Ouderverstoting: Wat te doen?

Scheiden doet lijden en dit kan bij kinderen zelfs tot ouderverstoting leiden. Dit is iets dat kan gebeuren bij een vechtscheiding en de techniek die een ouder of andere omstander op het kind loslaat om “partij” te kiezen wordt door sommige mensen zelfs als kindermishandeling gezien. Een kind kan hierdoor emotioneel afstand doen van de andere ouder en dit wordt ouderverstoting genoemd in het Engels wordt het parental alienation syndrome genoemd, wat zich beter vertaalt in oudervervreemding.

Ouderverstoting is niet leuk voor het kind en niet goed voor de ouder. Daarom ga ik in dit blog in op wat ouderverstoting is en wat je ertegen kunt doen.

Wat is ouderverstoting?

Ouderverstoting is wat er kan gebeuren in een vechtscheiding. Een ouder of iemand anders in de omgeving van het kind kan heel subtiel op de gevoelens van het kind inspelen waardoor hij een van de twee ouders als niet aardig gaat zien. Ouderverstoting kan ook van toepassing zijn op grootouders.

De liefde die een kind voor een ouder voelt wordt bij ouderverstoting subtiel omgevormd in haat voor de ouder. Elke liefdesrelatie of het nu om vriendschappen gaat of om familierelaties heeft ups en downs, maar in dit geval wordt er van de down misbruik gemaakt. Vooral bij ouder-kind liefdes kan er sprake zijn van een haat-liefdesverhouding. Iedereen heeft wel iets waaraan hij zich totaal doodergert aan zijn ouders of zelfs grootouders.

Dit kan door de persoon die de ouderverstoting tot stand brengt uitvergroot worden. Nare herinneringen worden opgehaald en eigenschappen die niet altijd positief zijn “hij zij peutert altijd in de neus” kunnen uitgelicht worden.

De plezierige momenten die het kind met de ouder heeft gehad worden door de ouder die ouderverstoting veroorzaakt uitgebannen door vooral de negatieve kenmerken en herinneringen op te halen die daardoor eenvoudiger te bereiken zijn in het geheugen van het kind.

Deze technieken worden ook gebruikt in culten en andere subgroepen. De basisgevoelens van vertrouwen worden verstoord. Door telkens de herhaling van alle negatieve eigenschappen en herinneringen wordt er een nieuwe overtuiging in het kind gestopt.

In plaats van de ouder echt zwart maken worden er telkens op- en aanmerkingen gemaakt op de ouder die zwartgemaakt wordt. Hierdoor verkleurt langzaam het beeld dat het kind over de ouder heeft.

Wie heeft er schuld aan ouderverstoting?

Ouderverstoting is niet altijd de schuld van de andere ouder. Ook een vriend van de familie kan dit doen of zelfs een zorgverlener die er juist voor moet zorgen dat een scheiding alsnog goed verloopt.

Als een ouder toch schuldig is aan ouderverstoting heeft dit vaak te maken met woede en een gebrek aan persoonlijke grenzen. Soms is er sprake van narcisme, maar het kan ook zijn dat de ouder niet het inzicht heeft dat wat hij/zij wil bereiken iets anders is dan wat het kind ziet.

Een kind kan ook partij kiezen voor de ouder die de technieken voor ouderverstoting toepast met verschillende redenen, zoals:

• Intimidatie.
• Angst voor straf.
• Loyaliteit omdat de ouder emotioneel fragieler is.

Uiteindelijk is het niet bijzonder dat een kind partij kiest. Het is het overlevingsinstinct dat dit doet en daarbij is er een groot ego en zelfvertrouwen nodig om neutraal te blijven in een conflict. Dit is juist iets dat in de kindertijd nog wordt opgebouwd.

In sommige gevallen is er al voor de vechtscheiding een probleem met de ouder die verstoten wordt. Bijvoorbeeld door mishandeling, alcoholmisbruik of doordat die ouder erg controlerend is. Dan is de vechtscheiding een eenvoudige manier voor het kind om van die vervelende ouder af te komen.

Herstel moet dan ook komen door jezelf te behandelen voor alcoholmisbruik, woedemanagement of het loslaten van controle.

Wat vergroot de kans op ouderverstoting?

Zoals te zien bij de redenen voor ouderverstoting kan emotionele fragiliteit ervoor zorgen dat juist de ouder die emotioneel robuust is het slachtoffer wordt van ouderverstoting. Over het algemeen zijn het de vaders die verstoten worden en niet de moeders.

In veel gevallen scheidt de vader van een depressieve onzekere moeder die zich te sterk identificeert met haar moederschap. Het kind voelt zich verlaten door de vader en dat gevoel wordt versterkt door de moeder die uitspraken doet zoals “hij heeft ons verlaten.”.

Als de moeder juist het slachtoffer wordt van ouderverstoting is dit vaak het geval bij een zoon en een narcistische vader. De vader is succesvol en kijkt neer op minder succesvolle mensen, zoals de moeder. De zoon identificeert zich dan met zijn vader en kan zich juist in de steek gelaten voelen door zijn moeder. De moeder heeft dan bijvoorbeeld iets moreels fout gedaan. Soms wordt dit juist door de vader aangepraat aan de zoon “zij is een slechte moeder want ze kan je niet helpen met je huiswerk omdat je slimmer bent dan haar..”.

Hoe herken je ouderverstoting?

Als je merkt dat het kind telkens de mening van een andere volwassene napraat in plaats van een eigen mening vormt over de situatie is dit een teken van ouderverstoting.

Ook als je kind alleen nog kritiek op 1 ouder accepteert, en niet op de andere ouder, is dit een teken van ouderverstoting.

Uiteindelijk haten de meeste mensen alleen mensen die ze ooit hebben liefgehad.

Vooral bij kinderen die altijd een goede band met de ene ouder hebben gehad die ze opeens verstoten kan ouderverstoting ontzettend onverwacht en hard aankomen.

Wat te doen aan ouderverstoting?

Als je de ouder bent die last heeft van de ouderverstoting kun je denken dat zwijgen goud is, maar dat is niet altijd de juiste tactiek. Hierdoor krijgt de andere ouder namelijk alle ruimte. In plaats daarvan kun je je kind beter een realiteitscheck geven met voorbeelden van de dingen die wel leuk aan je zijn, zoals de goede eigenschappen “Je kunt me altijd bellen als er een probleem is” en het ophalen van leuke herinneringen “weet je nog toen…. dat was leuk he?”

Ook hierbij moet je nadenken waarom je toch een ander beeld naar je kind wilt schetsen dan de andere ouder. Is dit vanwege woede en kwaadheid? Erken je ook je eigen emoties en handelingen in de scheiding? En houd je ook echt rekening met de wensen en behoeften van je kind?

Zwijgen is niet altijd goud, maar doe het spreken wel doordacht en niet als “tegenaanval”.

Verbind door gelijkenissen en verschillen te verkennen

Gelukkig is herstellen van ouderverstoting iets dat kinderen net zo eenvoudig kunnen als ouderverstoting ondergaan. Je gaat samen met je kind na waarin hij uniek is en waarin hij lijkt op een van de twee ouders.

Je begint met neutrale onderwerpen zoals hobby’s, sport, kleuren en welk eten hij/zij lekker vindt. Vervolgens welke overeenstemming hij/zij daarin heeft met de ene ouder en de andere ouder en hoe hij/zij verschilt van de ene en andere ouder.

Daarna kun je naar de gevoelens van het kind kijken. Waarvan wordt je blij? Waarvan wordt je verdrietig? En uiteindelijk waarvan wordt je kwaad?

Door het over woede te hebben kan het kind begrijpen dat je als ouders kwaad op elkaar kunt zijn, maar dat dit niet betekent dat je als ouder ook kwaad op je kind bent.

Meer tijd met je kind doorbrengen

Als een ouder manipulatief bezig is zal hij/zij het lastig vinden om tijd van het kind af te staan aan de andere ouder. Dit heeft in veel gevallen te maken met angst.

Die angstige ouder moet dan geholpen worden om de angst beter onder controle te krijgen. Dit kan onder andere met hypnotherapie en met cognitieve gedragstherapie.

Weten waar je kind behoefte aan heeft

De ouder die langzaam de tijd weer moet inhalen die gemist is met het kind heeft soms advies nodig over hoe je moet omgaan met de behoeften van het kind. Advies van de andere ouder wordt na een scheiding meestal niet goed ontvangen.

Door een boek te lezen of cursus te volgen kun je al veel doen. Zelfs het kopen van een spelcomputer, zodat je kind iets te doen heeft als hij/zij bij je is kan al veel doen. Dan kun je ook samen games spelen.

Stel je emotioneel open voor je kind

In veel gevallen is de ouderstijl van het slachtoffer ook autoritair en minder emotioneel dan die van de ouder die juist wel geaccepteerd wordt. De eerste oefening zorgt er al voor dat je emotioneel een betere band met je kind krijgt.

Het ondernemen van leuke activiteiten zoals bezoek aan de dierentuin, pretpark of het samen kijken naar leuke films kan ervoor zorgen dat de band met je kind leuker en inniger wordt.

Mindfulness gebruiken

Een andere manier om de band met je kind te versterken is door mindful om te gaan met de opvoeding en activiteiten die je samen onderneemt. Door mindfulness blijf je met de gedachten in het hier en nu en sluit je negatieve gedachten, zoals dat je kind je tekort heeft gedaan of dat die ex van je een totale **** is buiten zodat je op een positieve manier met je kind wat leuks kunt ondernemen.

Wil je meer weten over mentale technieken om je leven te verbeteren kom dan eens naar een seminar of bekijk de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.

Bronnen:

https://www.psychologytoday.com/blog/the-me-in-we/201706/parental-alienation-and-its-repair

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.174-1617.1995.tb00373.x/full