Is te veel zelfvertrouwen slecht voor je?

Zelfvertrouwen is iets wat de meeste mensen graag willen hebben, maar kun je ook te veel zelfvertrouwen hebben en is dat dan slecht voor je? Dit hangt allemaal van de situatie af en hoe je omgaat met momenten waarop blijkt dat je te veel zelfvertrouwen had. Lees daarom dit blog verder voor meer informatie over de invloed die te veel zelfvertrouwen op je leven kan hebben.

De valkuilen van te veel zelfvertrouwen

Zelfvertrouwen is goed, te veel zelfvertrouwen kan ervoor zorgen dat je fouten gaat maken. Dat hoeft niet per sé een slechte zaak te zijn. Het gaat er uiteindelijk om hoe je omgaat met die fouten en wat je er in de toekomst mee doet.

Zo ken ik het verhaal van Jans die net zijn eigen bedrijf was begonnen als adviseur. Bij de allereerste klant was hij super blij. Hij wist waarmee hij bezig was en toen hij een offerte kon geven had hij ingeschat dat hij zo’n 2 uur met het werk bezig zou zijn.

Niets was minder waar. In totaal was hij wel 7 uur met het werk bezig waardoor hij uiteindelijk per uur bijna 4 keer zo weinig verdiende als hij had bedacht. Oeps! Gelukkig was het geen uurtje factuurtje, want dan had dit hem direct een slechte naam kunnen opleveren. Omdat het verschil in verwachtte prijs en betaalde prijs toch erg groot zou maken.

Te veel zelfvertrouwen kan er dus voor zorgen dat je verkeerde inschattingen maakt over je eigen kunnen.

Het kan ook verkeerd aflopen, zoals het zelfvertrouwen van de kapitein van het cruiseschip dat voor de Italiaanse kust een eiland raakte waardoor het schip kapseisde en er tientallen mensen zijn overleden. Gelukkig hebben de meeste mensen niet een baan waarin de levens op het spel staan, zo wel dan is het belangrijk om goed om te gaan met je gevoel van zelfvertrouwen en om van fouten te leren.

Een ander goed voorbeeld is dat bijna iedereen zichzelf bovengemiddeld inschat. Het hebben van te veel zelfvertrouwen is dus niet iets waar een enkeling maar last van heeft. Veel mensen hebben er last van wat betreft hun werk met het idee dat ze beter dan gemiddeld zijn, andere mensen hebben er weer last van tijdens het autorijden, hebben het idee dat ze beter kunnen rijden dan de gemiddelde weggebruiker.

Vooral specialisten kunnen last hebben van te veel zelfvertrouwen. Volgens het artikel in de Volkskrant hadden artsen die zeker wisten dat hun diagnose klopten het alsnog fout in 40 procent van de gevallen. Dat is bijna de helft van hun diagnoses.

De pluspunten van te veel zelfvertrouwen

Nu moet je niet denken dat te veel zelfvertrouwen altijd slecht is. Deze overdosis aan zelfvertrouwen heb je namelijk ook nodig om tegenslagen in het leven op te vangen. Als je bijvoorbeeld zo’n arts bent die een foute diagnose heeft gesteld en je hebt juist weinig zelfvertrouwen kan dit ervoor zorgen dat je stopt met je werk, terwijl je vaak alsnog binnen de juiste tijd een goede diagnose kunt stellen en je het in 60 procent van de gevallen wél aan het juiste eind hebt.

Deze dosis aan zelfvertrouwen heb je ook nodig om te leren van je fouten. Natuurlijk schrik je je te pletter als je een grove fout maakt, maar door voldoende zelfvertrouwen durf je ook te leren van je fouten waardoor je die de volgende keer niet maakt. Dit is erg belangrijk, te veel zelfvertrouwen is dus echt niet per definitie slecht.

Wanneer wordt te veel zelfvertrouwen arrogantie?

Te veel zelfvertrouwen kan wel slecht worden, als je bijvoorbeeld geen verantwoordelijkheid neemt voor je fouten. Stel je bent die arts die alsnog een fout heeft gemaakt, dan kun je moeilijk zeggen dat de patiënt schuldig is aan het feit dat jij de verkeerde diagnose hebt gegeven. Hiermee verplaats je namelijk de verantwoordelijkheid naar de patiënt en daarmee verplaats je ook het leermoment naar de patiënt.

Vooral als niets jouw schuld is als er wat fout gaat, maar je in staat bent om altijd en alleen anderen aan te wijzen voor gebeurtenissen waarin ook jij een rol hebt gespeeld heb je last van een probleem.

Mensen kunnen je dan bijvoorbeeld arrogant vinden omdat je net doet of niets jouw schuld is en dan kan frustrerend zijn voor mensen die met je moeten samenwerken. Hierdoor kun je last krijgen van roddels op de werkvloer en uiteindelijk zelfs van pesterijen.

Te veel zelfvertrouwen is dus eigenlijk alleen een probleem als je geen verantwoordelijkheid voor je fouten neemt en niets wilt doen om fouten in de toekomst te voorkomen.

Te veel zelfvertrouwen: wat doe je met feedback?

Dus je hebt een keer een fout gemaakt en wat doe je dan? De neiging kan groot zijn om gewoon een dag ziek in bed te blijven liggen zodat collega’s of andere mensen het probleem oplossen of vergeten. Dit gaat je in de toekomst echter niet verder helpen.

Het is belangrijk om juist te leren van dingen die fout zijn gegaan. Ben je bij een presentatie je verhaal kwijtgeraakt? Hoe zorg je er dan voor dat dit in de toekomst niet weer gebeurt.

Vragen en antwoorden bij feedback

Als je een fout hebt gemaakt is het belangrijk om jezelf de volgende vragen te stellen:

• Wat was de aanleiding van de fout?
• Wat heb ik geleerd van de fout?
• Hoe kan ik de fout in de toekomst voorkomen?

Door deze vragen te stellen analyseer je eigenlijk de situatie die tot de fout heeft geleid. De aanleiding van de fout van bijvoorbeeld een verkeerde diagnose is dat de arts misschien niet genoeg heeft doorgevraagd naar de klachten van de patiënt.

In het geval van de ondernemer was zijn inschattingsvermogen gewoon nog niet goed genoeg door gebrek aan ervaring.

Het leren van de fout is dan bijvoorbeeld dat de arts leert dat patiënten belangrijke klachten bewaren tot het laatste moment. De ondernemer heeft geleerd dat werk toch langer duurt dan hij dacht.

In de toekomst kan de fout van de arts voorkomen worden door meer vragen aan de patiënt te stellen en verduidelijking te vragen bij klachten. De ondernemer kan er ook voor kiezen om toch uurtje factuurtje te werken totdat hij een gemiddelde heeft van de tijd die nodig is voor het uitvoeren van een bepaalde taak.

Dan pas heeft deze ondernemer zicht om de juiste offerte uit te brengen, en daarna is deze ondernemer beter in staat om succesvol te zijn op de lange termijn.

Fouten écht voorkomen in de toekomst

De hoe-vraag is erg belangrijk. Dit betekent namelijk dat jij je gedrag moet veranderen om fouten te voorkomen. Het veranderen van gedrag is echter iets wat soms weleens eng is.

Het hebben van te veel zelfvertrouwen en fouten op andere mensen afschuiven kan soms ook een teken zijn van een gebrek aan het vertrouwen dat je kunt veranderen. Daarom is het belangrijk om te oefenen met het veranderen van gedrag.

Gedrag is vaak het gevolg van overtuigingen en emoties die je hebt. Deze overtuigingen zijn namelijk belangrijk voor jouw emotionele reactie op een bepaalde gebeurtenis. Om gedrag, zoals een emotionele reactie, te veranderen is het daarom eerst van belang om overtuigingen te veranderen.

Veranderen van overtuigingen

Overtuigingen die je hebt kunnen bijvoorbeeld gaan over wat goed en slecht is. Stel je bent een arts dan heb je een eed afgelegd waarin je belooft je best te doen om mensen beter te maken. Natuurlijk kun je ook fouten maken als jij je best doet, maar door die eed heb je waarschijnlijk de overtuiging dat het heel erg is als je fouten maakt.

In sommige gevallen kan dit zorgen voor faalangst.

Ben je juist die ondernemer dan kan je overtuigingen hebben over hoe professioneel het eigenlijk is als je fouten maakt. Hierdoor kun je bijvoorbeeld denken dat het beter is om fouten te ontkennen en bij een ander neer te leggen, want dan kan niemand zeggen dat jij een slechte ondernemer bent.

Juist daarom is het belangrijk om overtuigingen te veranderen die over fouten gaan. Dit kan bijvoorbeeld met hypnotische suggesties die je tijdens zelfhypnose kunt herhalen, zoals:

“Fouten maken is menselijk.”

“Van fouten kun je leren.”

“Als je verantwoordelijkheid neemt voor je fout vinden mensen je vaak professioneler.”

Een hypnotherapeut zal je eerst helpen met het vinden van je overtuigingen en vervolgens krijg je suggesties die hierop van toepassing zijn. Dit zijn slechts voorbeelden.

Oefenen met het veranderen van gedrag

Het veranderen van gedrag na een fout kun je veranderen en dat kun je mentaal oefenen, bijvoorbeeld met een geleide visualisatie. Voor een geleide visualisatie zal een hypnotherapeut een gesprek met je hebben over je zelfvertrouwen, het maken van fouten en hoe jij je daarbij voelt. Vervolgens kun je een visualisatie krijgen die op jouw overtuigingen en angsten van toepassing is, zoals:

“Een patiënt komt binnen met een vage klacht. Je examineert de fysieke klachten en vraagt nog naar klachten die onderhuids spelen. Wanneer je een vaag antwoord krijgt vraag je door. Hierdoor breekt het ijs bij de patiënt en durft hij meer te vertellen dan aanvankelijk. Je voelt dat je nu eindelijk ergens komt. Je hoort klachten die eigenlijk veel ernstiger zijn, maar die de patiënt je eerst niet durfde te vertellen. Hierdoor weet je direct wat er aan de hand is, en naar wie je jouw patiënt kunt doorverwijzen of hoe je hem/haar het beste kunt helpen.”

Dit is slechts een voorbeeld van een geleide visualisatie waarin nieuw gedrag mentaal geoefend wordt. In jouw geval kan dat heel anders gaan.

Door goed om te gaan met kritiek is te veel zelfvertrouwen dus zeker niet een probleem het wordt pas problematisch als je niets wilt leren van je fouten omdat je alles toch al weet.

Wil je meer weten over hypnose? Kom dan eens naar een playshop of bekijk de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.

Bronnen:

https://www.psychologytoday.com/blog/perfectly-confident/201801/overconfidence

https://www.volkskrant.nl/archief/lake-wobegon-effect-waarom-we-onszelf-enorm-goed-vinden~a3347557/