Daar lig je dan. Halfvier 's nachts en je brein draait overuren alsof het op volle toeren staat. Je kent het vast wel, die eindeloze stroom aan gedachten die maar niet wil ophouden. Of je zit in een vergadering en terwijl je collega over budgetten praat, schiet je hoofd alle kanten op. Zorgen over de kinderen, die rekening die nog betaald moet worden, dat gesprek van gisteren dat niet lekker voelde.
Gedachten stoppen lijkt soms net zo onmogelijk als een wild paard temmen. Je probeert het wel, maar die gedachten hebben blijkbaar hun eigen wil. En hoe harder je probeert ze stil te krijgen, hoe lawaaieriger het wordt in je hoofd.
Veel mensen vragen me: "Edwin, hoe krijg ik die gedachten nou eens stil? Ze gaan maar door en door." Ik snap dat. Die razende gedachten kunnen je leven behoorlijk ontregelen, vooral wanneer je wilt slapen. Dan word je nog meer gefrustreerd, omdat je weet dat je rust nodig hebt, maar je brein heeft blijkbaar andere plannen.
Nu kun je daar van alles bij slikken of je kunt proberen jezelf tot de orde te roepen, maar er is een veel elegantere manier. Hypnose werkt anders dan je misschien denkt. Het gaat niet om controle krijgen over je gedachten, dat werkt toch niet, maar om ze op een natuurlijke manier tot rust te laten komen.
Je gaat ontdekken waar die onophoudelijke gedachtestroom werkelijk vandaan komt. Niet het oppervlakkige antwoord dat je meestal krijgt, maar wat er echt gebeurt in je brein. En vooral: hoe je daar iets aan kunt doen. Want het kan wel degelijk, ook als je nu denkt dat het hopeloos is.
Waar komen die razende gedachten eigenlijk vandaan?
Die gedachten komen niet zomaar uit de lucht vallen. Er zit een systeem achter, alleen dat systeem werkt niet altijd in jouw voordeel. Als je begrijpt waarom je brein dit doet, wordt het veel makkelijker om er iets aan te doen.
Spontane gedachten: jouw brein op verkenning
Spontane gedachten zijn bewuste bezoekers die zonder kloppen binnenwandelen. Eigenlijk doet je brein precies wat het hoort te doen: het verkent constant nieuwe mogelijkheden en legt verbindingen. Net als een kind in een speelgoedwinkel dat overal even aan wil komen.
Dit verkenningsgedrag is normaal en zelfs nuttig. Het helpt bij creativiteit en het oplossen van problemen. Alleen bij sommige mensen gaat dat verkennen wat al te enthousiast. Dan heb je niet één gedachte die langskomt, maar een hele stoet die door je hoofd marcheert.
Je kent vast iemand die rustig van gedachte naar gedachte gaat, alsof hij een krant leest. En misschien ken je ook iemand (misschien ben je het zelf) waarbij gedachten als pingpongballetjes door het hoofd schieten.
Waarom bepaalde gedachten blijven plakken
Sommige gedachten zijn als die ene hit die maar niet uit je hoofd wil. Ze blijven terugkomen, omdat je brein ze belangrijk vindt. Misschien wijzen ze op iets wat opgelost moet worden, of op gevoelens die aandacht vragen.
Je aandachtsprofiel speelt hier een grote rol. Mensen die snel afgeleid zijn, denk aan ADHD, ervaren vaak dat hun gedachten alle kanten op springen. Maar dit zit eigenlijk in iedereen, als een soort continuüm. De ene persoon heeft het wat meer dan de andere.
Vraag je jezelf regelmatig af: "Hoe krijg ik die gedachten nou stil?" Dan heb je waarschijnlijk een actief, verkennend brein. Dat is niet slecht, alleen soms wel vermoeiend.
Stress gooit olie op het vuur
Stress maakt alles erger. Je brein schakelt dan over naar overlevingsmodus en dat betekent: extra waakzaam zijn voor alles wat mis zou kunnen gaan. Logisch dat je gedachten dan nog sneller gaan.
Ook al die constante prikkels van telefoons, televisie en social media helpen niet mee. Je brein krijgt geen moment rust om zich te herstellen. Net alsof je een motor op toeren houdt zonder ooit gas terug te nemen.
Negatieve gedachten voeden zichzelf
Hier wordt het interessant. Negatieve gedachten hebben een gemeen trucje: hoe meer aandacht je eraan geeft, hoe sterker ze worden. Probeer maar eens vijf minuten niet aan een roze olifant te denken. Lukt niet, toch?
Dit verklaart waarom gedachten stoppen 's nachts zo lastig is. Dan vallen alle afleidingen weg en heeft je brein alle tijd om zich op die ene vervelende gedachte te storten. En hoe meer je er tegenin gaat, hoe prominenter hij wordt.
Het is als worstelen met een Chinese vingerval: hoe harder je trekt, hoe vaster je komt te zitten.
Wat gebeurt er nou eigenlijk in je brein?
Je brein is geen computer die je even uit en aan kunt zetten. Het is eerder als een drukke marktplaats waar constant van alles gebeurt, ook als je dat niet wilt. Die gedachten die maar door blijven gaan? Die hebben een reden.
Kijk, je aandacht werkt als een zaklamp in het donker. Wanneer die zaklamp zwakker wordt, door vermoeidheid of stress, krijgen al die andere gedachten ineens vrij spel. Ze springen dan alle kanten op, zonder dat je daar iets aan kunt doen. Daarom merk je het ook vooral 's avonds of wanneer je moe bent. Je concentratie is op en je brein gaat zijn eigen gang.
Waarom je brein niet stil kan zijn
Hier wordt het interessant. Je brein is van nature een ontdekker. Het wil constant nieuwe dingen vinden, verbindingen leggen, patronen herkennen. Dat is prima overdag, maar 's nachts wordt het vervelend. Dan ligt je lichaam stil, maar je brein denkt: "Mooi, nu heb ik tijd om even alle open eindjes langs te gaan."
Een vriend van mij zei laatst: "Het is alsof mijn hoofd een browser is met 47 tabbladen open." Precies dat. En hoe meer stress je hebt, hoe meer tabbladen er opengaan. Je brein gaat in overlevingsmodus en wordt hyperalert. Alles kan dan belangrijk zijn, dus alles krijgt aandacht.
Verschillende soorten drukke hoofden
Niet iedereen heeft hetzelfde type drukke gedachten:
- Sommigen hebben een soort mentale pingpongbal die alle kanten op stuitert
- Anderen zitten vast in een gedachtencirkel en blijven maar rondjes draaien om hetzelfde probleem
- Weer anderen krijgen een soort gedachtenversnelling waarbij alles tegelijk belangrijk wordt
Die verschillen zijn er gewoon. Net zoals de een een snelle hartslag heeft en de ander een langzame, zo verschillen hersenen ook. Geen probleem, maar het helpt om te weten welk type jij hebt.
Waarom het 's nachts erger wordt
's Nachts vallen alle externe afleiding weg. Overdag heb je van alles om je aandacht bezig te houden, gesprekken, werk, verkeer, muziek. Maar zodra je in bed ligt, is er alleen nog jij en je gedachten. Dan krijgt je brein alle ruimte om die interne processen af te werken waar het overdag geen tijd voor had.
Het probleem is dat dit precies het moment is dat je rust wilt. Je lichaam is klaar om te slapen, maar je brein denkt: "Perfect, nu kunnen we eindelijk eens goed nadenken over die e-mail van vorige week."
Snap je waarom wilskracht hier niet werkt? Je probeert dan iets tegen te houden wat natuurlijk is. Daarom werkt hypnose wel, het werkt mét je brein in plaats van ertegen.
Hoe hypnose je helpt die gedachten eindelijk stil te krijgen
Hypnose werkt heel anders dan de meeste mensen denken. Het is niet dat iemand anders de controle overneemt, dat zou ik ook niet willen, maar je leert juist zelf om anders met die gedachtepatronen om te gaan.
Wat hypnose werkelijk is
Hypnose is eigenlijk heel gewoon. Je bent er dagelijks mee bezig zonder het te beseffen. Wanneer je helemaal opgaat in een film en de tijd vergeet, dan zit je in een soort hypnotische staat. Of als je zo geconcentreerd bent tijdens het autorijden dat je opeens bij je bestemming bent zonder je bewust te zijn van de route.
Tijdens hypnose ben je niet bewusteloos of "weg". Je hoort alles, je kunt praten, je kunt zelfs nee zeggen. Alleen je brein staat wat meer open voor nieuwe ideeën. Die kritische stem in je hoofd die altijd maar commentaar heeft, die wordt wat zachter.
Het verschil met mindfulness en meditatie
Mensen vragen me vaak: "Edwin, is hypnose niet hetzelfde als mindfulness?" Nee, dat is het niet. Bij mindfulness leer je om naar je gedachten te kijken alsof je naar wolken kijkt die voorbijdrijven. Observeren zonder oordeel, zoals ze dat noemen.
Hypnose gaat een stap verder. Je gaat niet alleen kijken naar die gedachten, je leert ze ook te veranderen. Je onderbewuste wordt toegankelijker, waardoor je nieuwe patronen kunt aanleren die wél werken.
Zo werkt het in je onderbewuste
Het interessante is dat die eindeloze gedachtenstroom niet ontstaat in je bewuste verstand. Dat komt uit diepere lagen. Daarom helpt het ook niet om jezelf toe te spreken of te proberen je gedachten weg te duwen. Je pakt het probleem dan niet bij de wortel aan.
Tijdens hypnose gebeuren er drie belangrijke dingen:
- Je kritische verstand wordt wat minder actief
- Je krijgt toegang tot die diepere lagen waar de patronen zitten
- Je kunt nieuwe, rustige associaties aanleren
Denk aan het alsof je een nieuw pad aanegt in een bos. In het begin moet je nog door de struiken, maar hoe vaker je erover loopt, hoe makkelijker het wordt.
Technieken die echt werken
Een goede hypnotherapeut heeft verschillende manieren om je te helpen. Soms visualiseer je een rustige plek waar je helemaal tot rust komt. Of je leert ankers te maken, kleine signalen die je brein herinneren aan kalmte.
Wil jij meer weten over hypnose en hoe dit jou of andere mensen kan helpen?
Kom eens naar onze gratis masterclass.
Het mooie is dat deze technieken niet alleen tijdens de sessie werken. Je leert ze aan je onderbewuste, dus ze blijven ook daarna actief.
Voor wie werkt hypnose goed?
Hypnose is veilig wanneer het wordt gedaan door iemand die weet waar hij mee bezig is. Ik zie vooral goede resultaten bij mensen die 's nachts wakker liggen met een hoofd vol gedachten. Die piekercyclus doorbreken, daar is hypnose heel geschikt voor.
Zelfs topsporters gebruiken het om hun hoofd leeg te maken voor een wedstrijd. Als het goed genoeg is voor een Olympische atleet, dan kan het voor jou ook werken.
Je hebt geen gedachten, je denkt ze. En als jij ze denkt, kun je ook leren om wat anders te denken. Hypnose helpt je daarbij op een manier die van binnenuit werkt, niet alleen van buitenaf.
Wat kun je nu zelf doen?
Goed, je weet nu wat er gebeurt in je hoofd. Maar kennis alleen lost het niet op, toch? Je moet er iets mee gaan doen. En dat is eigenlijk ook logisch, je hebt geen gedachten, je doet ze. Dus je kunt ook iets anders gaan doen.
Ademhaling die echt werkt
Diepe ademhaling is misschien wel de makkelijkste manier om je brein tot bedaren te brengen. Ik gebruik zelf vaak een simpele oefening die ik ook in mijn boek beschrijf. Je voert vier stappen uit:
- Je ademt vier tellen in
- Je houdt vier tellen je adem vast
- Je ademt vier tellen uit
- Je houdt vier tellen vast
Dan begin je weer bij stap 1. Heel simpel en heel effectief. Daar hou ik van. Je brein krijgt meteen iets anders om zich op te focussen dan die eindeloze gedachtenstroom.
