Een tijdje geleden zag ik in de community opeens de vraag of hypnose ook te gebruiken is voor mensen die slecht horen of zelfs mensen die doof zijn. Een hele goede vraag, want meestal als ik iemand in hypnose breng vraag ik die persoon om de ogen te sluiten. Als je dan niets hoort is de rest van de behandeling best lastig.
Dove mensen zijn hetzelfde als horende mensen, alleen de manier van communiceren is anders. Over het algemeen zijn dove mensen mentaal net zo gezond als horende mensen. En net als horende mensen kunnen dove mensen last krijgen van mentale problemen. De hulp die dove mensen dan kunnen krijgen is afhankelijk van de capaciteiten van de hulpverlener en of die ook kan communiceren in de taal van de dove persoon met een probleem, zoals gebarentaal of duidelijk spreken, niet binnensmonds in ieder geval, als de persoon kan liplezen. Er is wel steeds meer aandacht voor slechthorende of dove mensen in de wereld van mentale gezondheid, maar perfect is het nog niet[1].
Tijd dus om me eens te verdiepen in hypnose voor mensen die doof zijn. Bestaat dat en hoe werkt het dan?
Hypnose met gebarentaal
Al begin jaren 90 is onderzocht of je mensen in hypnose kunt brengen met gebarentaal en zo ja, of die hypnotische staat dan anders is dan bij mensen die de ogen wel kunnen sluiten om in hypnose te gaan.
Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er geen verschil was in hypnose tussen horende en dove mensen. Objectief geobserveerd waren de twee groepen net zo gehypnotiseerd en als je het de dove en horende mensen vroeg waren ze ook vergelijkbaar gehypnotiseerd[2].
Het goede nieuws is dus dat het zeker kan 😊.
Ik kan alleen geen gebarentaal, dus ik heb dit nog nooit gedaan. Dit artikel is dan ook helemaal theoretisch voor mij.
Ander onderzoek laat zien dat mensen in hypnose brengen als ze doof zijn kan als ze kunnen liplezen of als de hypnotiseur daar een speciale stoel, die bijvoorbeeld kan trillen of iets dergelijks, voor heeft en de hypnotiseur ook tast gebruikt om de hypnose te induceren, door bijvoorbeeld de patiënt te aaien en door gebruik te maken van pantomime[3].
Je kunt je afvragen hoe het dan zit met de aandacht van de gehypnotiseerde, omdat de dove persoon de ogen wel open heeft. Hierbij is het belangrijk dat je je realiseert dat iemand in hypnose gefocuste aandacht heeft.
Bij hypnotherapie focust je cliënt - als hij of zij kan horen - zich op je stem, maar als de dove persoon zich alleen richt op jouw lippen of gebaren, dan is dat ook gefocuste aandacht.
Ook moet je op andere zaken letten om te zien of je dove cliënt in hypnose is. De trillende oogleden heb je nu namelijk niet als indicatie, maar wel de lichaamshouding en de ontspannen gezichtsuitdrukking, ademhaling en dergelijke[4].
Hypnose voor dove kinderen
Kinderen kunnen veel baat hebben bij kennis over hypnose. Over hoe visualisaties ze helpen om met problemen om te gaan. Hoe ze zich iets als een metafoor voor wat anders kunnen voorstellen, zoals bij angsten, en hoe ze zelfhypnose kunnen gebruiken om mentaal sterker te zijn.
Dit is in 1995 met gebarentaal zelfhypnose geleerd aan dove kinderen van 9 tot en met 11 jaar. Deze kinderen hadden last van wratten of myoclonus, een spierziekte waarbij spieren opeens samentrekken. Dit was om ze te helpen om met deze aandoeningen om te gaan. In het onderzoek kon de persoon die de therapie aan de kinderen leerde gebarentaal en was altijd een gebarentolk aanwezig[5].
Hypnose voor een dove vrouw die meer zelfvertrouwen wilde hebben
Geleide visualisaties kunnen ook bij dove mensen gebruikt worden. Wat je “zegt” kan de dove cliënt immers interpreteren en zich voorstellen. In de casestudy krijgt de vrouw een geleide visualisatie waarin ze zich haar ideale zelf kan voorstellen, die ideale zelf kan knuffelen en ze krijgt de posthypnotische suggestie dat ze zich na haar hypnose zal realiseren dat die ideale zelf al onderdeel is van haar, dat dat haar potentieel is[6].
