Heb je wel eens het gevoel dat er iets gebeurt, maar dat het jou niet overkomt? Alsof je in een film rondloopt? Of word je weleens aangesproken door vrienden en familie dat het in sommige omstandigheden lijkt of je jezelf niet meer bent of kun je je gewoon echt niet meer herinneren wat er op een bepaald moment is gebeurd? Dan kun je last hebben van een dissociatieve stoornis. In dit blog ga ik dieper in op wat dat is en hoe hypnose bij een behandeling kan helpen.
Dissociatieve stoornis
Wanneer je last hebt van een dissociatieve stoornis betekent dit dat je soms even niet meer weet wie of wat je bent. Je hebt dan soms momenten waarop je problemen hebt met je emoties, identiteit, gedrag, geheugen, waarneming en gevoel van jezelf zijn.
Voor de ene persoon is dit vervelender dan voor de andere. Er zijn meerdere soorten dissociatieve stoornissen en ze kunnen samengaan met andere stoornissen, zoals borderline, ADHD en/of het hebben van een trauma.
Over het algemeen gaat een dissociatieve stoornis na een paar weken weg, vooral als een traumatische gebeurtenis de aanleiding is van de stoornis. Maar als hij toch langer blijft is het verstandig om hier een behandeling voor te nemen.
Symptomen van een dissociatieve stoornis
Zoals gezegd kun je last hebben van allerlei mentale problemen wanneer je een dissociatieve stoornis hebt. Je kunt dit herkennen aan:
- Het gevoel hebben dat je niet meer in je lichaam zit.
- Geheugenverlies.
- Je niet verbonden voelen met je omgeving.
Iedereen heeft eigenlijk weleens in meer of mindere mate te maken gehad met dissociativiteit. Dit is bijvoorbeeld het geval als je helemaal opgaat in een boek of aan het dagdromen bent.
Ook in het geval van een ongeluk komt dissociativiteit vaak voor. Wie kent de verhalen niet van mensen die “wakker” werden op hun airbag, maar zich niets meer van het ongeluk of de momenten ervoor konden herinneren. Dit is een manier van je lichaam en geest om je te beschermen tegen gebeurtenissen die lastig te verwerken zijn. Als je je het auto-ongeluk bijvoorbeeld wel kunt herinneren kan dit voor grote rijangst zorgen wat je dagelijks leven zodanig kan beïnvloeden dat je niet meer goed functioneert.
In de ernstigere gevallen wordt er ook gesproken van een dissociatieve identiteitsstoornis. In dat geval kun je meerdere identiteiten hebben of aanwenden in verschillende situaties. Elke identiteit heeft zijn eigen gedrag, herinneringen en gedachtegang. Je kunt bijvoorbeeld van het ene op het andere moment een andere favoriete kleur hebben of zin in ander eten dan gebruikelijk. De “verandering” van identiteit is niet te controleren en zorgt daarom ook voor veel stress bij mensen die hier last van hebben.
Of mensen in je omgeving zien dit, of je kunt dit zelf merken en ermee naar een arts gaan.
In deze gevallen heb je ook geheugenverlies bij alledaagse zaken, je persoonlijke informatie kan lastig te herinneren zijn en bepaalde traumatische gebeurtenissen.
Door deze meerdere identiteiten kun je sociale problemen, werkproblemen en problemen op andere gebieden waarop je moet functioneren krijgen.
Ook de mate waarin deze identiteitswisselingen voor problemen zorgen is voor iedereen verschillend. Uiteindelijk gaat het namelijk wel om 1 en dezelfde persoon, je kunt niet 1 identiteit deleten, het is belangrijk om ze weer te vervlechten als 1 identiteit omdat het om 1 persoon gaat. Dit is iets wat je niet uit het oog moet verliezen.
Oorzaak van dissociatieve stoornis
Er zijn meerdere oorzaken mogelijk van een dissociatieve stoornis. Zoals in het gedeelte met symptomen wordt aangegeven kan een traumatische gebeurtenis, zoals een ongeluk of mishandeling zorgen voor deze stoornis.
Wanneer het gaat om de grotere stoornis waarbij je identiteiten kunnen veranderen of waarbij het voelt als verschillende identiteiten is de oorzaak vaak in de jeugd te vinden bijvoorbeeld wanneer je als kind mishandeld bent of juist bent verwaarloosd en dit voor langere tijd gebeurde.
Dat juist mensen dit overkomt die in de kindertijd een onveilige omgeving hadden is te verklaren doordat juist in die tijd jouw identiteit gevormd wordt. Als je op dat moment kunt doen “alsof” de mishandeling niet jou maar een ander overkomt kun je deze techniek om met stress om te gaan meenemen naar je volwassen leven wanneer die techniek juist niet meer voor, maar tegen je werkt.
Behandeling van dissociatieve stoornis
Het is erg belangrijk om een behandeling te vinden voor je dissociatieve stoornis als deze chronisch wordt. In het geval van een dissociatieve identiteitsstoornis proberen in de VS 70% van de patiënten zelfmoord te plegen. Aangezien de VS een redelijk vergelijkbare maatschappij heeft met de onze kan in Nederland dit percentage ook ontzettend hoog zijn.