Een avondritueel dat je gedachten rust geeft
Wat ik vaak zie, is dat mensen hun brein tot aan bedtijd volproppen met informatie. Telefoon, televisie, nog even de mail checken. En dan verwachten ze dat hun hoofd vanzelf tot rust komt. Dat werkt niet.
Begin daarom een half uur voor je naar bed gaat met alle schermen uit te zetten. Pak een notitieboekje en schrijf op wat er door je hoofd spookt. Letterlijk uit je hoofd op papier. Je hoeft er niks mee te doen, maar door het op te schrijven laat je het los.
Zelfhypnose: makkelijker dan je denkt
Zelfhypnose hoeft helemaal niet ingewikkeld. Begin met tien minuten waarin je jezelf positieve zinnen herhaalt. "Ik ben rustig," "Mijn gedachten komen tot rust," of wat er voor jou goed voelt. Wil je dit beter leren? Schrijf je direct in voor een van onze opleidingen en evenementen. De opleiding kun je live en online volgen.
Door dit regelmatig te doen, train je je brein om in een rustiger staat te komen. Het is net als spieren trainen, maar dan voor je geest.
Minder prikkels, meer rust
Je brein krijgt tegenwoordig ongelofelijk veel informatie te verwerken. Constant. En dan vragen we ons af waarom onze gedachten zo druk zijn. Beperk je schermtijd, vooral 's avonds. Creëer momenten van stilte waarin je bewust minder informatie tot je neemt.
Wanneer je hulp nodig hebt
Soms kun je het niet alleen. En dat is prima. Als je na weken oefenen nog steeds worstelt met gedachten die maar blijven malen, of als het je dagelijks leven ontregelt, zoek dan hulp. Je hoeft het niet alleen te doen en er is geen schaamte in het vragen om ondersteuning.
Wat neem je hiervan mee?
Die gedachten in je hoofd? Die doe je. Klinkt misschien raar, maar het is wel zo. Je hebt geen gedachten die razen, je doet razen met je gedachten. En dat is eigenlijk goed nieuws, want wat je doet, kun je ook anders doen.
Hypnose werkt niet omdat het magisch is of omdat iemand anders de controle overneemt. Het werkt omdat je toegang krijgt tot die plek waar al die patronen zitten. Die plek waar je brein heeft geleerd om 's nachts de hele dag nog een keer af te spelen. Waar het heeft geleerd om bij de minste stress meteen in de hoogste versnelling te gaan.
Je kunt ook zelf heel veel. Dat ademhalingsdingetje werkt echt wel, ook al voel je je misschien een beetje zweverig als je het doet. Die schermen uitzetten voor je gaat slapen helpt ook, ook al vind je het eerst saai. En dat opschrijven van je gedachten? Probeer het gewoon een keer.
Maar laten we eerlijk zijn. Soms kom je er niet uit en dan is het goed om hulp te zoeken.
Want gedachten stoppen is geen kwestie van jezelf dwingen of harder je best doen. Het gaat om begrijpen hoe je brein werkt en dan slim gebruiken wat werkt.
Die rust in je hoofd? Die verdien je. Ook jij kunt straks je hoofd op dat kussen leggen en gewoon wegdommelen, zonder dat het lijkt alsof er een hele voetbalwedstrijd aan de gang is tussen je oren.
Hypnose leren
Schrijf je direct in voor een van onze opleidingen en evenementen.
De opleiding kun je live en online volgen. Heb je een vraag over de opleiding? Plan hier een 1-op-1 gesprek.
Bronnen:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34555554/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19515428/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1053810024001028?dgcid=api_sd_search-api-endpoint
https://www.semanticscholar.org/reader/6d69efdcc627b6aec687df85466c773d7abb80fa
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00029157.2017.1419458
