Autisme is een lastige en frustrerende aandoening, zowel voor de persoon die autisme heeft als voor zijn of haar omgeving. De informatieverwerking loopt anders dan bij mensen die geen autisme hebben. Aan de ene kant heeft dit allerlei voordelen, mensen met autisme hebben bijvoorbeeld vaak oog voor detail, zijn eerlijk, hardwerkend en analytisch. Aan de andere kant heeft het nadelen. Het is lastig voor mensen met autisme om het overzicht te houden, sociale contacten te hebben en vaak hebben ze maar een beperkt aantal interesses.
Autisme kun je niet genezen, maar kan wel voor allerlei problemen zorgen. Door mindfulness toe te passen is het mogelijk om die problemen beter aan te pakken.
Als je nu denkt dat mensen met autisme dom zijn heb je het mis. Net als bij mensen zonder autisme kunnen mensen met autisme een hoog of laag IQ hebben. Ruim 1 procent van alle Nederlanders heeft een vorm van autisme. In dit artikel ga ik in op mindfulness voor mensen met allerlei vormen van autisme en met een verschillende zwaarte.
Mindfulness bij een autistisch kind
Autisme bij een kind kan vervelend zijn doordat ze soms fysiek agressief worden. Dit is niet alleen slecht voor hun eigen kwaliteit van leven (als ze bijvoorbeeld zichzelf slaan), maar ook vervelend voor de ouders en eventuele broertjes en zusjes wordt als de agressie naar buiten gericht is.
Het is niet altijd duidelijk waarom dit gebeurt. Over het algemeen wordt er uitgegaan van frustratie waardoor een autistisch kind agressief kan worden.
Soms kunnen kinderen en volwassenen met autisme zichzelf ook slaan. Mensen met autisme geven aan dat ze dit niet alleen doen omdat ze gefrustreerd zijn, maar zichzelf ook slaan vanwege sterke emoties, zoals woede of verdriet, of stress.
De ervaring van 1 persoon was dat ze zichzelf sloeg als ze het idee had dat ze zich niet gedroeg zoals haar moeder van haar verwachtte, maar dat die problemen ophielden op de dag dat ze op zichzelf ging wonen.
Het is natuurlijk niet de bedoeling dat iemand zichzelf slaat om goed met de emoties om te kunnen gaan. Daarom kan mindfulness een goede manier zijn om je kind een alternatief te geven.
Uit onderzoek blijkt dat kinderen tussen de 11 en 18 jaar die mindfulness leren hierdoor een betere kwaliteit van leven krijgen. Ze kunnen beter omgaan met hun emoties en die ook beter verbaliseren.
Mindfulness voor ouders van kinderen met autisme
Uit meerdere onderzoeken (1, 2, 3, 4) blijkt ook dat als ouders mindfulness toepassen in hun opvoeding dit sommige agressie-problemen bij kinderen met autisme kan verminderen. Dus het is niet noodzakelijk dat je kind aan mindfulness doet. Aan een onderzoek dat specifiek keek naar de rol van de moeder en de agressie-problemen van het kind bleek dat als de moeder gebruikmaakt van Mindfulnes Based Positive Behaviour Support dit de agressie van het kind verminderde.
De moeders gebruikten zelf meditatie om stress te verminderen en PBS om de kinderen aan te moedigen bij goed gedrag en af te leiden bij slecht gedrag.
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat ouders van kinderen met autisme meer stress ervaren dan ouders van “normale” kinderen en chronisch zieke kinderen. Ook voor ouders van kinderen met autisme kan mindfulness een manier zijn om de stress van het ouderschap te verlichten. Uit onderzoek blijkt dat dit zelfs beter helpt dan technieken aanleren om anders met je kind om te gaan. Hoewel dat ook veelbelovende resultaten had.
Uit onderzoek blijkt ook dat een mindfulness opvoeding, waarbij ouders technieken van mindfulness gebruiken tijdens de opvoeding, de kinderen minder agressief en recalcitrant maakt. Daarbij hadden de kinderen ook minder last van het zichzelf pijn doen.
Het gaat er dan onder andere om dat als je interactie met je kind hebt, je op dat moment gefocust bent en niet ondertussen aan wat anders denkt. Ook is het belangrijk om lastige situaties niet te ontwijken, maar te accepteren. Net zoals je niet over gedachten oordeelt tijdens een mindfulness meditatie.
Ook de rol van de vader is onderzocht en als zij meer mindful opvoeden lijkt dit de band tussen vader en kind te versterken en ook te helpen bij een positieve ontwikkeling van het kind.
Het werkt ook goed om als kind en ouder tegelijkertijd mindfulness te leren.
Mindfulness bij een (jong) volwassen autist
Als kinderen met mindfulness volwassen worden leren ze ook steeds meer over hun sterke en zwakke punten. Echter, door die groei van zelfbewustzijn en de ontwikkelingen in de sociale wereld hebben ze ook een grotere kans op piekeren, angsten en depressies in hun leven.
Mensen met autisme hebben ook relatief vaak last van depressies en angsten ten opzichte van mensen zonder autisme (5). Uit onderzoek blijkt dat het piekeren, de angsten en depressieve gevoelens bij mensen met autisme verminderd kan worden door mindfulness die gericht is op autisme problematiek. In dit onderzoek waren de resultaten van mindfulness tegen het piekeren en angst het meest veelbelovend. Daarbij moet er ook vermeld worden dat in dit onderzoek proefpersonen zijn gebruikt die op een gemiddelde of bovengemiddelde manier konden communiceren.
Piekeren hoeft niet altijd nadelig te zijn voor mensen met autisme. Het kan ook gebruikt worden om sociale interacties in perspectief te zetten. Als iemand bijvoorbeeld een grap heeft gemaakt die de persoon met autisme letterlijk heeft opgevat kan het piekeren voor een realisatie over die grap zorgen.
Er wordt met mindfulness bij autisme bijvoorbeeld minder stilgestaan bij de gedachten tijdens mindfulness meditatie, maar wel bij acceptatie van die gedachten. Daarbij wordt er ook minder gebruikgemaakt van metaforen om de mindfulness uit te leggen, omdat mensen met autisme taal vaak letterlijk opvatten. In dit onderzoek leerden 42 volwassenen met autisme meer over de mindfulness bodyscan, mindfulness meditatie, mindfulness lopen en mindfulness eten in een programma dat 8 weken duurde. Dit programma was gebaseerd op Mindfulness Based Stress Reductio (MBSR), maar met aanpassingen zodat deze beter past bij de problematiek die behandeld werd.
Naast piekeren, angsten en depressieve gevoelens kunnen mensen met autisme problemen ook agressief worden.
Uit onderzoek (6) blijkt dat mindfulness voor mensen met autisme ook kan helpen om minder agressief te worden. Aan dit onderzoek deden drie jongvolwassen mensen met autisme mee. De oefening die ze kregen was om als ze agressief werden ze hun aandacht zouden verleggen van het punt waarvan ze agressief werden naar een kalme plaats in hun lichaam, in het geval van dit onderzoek de zolen van hun voeten. Hun moeder leerde hen deze technieken. Dus de aandacht werd van de emotie verlegd naar de onderkant van hun voeten.
Voor het onderzoek hadden de deelnemers 14 tot 20 keer per week een agressieprobleem. Al tijdens het onderzoek werd dit verlaagd naar 4 tot 6 keer per week en in de laatste vier weken van het programma hadden ze geen problemen meer met agressief gedrag.
De proefpersonen hadden daarna nog 3 jaar een soort check up waaruit bleek dat ze nog maar 1 keer per jaar een probleem hadden met agressie. De onderzoekers concluderen hieruit dat mensen met autisme mindfulness technieken kunnen leren om op die manier voor meerdere jaren geen last meer te hebben van agressie.
Mindfulness ten opzichte van Cognitieve gedragstherapie bij autisme
Mindfulness werkt beter dan cognitieve gedragstherapie bij autisme. Dit komt doordat bij cognitieve gedragstherapie de gedachtegang veranderd wordt. Uit onderzoek blijkt dat voor mensen met autisme dit idee lastig te begrijpen is en in het dagelijks leven niet of nauwelijks wordt toegepast.
Terwijl bij mindfulness het alleen de bedoeling is om je gedachten in het hier en nu te houden en je te focussen op je lichaam en ademhaling en om geen oordeel te vellen over je gedachten. Er hoeft dus niets veranderd te worden, maar alleen gekalmeerd en in het hier en nu.
Mindfulness oefeningen voor mensen met autisme
In de onderzoeken zijn meerdere oefeningen gebruikt die mensen met autisme kunnen toepassen, namelijk:
Mindfulness moment, maar zonder het benoemen van de gedachte. Alleen de emotie en het accepteren hiervan.
Mindfulness meditatie van vijf minuten, waarbij de aandacht op de ademhaling gefocust is en gedachten en gevoelens geaccepteerd worden.
Mindfulness yoga
Mindfulness lopen
Mindfulness afleiding van de emotie, in dit geval is het belangrijk dat de aandacht van de persoon met autisme verlegd wordt van de emotie naar de onderkant van de voeten. Naar het gevoel van het gewicht van het lichaam dat op de zolen rust en om ondertussen rustig adem te halen. Deze techniek is gebruikt in bijna alle onderzoeken naar het effect van mindfulness op mensen met autisme, bij zowel volwassenen als kinderen.
Wil je meer weten over hoe mindfulness je leven en dat van je kind kan verbeteren? Kom dan eens langs op een seminar of bekijk de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.
Pin ook deze infographic als geheugensteuntje:
Bronnen:
http://wrongplanet.net/forums/viewtopic.php?t=115648
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1750946711000067
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0891422212002156
http://link.springer.com/article/10.1007/s12671-012-0099-0
http://ebx.sagepub.com/content/14/3/169.short