Hypnotherapie bij meerdere persoonlijkheden bij een dove vrouw
Dit klinkt misschien een beetje gek, maar deze vrouw had geen last van psychoses, waardoor je hypnose kunt gebruiken om dit probleem op te lossen. Ze werd in hypnose gebracht door progressieve spierontspanning en doordat de gebaren voor de letters R-E-L-A-X (relax, ontspan) de hele tijd voor haar ogen werden gemaakt. Doordat die letters werden gebruikt en doordat dit vlak voor haar oog werd gedaan zorgde dit ervoor dat ze in de hypnotische staat kon komen, omdat dit haar blikveld concentreerde naar een relatief klein punt.
Een beetje zoals de inductie, waarbij je omhoog naar je hand moet kijken.
Dit hielp in de behandeling om een ontmoeting te hebben met de ‘andere persoon’ in haar[7].
Dove mensen kun je dus in de staat van hypnose brengen en dit kan helpen bij de behandeling van aandoeningen. Daarbij kun je dove mensen dus ook leren hoe zelfhypnose werkt en hoe je visualisaties kunt gebruiken om problemen aan te pakken.
Hypnotherapie bij de tandarts voor een doofstomme vrouw
Ook is er een verslag van een tandarts die hypnose induceerde bij een doofstomme vrouw. Met briefjes, pantomime en aanrakingen heeft hij de eerste keer een arm levitatie bij haar uitgevoerd om haar te hypnotiseren en vervolgens te kunnen behandelen.
De keer daarna kon hij haar in hypnose brengen door haar schouders aan te raken en met zijn manier van ademen en het ontspannen van zijn schouders te laten zien dat ze kon ontspannen. Doordat ze al bekender was met de staat lukte het toen om zonder arm levitatie de hypnotische staat te bereiken, zodat ze met minder angst de behandeling bij de tandarts kon ondergaan[8].
Hypnotische suggesties bij doofheid
Je hebt als hypnotherapeut directe suggesties en indirecte suggesties die je kunt geven en onderzoek laat ook zien dat dove mensen hier net zo goed op reageren als mensen die kunnen horen[9].
Dit betekent dat als je cliënt kan liplezen of als jij gebarentaal kent, dat je de technieken kunt gebruiken die je normaal ook gebruikt bij mensen die wel kunnen horen.
Hoe cool is dat?
Ik moet wel zeggen dat ik in de wetenschap vooral zie dat mensen die doof zijn in hypnose te brengen zijn en dat ze zelfhypnose kunnen leren voor visualisaties. In de casestudy van de vrouw die meer zelfvertrouwen wilde zie je wel dat de suggesties die tijdens de visualisatie gegeven worden hetzelfde zijn als die je zou geven bij iemand die wel kan horen, maar dan dus in gebarentaal.
De signalen dat er wat mee mogelijk is zijn dus erg hoopvol.
Het gebruik van je stem in gebarentaal
Je zou zeggen dat je met gebarentaal niet echt iets kunt doen met de toon van je stem of de manier waarop je de suggestie geeft, maar dat is dus niet waar. Melissa Barns heeft ook hypnotherapie gegeven aan dove mensen en in een video op YouTube over hypnose voor dove mensen moedigt ze mensen ook aan om naar de gebarentolk te kijken om te laten zien hoe zelfs haar toon in de gebarentaal wordt doorgegeven. Dit is wel een Amerikaanse gebarentaal, dus ik weet niet hoe dat zit met de Nederlandse versie. Ik ga ervan uit dat dit op een vergelijkbare manier gebruikt kan worden.
In de video zie je bijvoorbeeld dat als haar stem zachter wordt en meer ontspannen, dat de gebarentolk dit gevoel wat je dan krijgt van die stem in zijn hele lichaamshouding overneemt. Dit is dan iets wat de dove persoon ook overneemt.
Ook de gebaren worden opeens veel kalmer, terwijl als je enthousiast bent, dan zie je dat ook weer terug in de gebaren die actiever en ‘heftiger’ worden.
Als je cliënt dus kan liplezen en je geen gebarentolk nodig hebt, kan het handig zijn om de toon en ontspanning die je met je stem wilt overbrengen ook in je gezichtsuitdrukking en lichaamstaal over te nemen[10].
Dit is overigens ook iets waar we op het HIN mee bezig zijn als je horende cliënten hebt, want tijdens bijvoorbeeld het voorgesprek zien mensen je wel en je lichaam heeft ook veel invloed op je stem. Je lichaamshouding en gezichtsuitdrukkingen zijn ook belangrijk voor het verkrijgen van rapport met je cliënt.
Wil jij meer weten over hypnose, zonder gebarentaal in dit geval, en hoe dit werkt? Kom dan eens naar een gratis online masterclass.
Of schrijf je in voor een van onze seminars of opleidingen. Super inspirerend voor jezelf en om andere mensen mee te helpen.
Bronnen:
