gedragspatronen, waardoor diepgewortelde identificaties met sociale rollen zichtbaar en hanteerbaar worden.

Onderzoek toont aan dat hypnose de verbinding tussen conflictmonitoring en cognitieve controleprocessen tijdelijk verzacht[2], wat een vruchtbare bodem biedt voor herstructurering van beperkende overtuigingen zoals “ik moet altijd beschikbaar zijn” of “ik mag geen zwakte tonen”.

Door middel van hypnotherapeutische technieken kan de cliënt zijn rollen leren zien als tijdelijke ‘kostuums’ in plaats van vaste identiteiten. Dit creëert niet alleen psychologische ruimte, maar vergroot ook het zelfinzicht en de autonomie.

Voor therapeuten is hypnose daarmee een waardevolle methode om cliënten te helpen terug te keren naar hun authentieke ‘zijn’, voorbij de druk van maatschappelijke verwachtingen.

Anderen helpen hun rolconflict op te lossen

Wil jij anderen helpen om hun rolconflict op te lossen? Dan is kennis van hypnose en de techniek van het delenwerk (een gevorderde techniek die pas in de latere opleidingen van het HIN aandacht krijgt) van belang.

Kom eens naar een masterclass voor een gratis kennismaking.

Of schrijf je direct in voor een van onze evenementen en opleidingen.

Klik hier voor onze agenda.

Klik hier voor onze opleidingen.

Plan hier een 1-op-1 gesprek om te checken of de opleiding bij je past.

Bronnen: