Stoppen met jezelf krassen: Tips tegen zelfmutilatie

30 januari 2017

Kinderen verheerlijken zelfmutilatie. Dat is nieuws wat iemand mij een tijd geleden vertelde. Jezelf snijden en dit op Instagram plaatsen is blijkbaar iets dat gebeurt. Blijkbaar zijn er ook YouTube video’s die uitleggen hoe je dat moet doen. Dit is eigenlijk heel erg ziek en verdrietig. Als je jezelf snijdt en dit fijn vindt heb je eigenlijk een groot probleem en zit je (letterlijk) niet goed in je vel.

Om jezelf of anderen te helpen die zichzelf snijden ga ik in dit blog in op wat zelfmutilatie is, waardoor het veroorzaakt kan worden en hoe je stopt met jezelf krassen.

Het Trimbos instituut schat dat 15% van alle adolescenten zichzelf snijdt of op een andere manier pijn doet of dat ooit heeft gedaan( 1). Dat zijn minimaal 2 kinderen in elke schoolklas. Dit kan gaan om haren uit je hoofd trekken en jezelf krassen met een mesje.

Wat is zelfmutilatie?

Zelfmutilatie betekent dat je jezelf snijdt of beschadigt. Zoals gezegd kun je je haren uit je hoofd trekken of in jezelf krassen. Als je jezelf op een andere manier pijn doet, zoals door jezelf te slaan, om met emoties om te gaan geldt dit ook als zelfmutilatie.

De gevolgen van zelfmutilatie kunnen zeer ernstig zijn. Je kunt bijvoorbeeld kale plekken krijgen en littekens op je arm, of waar je jezelf dan ook krast.

Uit onderzoek blijkt dat zelfmutilatie zelfs kan leiden tot amputatie( 2). Er is een geval bekend van iemand die een acute psychose kreeg en die zichzelf daardoor zodanig beschadigd heeft dat zijn hand uiteindelijk geamputeerd moest worden.

Ook kinderen die hun lippen en tong kapotbijten kan een probleem zijn( 3).

Als je niet stopt met zelfmutilatie kunnen er dus complicaties optreden waardoor je medische hulp nodig hebt.

De oorzaken van zelfmutilatie

Zelfmutilatie kan veroorzaakt worden door stress. Kinderen, of pubers, die gezien worden als talentvol en daardoor extra taken krijgen, zoals bijles voor een bepaald talent, kunnen soms veel stress krijgen.

Blijkbaar moeten ze hun talent waarmaken.

Om met die druk om te gaan kunnen ze in zichzelf gaan snijden in plaats van over het probleem praten met hun ouders.

Stress kan ook door andere dingen veroorzaakt worden dan om de druk om talenten waar te maken. Slechte schoolprestaties, problemen in de familie en problemen met vrienden kunnen ook de oorzaak zijn van zelfmutilatie bij pubers.

Het omgaan met emoties en pijnlijke emoties moet zich goed ontwikkelen. Als je het lastig vindt om met pijnlijke emoties om te gaan is de kans op zelfmutilatie groter.

Emoties die zelfmutilatie triggeren kunnen zijn:

Gevoel van waardeloosheid
Eenzaamheid
Paniek
Woede
Schuldgevoel
Afwijzing
Zelfhaat
Verwarring over de seksualiteit

Het hebben van vrienden die zichzelf snijden kan ervoor zorgen dat de drempel om jezelf te snijden lager wordt waardoor je het ook gaat doen.

Ook volwassen mensen kunnen zichzelf expres pijn doen. Dit kan komen doordat ze nooit door “de fase” heen zijn gekomen omdat ze geen alternatieven hebben geleerd om met de negatieve emoties om te gaan.

Volwassen mensen die zijn opgegroeid met mishandeling of seksueel misbruik hebben ook een grotere kans op het ontwikkelen van zelfmutilatie.

Daarnaast komt het bij volwassenen meestal door andere mentale problemen.

Zoals gezegd kunnen mensen die een acute psychose krijgen last hebben van zelfmutilatie.

Daarnaast is het ook bij sommige mensen met borderline een symptoom.

Mensen met het Lesch-Nyhan syndroom, Joubert plus syndroom, een depressie, angst, posttraumatische stress of eetproblemen hebben ook een verhoogde kans dat ze zichzelf pijn doen.

Mensen met verslavingsproblemen, zoals een alcoholverslaving of drugsverslaving, kunnen terwijl ze onder invloed zijn ook zichzelf mutileren( 4).

Mensen die zichzelf snijden helpen

Het liefst wil je natuurlijk dat niemand in je omgeving zichzelf snijdt of op een andere manier zeer doet. Er zijn meerdere manieren om te iemand te helpen die zichzelf krast.

Als het je kind is

Als je kind zichzelf snijdt is het makkelijk om de kat ervan de schuld te geven, maar het is heel belangrijk dat je niet wegkijkt. Wordt niet kwaad op je kind dat het zichzelf snijdt of op een andere manier pijn doet. Ga niet schreeuwen en beschuldig hem/haar ook niet.

Uit in plaats daarvan aan je kind dat je bezorgd om zijn gezondheid bent en zoek hulp. Er kan namelijk naast een mentale oorzaak ook een medische oorzaak zijn voor het krassen.

Als het je (tiener) vriend is

Geef aan dat hij/zij dit kan vertellen aan zijn/haar ouders, een docent of een vertrouwenspersoon op school. Die kunnen stappen zetten om hulp op gang te brengen.

Als het een volwassen persoon is

Moedig de persoon aan om medische of mentale hulp te vinden.

Tips om te stoppen met snijden in je arm/jezelf

Als je juist zelf iemand bent die zichzelf krast of zichzelf op een andere manier pijn doet zijn er ook nog veel dingen die je kunt doen om hiermee te stoppen.

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat als je de band tussen ouders en kind in de puberleeftijd en adolescentie versterkt en ouders aandacht aan hun kinderen geven dit helpt om zelfmutilatie te verminderen( 5).

Tip 1: Praat met je familie over je problemen

Door met je familie te praten kun je de banden versterken. Geef als het kan bij je ouders aan waarmee je zit en dat je dit niet kunt oplossen. Zij hebben waarschijnlijk wel ideeën om je te helpen, maar zijn wellicht ook bang om je voor het hoofd te stoten met goedbedoelde tips.

Als je zelf merkt dat je kind zichzelf snijdt is het belangrijk om je kind aandacht te geven. Dit hoeft niet altijd een serieus gesprek te zijn, maar dat mag wel. Ga bijvoorbeeld een dagje iets leuks doen met je kind en vertel hem/haar.

Tip 2: Slaap meer

Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat een goede slaaphygiëne helpt om jezelf minder pijn te doen. Voor een volwassen mens is het bijvoorbeeld belangrijk om minimaal 8 uur per nacht te slapen om goed uitgerust te zijn. Ditzelfde geldt nog meer voor pubers.

Door voldoende te slapen kun je overdag ook beter met problemen omgaan waardoor de drang om jezelf iets aan te doen kleiner wordt.

Tip 3: Gebruik geen verdovende middelen

Als je merkt dat het drinken van een wijntje of het nemen van drugs ervoor zorgt dat je sneller jezelf krast of op een andere manier pijn doet is belangrijk om hiermee te stoppen.

Hypnotherapie kan heel goed werken tegen verslaving. Zoek daarbij ook medische hulp bij een verslaving waaraan je lichaam ook afhankelijk wordt.

Tip 4: Ga na wat je triggers zijn

Over het algemeen zijn stress en negatieve emoties aanleidingen om jezelf te snijden. Door een dagboek bij te houden kun je nagaan wat jou triggert om jezelf te snijden. Door die triggers te achterhalen, zoals gebrek aan slaap, of een slechte dag op het werk of op school kun je kijken of je daar niet anders mee om kunt gaan.

Tip 5: Mediteer

Omdat stress een belangrijke factor is om jezelf te krassen is het belangrijk om ontspanningstechnieken te gebruiken. Door dagelijks 10 minuten te mediteren kun je de hoeveelheid stresshormonen in je lichaam al significant verlagen.

Als je het lastig vindt om stil te zitten is yoga ook een goede manier om te ontspannen.

Tip 6: Gebruik hypnose en zelfhypnose

Zelfmutilatie wordt meestal veranderd met cognitieve gedragstherapie( 6) en die therapievorm kun je versterken met hypnose.

Hypnose wordt al lange tijd gebruikt om problemen op te lossen. Hypnose helpt bijvoorbeeld bij eetstoornissen en ook om zelfmutilatie te stoppen. Door zelfhypnose is het mogelijk om traumatische ervaringen te verwerken.

Door regressie kan ook de situatie die ervoor heeft gezorgd dat jezelf pijn doen iets is waarmee je emotionele problemen oplost nader worden bekeken. Door er met andere ogen naar terug te kijken is het ook mogelijk om een andere oplossing te vinden.

Daarnaast worden de effecten van hypnose versterkt als je daarnaast ook zelf-hypnose gebruikt. Dit kan overtuigingen over je nieuwe gezonde gedrag versterken en overtuigingen die voor de zelfmutilatie zorgen verzwakken.

Tip 7: Gebruik mindfulness

In de behandeling van zelfmutilatie wordt ook aangeraden om gedachten op te schrijven. Een goede manier om gedachten in kaart te brengen is door mindfulness toe te passen. Bij mindfulness probeer je in het hier en nu te leven, maar dit kan verstoord worden door gedachten.

Je kunt dan de gedachte opschrijven. Het onderwerp van de gedachte en de emotie die erbij hoort. Dit is ook een goede manier om triggers te achterhalen, nog voordat je daadwerkelijk bezig bent om jezelf schade toe te brengen.

Door mindfulness te gebruiken kun je ook sneller een halt toeroepen aan gedachten die je zelfvertrouwen verminderen. Hierdoor kun je zelfcompassie ook weer verbeteren.

Tip 8: Sport regelmatig

Uit onderzoek blijkt ook dat als je regelmatig sport dit de drang om jezelf pijn te doen kan verminderen. Onderzoekers geven wel aan dat hier meer onderzoek naar nodig is, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend( 7).

Als je niet zo van bewegen houdt is yoga al een goed begin en ook een wandeling is mooi meegenomen.

Wil je meer weten over mentale technieken om jezelf of anderen te helpen? Kom dan eens naar een gratis online masterclass over hypnose of schrijf je in voor de opleiding.

Pin ook deze handige infographic als geheugensteuntje:

Bronnen: