Defensief gedrag: Is het schadelijk?

Iemand heeft een opmerking en je voelt gelijk de behoefte om jouw gedrag te verdedigen of om jouw standpunt met verve te verdedigen. Dit betekent vaak dat je niets wilt aannemen van de andere persoon en je niets laat vertellen. In sommige gevallen kan dat goed zijn en in andere gevallen is het schadelijk. In dit blog ga ik dieper in op defensief gedrag of je er iets aan moet doen en wat je er dan aan kunt doen.

Betekenis defensief

Defensief betekent verdedigend en het is een term die zijn oorsprong vindt uit de krijgskunst. Het heeft dus met verdediging en vechten te maken. Het is dus een vrij paradoxale term omdat je als het ware vechtend verdedigt.

Sommige mensen hebben het bij defensief dus ook over aanvallend verdedigen.

Jezelf verdedigen

Jezelf verdedigen is heel normaal als je veiligheid in het geding is. Wanneer je bijvoorbeeld valselijk wordt beschuldigd van iets is het heel logisch dat je daar kwaad om wordt en je, je verdedigt tegen die beschuldiging.

Defensief gedrag kan net wat anders zijn dan jezelf verdedigen. Wanneer iemand bijvoorbeeld kritiek op je heeft ga je de aanval in door zelf kritiek terug te geven. Op je werk krijg je bijvoorbeeld commentaar over hoe je iets aanpakt en jij pareert dit commentaar door aan te geven hoe de ander iets verkeerd aanpakt.

Of in plaats van iets met die kritiek te doen schiet je in de verdediging waarom jij je werk doet zoals je het doet. Dit is op zich niet heel erg, maar wanneer dit ervoor zorgt dat je totaal niets wil aannemen van de ander kan dit gevolgen hebben voor je persoonlijke ontwikkeling.

Waarom hebben mensen last van defensief gedrag?

Defensief gedrag heeft veel te maken met het zelfvertrouwen dat mensen hebben. Als er een onbalans is tussen je onbewuste gevoel van zelfvertrouwen en je bewuste gevoel van zelfvertrouwen ga je je sneller defensief gedragen dan wanneer dit in lijn is met elkaar[1].

Dit betekent dus dat wanneer je onbewust weinig zelfvertrouwen hebt en wanneer je over jezelf nadenkt je denkt dat je juist wel veel zelfvertrouwen hebt je sneller defensief wordt en hetzelfde geldt in de omgekeerde situatie. Je hebt dan onbewust veel zelfvertrouwen en bewust juist minder.

Een andere reden waarom je sneller defensief wordt is omdat je in je jeugd niet goed gehecht bent met je verzorgers[2]. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen die zich goed hechtten aan andere mensen zich veiliger voelen en bedreigingen veel later zien dan mensen die juist hechtingsproblemen hebben. Dit betekent niet altijd dat je goed kunnen hechten beter is, want dit kan er ook toe leiden dat je gevaar echt te laat inziet en dus te laat nodig defensief gedrag laat zien.

Echter, je wilt ook niet defensief worden bij gevaar wat gewoon niet echt gevaarlijk is en dat kan dus het geval zijn wanneer je je niet goed kunt hechten aan mensen. Je ziet de wereld dan niet als een veilige plek, zoals mensen die zich wel kunnen hechten dat meestal juist wel vinden.

Defensief gedrag op het werk

Defensief gedrag op het werk kan heel schadelijk zijn. Er zijn ook meerdere onderzoeken aan gewijd om defensief gedrag op het werk te verminderen om op die manier groei te bevorderen.

In veel vergaderingen wordt bijvoorbeeld defensief gedrag gezien en dit zorgt ervoor dat de resultaten van zo’n vergadering minder goed zijn dan ze kunnen zijn. Wanneer mensen zich psychologisch veilig voelen tijdens een vergadering zorgt dit voor betere resultaten. Er wordt bijvoorbeeld meer van elkaar geleerd[3].

Wanneer mensen denken dat ze niet goed bezig zijn, een teken van laag zelfvertrouwen, kan dit ervoor zorgen dat ze minder goed kunnen denken en handelen. Wat vaak gebeurt bij defensief gedrag op het werk is dat je routine-achtig wilt werken, omdat dit snel en efficiënt voelt. Soms heb je juist creativiteit nodig en moet je wat langer nadenken over waar je mee bezig bent, dit voelt onproductief, maar dat is juist de manier om defensief gedrag op het werk te verminderen.

Als iets niet goed gaat hinten mensen daar op het werk meer naar dan dat dit duidelijk gezegd wordt, dit is bijvoorbeeld zo’n vorm van defensief gedrag dat door sommige mensen niet goed wordt opgepikt. Als dit dan niet wordt opgepikt kan dit ervoor zorgen dat een project uitloopt of zelfs mislukt.

In het genoemde onderzoek worden 4 overtuigingen genoemd die leiden tot defensief gedrag, namelijk:

• Je wilt in controle zijn over jezelf en het project.
• Je wilt winnen en niet verliezen.
• Je onderdrukt negatieve emoties.
• Je wilt je rationeel gedragen.

Om op het werk effectiever te zijn worden juist de volgende waarden/overtuigingen aanbevolen door de onderzoekers, die leiden tot minder defensief gedrag:

• Je wilt informatie vinden die je kunt testen.
• Je wilt keuzes maken die gebaseerd zijn op (belangrijke) informatie.
• Je wilt processen goed controleren om fouten te kunnen detecteren en oplossen.

