Symptomen van angst die lang verborgen blijven
Herken je die onverklaarde hoofdpijn, buikpijn of slaapproblemen? Deze kenmerken van een angststoornis worden vaak over het hoofd gezien. Wist je 1 op de 5 Nederlanders krijgt in zijn of haar leven een angststoornis?
Wat is een angststoornis precies? Het gaat om heftige angsten in het dagelijks leven, zonder dat er echt gevaar is. Symptomen angststoornis variëren van hartkloppingen, zweten en benauwdheid tot misselijkheid en het gevoel te stikken. Daarnaast ervaren mensen vaak problemen met concentratie, een bang voorgevoel, bezorgdheid en prikkelbaarheid.
In dit artikel bespreken we de verborgen kenmerken van een angststoornis die uw huisarts misschien niet benoemt. We kijken naar het verschil tussen normale angst en een stoornis, waarom deze aandoening vaak onopgemerkt blijft, en wat u zelf kunt doen als u deze signalen herkent. Ondanks dat vrouwen vaker last hebben van bepaalde angststoornissen zoals agorafobie, kunnen deze aandoeningen iedereen treffen.
Wat is een angststoornis echt?
Angst dient van nature als beschermingsmechanisme. Het bereidt ons lichaam voor op 'vechten of vluchten' bij gevaar. Maar wanneer wordt normale angst een angststoornis? En waarom blijven deze stoornissen vaak onder de radar?
Verschil tussen normale angst en een stoornis
Normale angst is een gezonde reactie op een dreigende situatie. Deze angst maakt ons tijdelijk scherper, bijvoorbeeld bij het inhalen met de auto of bij plotseling slecht weer. Deze reactie is kortdurend en staat in verhouding tot de situatie.
Bij een angststoornis daarentegen is de angst buitenproportioneel. Je ervaart intense angst in situaties die objectief gezien ongevaarlijk zijn. Je raakt bijvoorbeeld in paniek tijdens een gesprek of durft niet meer alleen naar buiten te gaan.
Een angststoornis herken je aan deze kenmerken:
- De angst houdt langdurig aan (3 tot 6 maanden).
- De angst belemmert je dagelijks functioneren.
- De symptomen komen voor op meerdere levensgebieden (thuis, werk, sociale contacten).
- Je weet vaak dat je angst onredelijk is, maar kunt deze niet beheersen.
Psychiaters spreken van een stoornis wanneer de angstklachten aanzienlijk lijden veroorzaken in het dagelijks leven. Belangrijk om te weten: er is geen exact afkappunt tussen normale angstklachten en een angststoornis. Er is sprake van iets dat maar doorgaat ( 1).
Waarom angststoornissen vaak onopgemerkt blijven
Ten eerste uiten angststoornissen zich vaak als lichamelijke klachten zonder duidelijke medische oorzaak. Hoofdpijn, buikpijn, slaapproblemen en concentratieproblemen worden niet altijd in verband gebracht met angst.
Angst gaat ook vaak gepaard met andere problemen, waardoor het andere probleem meer aandacht krijgt. Depressie wordt bijvoorbeeld vaker behandeld ( 2).
Daarnaast proberen mensen met een angststoornis bepaalde situaties te vermijden. Ze gaan bijvoorbeeld liever dicht bij huis op vakantie, elk jaar naar dezelfde plek, of gaan confrontaties uit de weg. Deze vermijdingsstrategieën lijken op korte termijn te helpen, maar houden de angst juist in stand.
Ook passen mensen zich aan door geruststelling te zoeken of controle uit te oefenen. Ze vermijden nieuwe, onbekende situaties en laten bijvoorbeeld rekeningen ongeopend liggen bij geldproblemen . Hierdoor blijft de onderliggende angststoornis verborgen.
Tot slot speelt het geleidelijke karakter van angststoornissen een rol. Angstklachten ontwikkelen zich vaak langzaam, waardoor zowel de persoon zelf als de omgeving de ernst van de situatie niet altijd herkent.
Verborgen symptomen van een angststoornis
Een angststoornis uit zich niet altijd in voor de hand liggende symptomen. Naast bekende symptomen als hartkloppingen en benauwdheid zijn er verborgen kenmerken die vaak over het hoofd worden gezien. Deze subtiele signalen kunnen echter net zo ontwrichtend zijn voor het dagelijks leven.
Constante vermoeidheid zonder duidelijke reden
Mensen met een angststoornis ervaren vaak aanhoudende vermoeidheid zonder duidelijke oorzaak. Door een gegeneraliseerde angststoornis kun je slapeloosheid ervaren of vermoeidheid ontwikkelen. Dit komt doordat je lichaam constant in een staat van paraatheid verkeert.
Aanhoudende spanning zorgt voor een overbelasting van de bijnieren, wat resulteert in uitputting. Bovendien leiden slechte concentratie en verminderde slaapkwaliteit tot slechtere prestaties op school en/of werk.
Overmatig geruststelling zoeken bij anderen
Een veelvoorkomend maar weinig herkend kenmerk is het constant zoeken naar bevestiging bij anderen. Mensen met een piekerstoornis vragen herhaaldelijk om geruststelling. Dit gedrag kan zelfs relaties onder druk zetten. Zoals een cliënt met een bedrijf aan huis die afspraken met klanten alleen telefonisch of online deed, omdat hij steeds met een goed verhaal moest komen om persoonlijke ontmoetingen te vermijden.
Vermijden van sociale of onbekende situaties
Vermijdingsgedrag is het ontlopen van situaties die angst oproepen. Dit is een direct gevolg van de angst die je ervaart. Mensen met een sociale fobie durven bijvoorbeeld niet naar feestjes te gaan of vermijden presentaties. Ondanks dat iemand vaak zelf weet dat deze angst overdreven is, kan het vermijdingsgedrag zich uitbreiden naar steeds meer situaties. Hierdoor kunnen belangrijke sociale vaardigheden niet of onvoldoende ontwikkeld worden, vooral bij kinderen.
Lichamelijke klachten zonder medische oorzaak
Angststoornissen uiten zich regelmatig in lichamelijke klachten waarvoor geen duidelijke medische oorzaak te vinden is:
- Buikpijn en darmklachten
- Hoofdpijn en nekpijn
- Duizeligheid en evenwichtsproblemen
- Hartkloppingen en pijn op de borst
Deze klachten ontstaan doordat het lichaam te vaak wordt blootgesteld aan stresshormonen zoals adrenaline en cortisol.
Overmatig piekeren over kleine dingen
Bij een piekerstoornis maak je je continu zorgen over alledaagse zaken. Het lukt niet om te stoppen met piekeren en het onderwerp van zorg verandert regelmatig. Dit constante gepieker kost enorm veel energie, waardoor je taken thuis of op werk minder snel kunt uitvoeren. Daarnaast ontwikkel je mogelijk concentratieproblemen, prikkelbaarheid en slaapproblemen.
Waarom je huisarts deze signalen vaak niet benoemt
Wanneer patiënten met angstklachten bij de huisarts komen, worden deze vaak niet als zodanig herkend. Onderzoek toont aan dat bij meer dan de helft van de patiënten met een angststoornis de geleverde zorg niet voldoet aan de wetenschappelijke standaarden. Hoe komt dit?
Focus op lichamelijke klachten
De meeste mensen met angststoornissen komen bij de huisarts vanwege lichamelijke symptomen . Huisartsen zijn medisch opgeleid en zoeken daarom eerder naar lichamelijke oorzaken, terwijl de psychische stoornis onbesproken blijft. Bij minder dan twintig procent van de patiënten met een angststoornis of depressie noteert de huisarts deze diagnose in het patiëntendossier.
Tijdgebrek tijdens consulten
Bovendien speelt tijdgebrek een cruciale rol. Een afwachtend beleid of het bespreken van angsten kost veel tijd. Huisartsen geven aan dat ze liever een symptoombeschrijving geven dan een diagnose, terwijl volgens patiënten die diagnose juist kan helpen.
Gebrek aan psychologische training
Daarnaast zijn huisartsen medisch onderlegd en werken ze vanuit dat perspectief. Velen achten zich niet competent voor het behandelen van psychische aandoeningen en rekenen dit niet tot hun taak. Ze leren steeds beter om patiënten vanuit psychisch oogpunt te bekijken, maar dit is niet hun tweede natuur.
Stigma rond mentale gezondheid
Tot slot vormt stigmatisering een belangrijk obstakel in de gezondheidszorg. Maar liefst 30-50% van de patiënten met een psychische aandoening voelt zich gediscrimineerd door hun huisarts. Sommige patiënten willen geen behandeling of ontkennen bij de huisarts dat ze angstig zijn, vaak uit angst niet serieus genomen te worden.
Wat kun je zelf doen als je deze signalen herkent?
Merkt u dat bepaalde kenmerken van een angststoornis op u van toepassing zijn? Zelfs als uw huisarts deze signalen niet benoemt, kunt u zelf stappen ondernemen. Het herkennen van deze signalen is namelijk de eerste stap naar herstel.
Houd een dagboek bij van je klachten
Allereerst kan het bijhouden van een angstdagboek helpen uw klachten in kaart te brengen. Noteer wanneer de angst optreedt, wat u voelt in uw lichaam, en welke gedachten er door uw hoofd gaan. Dit geeft inzicht in uw angstpatronen en triggers. Een dagboek werkt als een vorm van zelftherapie en helpt u letterlijk uw hoofd op te ruimen. Veel mensen merken dat ze na het opschrijven van hun gevoelens weer kunnen ademhalen en verder kunnen met hun dag.
Praat met mensen die je vertrouwt
Bovendien is het belangrijk uw problemen met anderen te delen. Door erover te praten geeft u voor uzelf toe dat ze er zijn. Kies iemand bij wie u zich op uw gemak voelt - een partner, familielid, vriend of collega. Praten lucht op en doorbreekt het taboe rond angst. U zult merken dat u zich minder alleen voelt en dat anderen u beter zullen begrijpen.