Naast deze problemen kun je ook nog andere problemen ontwikkelen, zoals:
- Eetstoornissen
- Zelfmutilatie
- Alcoholisme
- Drugsgebruik
- Depressie
- Angststoornissen
- Slaapstoornissen, zoals nachtmerries en/of slapeloosheid
- Moeite om relaties te onderhouden, zowel zakelijk als privé
Dit is een punt waarop je niet wilt komen, zoek daarom altijd hulp als je je niet goed voelt.
Over het algemeen bestaat de behandeling van een dissociatieve stoornis uit therapie. Het doel is om de identiteiten weer met elkaar te vervlechten en om stress als trigger voor geheugenverlies en gevoelens alsdat je niet meer verbonden bent of dat het een ander overkomt te overwinnen zodat je op een gezonde manier met stress om kunt gaan, waardoor je stressvolle situaties beter naar je hand kunt zetten.
Experts geven aan dat de behandeling gefaseerd in 3 fases moet worden aangepakt. In de eerste fase is het van belang dat je als patiënt leert hoe je stopt met gevaarlijk gedrag voor jezelf (in het geval dat je bijvoorbeeld aan zelfmutilatie doet), hoe je jouw emoties reguleert, hoe je minder impulsief kunt zijn en hoe je meer in het hier en nu kunt leven.
In de tweede fase kun je kijken naar het identificeren van de identiteiten en ga je ermee aan de slag om hier weer 1 persoon van te maken. Uiteindelijk zijn het beide die ene persoon, alleen zo voelt het nog niet. In de tweede fase ga je werken aan dit gevoel zodat je minder vaak “verandert” of last hebt van geheugenverlies of het gevoel van connectieverlies hebt. In deze fase kun je ook meer stress-triggers gebruiken om die momenten te overwinnen en de overgang van de ene identiteit naar de andere kleiner te maken of in ieder geval het gevoel weg te nemen dat het nu “de ander” is die het overkomt. Deze blootstellingstechnieken moeten in deze fase nog wel voorzichtig worden aangepakt.
In de derde fase is de behandeling vaak niet zo afgebakend en kun je als therapeut kijken naar de behoeften van de patiënt of jij als patiënt kunt zelf aangeven welke behoeften je nog hebt om je beter te voelen.
Hypnose en een dissociatieve stoornis
Voor het behandelen van een dissociatieve stoornis wordt hetero-hypnose aanbevolen. Dit betekent dat je vooral met hypnose bezig bent wanneer je je laat hypnotiseren door een hypnose-expert en dus niet aan zelfhypnose gaat doen, zoals gebruikelijk is bij de meeste behandelingen waarbij hypnose wordt aanbevolen.
Het kan dus zeker handig zijn dat wanneer je hypnose gebruikt in de behandeling dit wordt uitgevoerd door je psycholoog of psychiater die ook op de hoogte is van de rest van de behandeling of dat dit in ieder geval in goed overleg met de behandelend arts gebeurt als je een externe hypnose-expert wilt inhuren.
In de eerste en tweede fase kan hypnose worden gebruikt. Voor het reguleren van je emoties, impulsiviteit en het in het hier en nu leven kan hypnose helpen met bijvoorbeeld hypnotische suggesties.
Hiervoor zal een hypnose-expert eerst een gesprek met je aangaan. In dit gesprek wordt nagegaan welke overtuigingen je bijvoorbeeld hebt over stress of over jouw stoornis. Naar aanleiding van die overtuigingen kun je suggesties krijgen. Hiervoor helpt de hypnose-expert je eerst om “in hypnose” te komen. Vervolgens herhaalt hij de suggesties. Tijdens hypnose worden deze beter opgenomen dan wanneer je niet in hypnose bent. Dit kan bijvoorbeeld gaan om suggesties zoals:
“Als ik onzeker ben kan ik iets gezonds doen in plaats van drugs gaan gebruiken.”
“Als ik me anders voel ben ik nog steeds mezelf.”
“Ik heb leuke en minder leuke kanten, net als elke andere persoon.”
Een andere manier om in het hier en nu te leven is door ontspanningsoefeningen. Deze kun je tijdens hypnose leren, maar ook daarbuiten. Een goede manier om ervoor te zorgen dat je het gevoel van connectie behoud is door op momenten van stress te voelen hoe je voetzolen op de grond staan. Door te checken dat je met beide benen op de grond staat, wat altijd het geval is (dankzij zwaartekracht), kun je al veel doen.
In de tweede fase kan hypnose ook van belang zijn voor de confrontaties met stressvolle situaties die voor het gevoel kunnen zorgen van vervreemding of zelfs dat je verandert in de ander. Onder hypnose kun je met een geleide visualisatie oefenen met omgaan met stressvolle situaties. Je maakt dan eerst een lijst van stressvolle momenten die een dissociatief moment kunnen triggeren en maakt een top 10 van het minst triggerend, naar het meest triggerend.
Vervolgens kun je onder hypnose met een geleide visualisatie oefenen hoe je omgaat met de stress van die momenten en met eventuele dissociatieve gevoelens, zodat je daar in het echt weer minder last van hebt.
Wil je meer weten over hoe hypnose werkt en hoe je hiermee jezelf of andere kunt helpen? Kom dan eens naar een evenement of schrijf je in voor een van de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.
Bronnen:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1289960
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/dissociative-disorder
https://www.psychiatry.org/patients-families/dissociative-disorders/what-are-dissociative-disorders
http://psycnet.apa.org/record/2011-28153-001