Hypnose kan je helpen met het transformeren van overtuigingen om op het werk de succesfactor te zijn in plaats van die eigenwijze defensieve kwast waardoor alles in het 100 loopt.

Dit kan zelfs door de aanbevolen overtuigingen tijdens hypnose als een suggestie te geven. Vervolgens krijg je dit soort suggesties mee naar huis om te oefenen tijdens zelfhypnose.

Mindfulness wordt ook veel in organisaties gebruikt bij complexe projecten om defensief gedrag te verminderen.

Defensief gedrag in je relatie(s)

Niet alleen op het werk, ook in je relaties kun je last hebben van defensief gedrag. Vooral in relaties wil je informatie liever niet horen als dit van invloed is op je zelfbeeld of het eigen gevoel van wie jij bent en welk gedrag jij vertoont. Als je partner je erop aanspreekt dat je iets doet, waarvan je het zelf eigenlijk ook niet netjes vindt wil je dat dus liever niet horen.

Defensief gedrag in een relatie betekent meestal:

• De klacht van de ander ontkennen.
• De klager te gevoelig of gek noemen.
• Gelijk terug klagen over wat anders.
• Je opstellen als een slachtoffer en alsof je pijn hebt zodat de klager ophoudt.
• Niets zeggen en weggaan.

Hierdoor kan de klager ook weer defensief worden en voordat je het weet heb je ruzie[4].

In een relatie is het daarom belangrijk om je soms volwassener voor te doen dan je je voelt. Luister naar de klacht en wat er nu de kern van is, vooral als deze ongelukkig eruit is geflapt en probeer vervolgens samen een oplossing te vinden. Ben je het er niet mee eens, vertel dan jou kijk op het probleem.

Hoe stop je defensief gedrag

Defensief gedrag kan dus in allerlei situaties voorkomen. In je relatie kan het zorgen voor ruzie en op het werk kan het ervoor zorgen dat projecten maar moeizaam verlopen. Defensief gedrag stoppen is dus zowel goed voor je werk, want je ben productiever, als in je relatie, want je hebt geen ruzie (alleen een lastig gesprek).

Je kunt beginnen met het uitvoeren van de bovenstaande tips, maar als dat niet lukt is het belangrijk om te werken aan je zelfvertrouwen en wereldbeeld.

De oorzaak van defensief gedrag ligt vaak bij je overtuigingen die over jezelf en de wereld gaan. Mensen die de wereld als veilig zien zijn minder defensief en mensen met een onbewust en bewust gevoel van zelfvertrouwen zijn ook minder defensief.

Het veranderen van je overtuigingen is zo’n beetje de kern van therapie met hypnose. In eerste instantie zal een hypnose-expert het gesprek met je aangaan om erachter te komen welke overtuigingen je hebt over bijvoorbeeld je werk of hoe een relatie hoort te zijn en wie welke taken op zich neemt, of wat het probleem dan ook is.

Zoals gezegd bij overtuigingen veranderen over hoe je jouw werk kunt doen is dit mogelijk met hypnotische suggesties. Dit kan in eerste instantie je gedrag veranderen. Een andere manier om je gedrag te veranderen en om minder defensief te zijn is met een post-hypnotische suggestie. Met zo’n suggestie krijg je een soort opdracht die je gaat uitvoeren op het moment dat je defensief wordt. Een posthypnotische suggestie komt vaak aan het einde van een geleide visualisatie waarin je gewenst gedrag als het ware oefent. Bijvoorbeeld:

“Je wordt door je partner aangesproken op het feit dat je veel overwerkt. Diep van binnen weet je dat dit niet handig is, maar dit is slechts voor 3 maand voor een belangrijk project. In plaats van te beginnen over het werk van je partner of weg te lopen luister je naar de klacht. Je geeft aan dat je partner gelijk heeft. Legt uit waarvoor je overwerkt en geeft aan om bij je baas aan te geven dat dit overwerken toch een dag per week moet minderen. Daarbij geef je ook aan om in het weekend meer aandacht te hebben voor de thuissituatie zodat dat alles goedmaakt. De volgende keer als je defensief wordt blijf je kalm, luister je en geef je jouw visie en een eventuele oplossing voor het probleem.”

Dit is slechts een voorbeeld van een geleide visualisatie met post-hypnotische suggestie. Afhankelijk van jouw overtuigingen en problemen met defensief gedrag kan een hypnose-expert gebruikmaken van andere technieken.

Wil je weten welke technieken er nog meer zijn en hoe je jezelf en andere mensen kunt helpen met hypnose? Kom dan eens naar een hypnose playshop of schrijf je in voor een van onze opleidingen.

Pin ook deze handige infographic als geheugensteuntje:

[1]https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00207590601068134

[2]https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0191886914005352

[3]https://www.researchgate.net/profile/Peter_Oeij/publication/306132338_Can_teams_benefit_from_using_a_mindful_infrastructure_when_defensive_behaviour_threatens_complex_innovation_projects/links/57ba97c108ae14f440bd9251/Can-teams-benefit-from-using-a-mindful-infrastructure-when-defensive-behaviour-threatens-complex-innovation-projects.pdf

[4]https://www.psychologytoday.com/intl/blog/presence-mind/201902/defensiveness-enemy-growth-and-good-relationships?collection=1125773