Zoek informatie over angststoornis symptomen
Daarnaast helpt het om meer te leren over angststoornissen. Betrouwbare websites, boeken of folders bieden waardevolle informatie over symptomen angststoornis en wat u eraan kunt doen. Vraag bijvoorbeeld informatiemateriaal aan bij organisaties als MIND of de Angst, Dwang en Fobiestichting (ADF). Kennis over uw klachten geeft u houvast en vermindert onzekerheid.
Overweeg een gesprek met een psycholoog
Tot slot is het verstandig professionele hulp te zoeken als uw angstklachten aanhouden of erger worden. Een psycholoog kan samen met u onderzoeken waar uw angsten vandaan komen en of uw overtuigingen kloppen. Verschillende behandelingen zoals exposure, cognitieve therapie of lichaamsgerichte oefeningen kunnen effectief zijn. De drempel om een psycholoog te bezoeken voelt vaak hoog, maar juist vroege hulp kan verdere problemen voorkomen.
Conclusie
Angststoornissen zijn duidelijk meer dan alleen hartkloppingen en benauwdheid. Zoals we hebben gezien, uiten deze aandoeningen zich vaak op verborgen manieren: onverklaarde vermoeidheid, lichamelijke klachten zonder medische oorzaak, overmatig piekeren en vermijdingsgedrag. Deze kenmerken blijven helaas regelmatig onopgemerkt door huisartsen die beperkte tijd hebben of primair naar lichamelijke verklaringen zoeken.
Belangrijk om te beseffen is dat u niet alleen staat. Jaarlijks krijgen bijna een half miljoen Nederlanders te maken met angstklachten. Hoewel deze cijfers hoog zijn, bestaat er nog steeds een stigma rond mentale gezondheid. Daarom zwijgen veel mensen over hun angsten, wat vroege herkenning en behandeling bemoeilijkt.
Het herkennen van de signalen is echter de eerste stap naar herstel. Door een dagboek bij te houden, met vertrouwde personen te praten en informatie te zoeken, neemt u al belangrijke stappen. Bovendien kunnen professionele hulpverleners zoals psychologen effectieve behandelingen bieden.
Uiteindelijk is een angststoornis goed te behandelen wanneer deze op tijd wordt herkend. Dus als u zich in de beschreven kenmerken herkent, aarzel dan niet om actie te ondernemen. Wacht niet tot uw huisarts de signalen benoemt - u kent uw lichaam en geest beter dan wie dan ook. Met de juiste hulp en aanpak kunt u leren omgaan met uw angsten en weer controle krijgen over uw leven.
Hypnose en verborgen symptomen van angst
Hypnotherapie kan bij angststoornissen verrassend effectief zijn ( 3), juist omdat het werkt op het niveau waar angst ontstaat: het onderbewuste.
Terwijl cognitieve therapieën vooral de denkpatronen aanpakken, richt hypnose zich op het lichaam en de automatische reacties die angst in stand houden.
Onder hypnose komt het brein in een toestand van diepe ontspanning waarin de amygdala, het hersengebied dat angst en stress reguleert, tot rust komt. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat hypnose de activiteit van dit gebied kan verlagen, het stresshormoon cortisol vermindert.
Hierdoor neemt de fysieke spanning af en ontstaat er ruimte om angstige gedachten op een veilige manier te herprogrammeren.
Veel mensen ervaren al na enkele sessies een merkbaar verschil: de paniekreactie wordt minder heftig, het piekeren neemt af en het vertrouwen in het eigen lichaam keert terug. Hypnose is geen ‘magische oplossing’, maar een bewezen methode om het zenuwstelsel te kalmeren en de vicieuze cirkel van angst op een dieper niveau te doorbreken.
Key Takeaways
Angststoornissen zijn veel complexer dan alleen hartkloppingen - ze uiten zich vaak in verborgen symptomen die gemakkelijk over het hoofd worden gezien.
- Constante vermoeidheid, onverklaarde lichamelijke klachten en overmatig piekeren zijn vaak onherkende tekenen van een angststoornis
- Huisartsen missen deze signalen door tijdgebrek, focus op lichamelijke klachten en beperkte psychologische training
- Houd een angstdagboek bij en praat met vertrouwde personen om patronen te herkennen en isolatie te doorbreken
- Zoek professionele hulp bij een psycholoog als klachten aanhouden - vroege behandeling voorkomt verdere problemen
- Ga naar een hypnotherapeut als de route via de reguliere zorg je te lang duurt, of je gewoon snel van je probleem af wilt zijn.
Herkenning van deze verborgen kenmerken is de eerste cruciale stap naar herstel. Wacht niet tot anderen de signalen benoemen. Vertrouw op je eigen waarneming en neem actie voor je mentale gezondheid.
Mensen met angsten helpen
Wil jij mensen helpen die last hebben van angsten, of doe je dat al, dan is kennis van hypnose ontzettend handig. Kom eens naar een gratis masterclass voor een kennismaking.
Of schrijf je direct in voor een van onze evenementen en opleidingen.
Heb je een vraag over of de opleiding bij je past? Plan hier een 1-op-1 gesprek in.
Bronnen:
2. https://academic.oup.com/book/24459/chapter-abstract/187521208
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31251710/