Te hoge eisen aan jezelf stellen: hoe hiermee om te gaan

Er zijn veel mensen die elk jaar goede voornemens bedenken. Bijna de helft van de mensen doet dit, maar veel minder mensen behalen hun goede voornemens. De rest heeft te hoge eisen aan zichzelf gesteld. 

Hoge eisen aan jezelf stellen is iets wat veel ambitieuze mensen doen. Dit kan je ook heel goed helpen in het beklimmen van de sociaaleconomische ladder, maar dat hoeft niet per se. 

Op een gegeven moment kun je toch merken dat te hoge eisen aan jezelf stellen ervoor zorgt dat het niet meer goed met je gaat. Hoe ga je die gewoonte van hoge eisen aan jezelf stellen dan veranderen, zodat jij op een gezonde manier goed kunt functioneren?

Onderzoek laat wel zien dat er een samenhang is tussen het leveren van goede prestaties en het stellen van eisen aan jezelf[1]. Het is dus niet per se slecht om hoge eisen aan jezelf te stellen, als ze maar niet te hoog zijn. 

Waar komen die te hoge eisen aan jezelf vandaan?

Hoe komt het nu eigenlijk dat je vaak te hoge eisen aan jezelf stelt? Mensen die last hebben van perfectionisme stellen bijvoorbeeld hele hoge eisen aan zichzelf, maar die behoefte om perfect te zijn komt ergens vandaan.

Zo kun je geen gemiddeld persoon willen zijn. Je bent ambitieus en wilt bepaalde dingen in het leven bereiken; een bepaalde status, om wat voor reden dan ook.

Ook kun je de overtuiging hebben dat je zonder pijn niet kunt winnen. Als je een te hoge eis aan jezelf stelt ga je jezelf sowieso pijn doen om die eis te behalen. Je moet er moeite voor doen en die moeite kun je zien als pijn. Net zoals het idee ‘wie mooi wil zijn moet pijn lijden’. 

Die ideeën kunnen ook weer ergens vandaan komen. Vaak komen dit soort ideeën uit je jeugd. Als je bent opgegroeid in een liefdeloos huishouden waarin je alleen goede feedback van je ouders kreeg bij hoge cijfers of bij perfecte sportprestaties (of wat anders wat helemaal perfect ging), dan kun je ook het idee hebben opgevat dat je aan hoge eisen moet voldoen voor het verdienen van liefde en waardering[2].

Nadelen van te hoge eisen stellen aan jezelf

Het nadeel aan te hoge eisen stellen aan jezelf is dat je hiervan depressief kunt raken. Het kan je relaties verstoren en je kunt een laag zelfvertrouwen krijgen, terwijl dat helemaal niet nodig is. Daarnaast kan het gek genoeg ook je zelfcontrole verminderen. 

Je kunt jezelf bijvoorbeeld op een niet handige manier managen. Je wilt bijvoorbeeld doorwerken tot iets af is. Hierdoor kun je tot laat aan het werk zijn, terwijl het eigenlijk beter is om gewoon even te stoppen, een nachtje te slapen en de volgende dag uitgerust verder te gaan. Dan ben je al met al wellicht zelfs minder tijd kwijt aan de klus. 

Ook kun je last krijgen van angsten, zoals faalangst,  angst voor toetsen, angst voor het geven van  presentaties, een writer’s block en je kunt er zelfs een compulsieve stoornis aan overhouden. 

Een andere verrassende uitkomst is dat mensen die perfectionistisch ingesteld zijn, of die (te) hoge eisen aan zichzelf stellen en die hun zelfwaardering verbinden aan wat ze bereiken, vaak minder verdienen met hun werk of onderneming dan mensen die hier geen last van hebben. In het onderzoek verdienden de mensen zelfs 15.000 dollar per jaar minder. Dat is een behoorlijk bedrag. Ook sporters die te hoge eisen aan zichzelf stelden werden vaak juist geen topsporters (bron 2). 

Dus hoe goed is het nu eigenlijk om te hoge eisen aan jezelf te stellen en om perfectionistisch te zijn?

Wees lief voor jezelf

Een manier om ervoor te zorgen dat je niet baalt als jij je doelen niet haalt is om meer realistische doelen aan jezelf te stellen. Dan haal je die doelen en heb je minder last van het gevoel dat je jezelf teleurstelt. 

Als je bijvoorbeeld graag wilt hardlopen, maar het lukt je op een bepaalde dag niet, dan kun je dit altijd nog later in de week inhalen. Op die manier werk je dan alsnog aan je doel om fitter te worden. 

Je kunt je doelen ook onderverdelen in subdoelen, zodat het eenvoudiger wordt om van de reis naar het behalen van je grote doel te genieten. Het leukste is dat als je doelen kleiner maakt, je vaak toch meer gedaan krijgt dan als je tegen zo’n groot doel aan het opboksen bent. 

Daarbij helpt het ook doordat als je dat kleinere doel hebt gehaald, je meer gemotiveerd bent om het volgende kleine doel te halen[3].

Als je doelen stelt, stel ze dan ook positief[4]. In plaats van het doel:

“Ik wil minder bankhangen.”

Kun je het doel stellen:

“Ik wil meer naar buiten gaan.”

Maak een lijst met voor- en nadelen

Een manier om te stoppen met het stellen van (te) hoge eisen aan jezelf is door een lijst te maken met de voor- en nadelen van de hoge eisen die je aan jezelf stelt.

Je maakt jezelf dan namelijk ook bewust van alle nadelen die het heeft en dat kan je helpen om die hoge eisen wat los te laten en om liever voor jezelf te zijn. 

Daarbij kun je er ook achterkomen dat je leven veel leuker kan zijn als je iets minder perfectionistisch bent. Niet alleen omdat je dan meer kunt ontspannen, maar misschien stel je dan ook minder hoge eisen aan je omgeving, waardoor je sociale relaties ook beter worden (bron 2). 

Voorspel en check hoe leuk je het vindt om iets te doen

Een andere oefening die je kunt doen is bij een lijst met activiteiten in een schaal van 0 tot 100 aangeven hoe leuk je een bepaalde activiteit gaat vinden. Denk dan aan het plezier dat je eruit kunt halen, de zelfontwikkeling en/of de waardering die je krijgt.

Je kunt er dan achter komen dat je van bepaalde klusjes of dingen die je niet op topniveau doet veel meer plezier krijgt dan van de klusjes en dingen waar je wel heel goed in bent. 

Dit kan je al veel rust geven en daarbij kun je bepaalde projecten die je uitstelt vanwege die te hoge eisen toch beginnen, omdat je minder bang hoeft te zijn dat je ze niet zo perfect zult maken dan dat je eerst deed (bron 2). 

Verander je overtuigingen

Overtuigingen over het voldoen aan hoge eisen voor waardering gaan niet altijd snel weg met de bovenstaande oefeningen. Merk je bijvoorbeeld dat de bovenstaande tips je niet echt helpen? Dan kun je hulp inschakelen van bijvoorbeeld een hypnotherapeut. Hypnotherapie kan gebruikt worden om minder last te krijgen van perfectionisme, van te hoge eisen aan jezelf stellen[5]. 

In een onderzoek naar de invloed van hypnotherapie op perfectionisme zijn rechtenstudenten gebruikt. In totaal deden zestig rechtenstudenten mee aan dit onderzoek. Dertig kregen hypnotherapie en dertig niet. Voor en na de hypnotherapie is getest hoe het zat met hun perfectionisme en na de hypnotherapie had de groep die de therapie had significant minder last van perfectionisme dan de groep die geen behandeling had gehad. 

Er wordt met hypnose vaak gewerkt met het veranderen van overtuigingen. Als je te hoge eisen aan jezelf stelt kun je je afvragen waar dat idee dat je dat moet doen vandaan is gekomen. Met  regressie kun je in gedachten teruggaan naar het moment dat je hebt bedacht dat het belangrijk is om hele hoge eisen aan jezelf te stellen.

Vaak zijn dit momenten uit je jeugd. Vervolgens kun je dat moment opnieuw interpreteren, maar dan met de kennis die je op dit moment in je leven hebt. Vaak is zo’n nieuwe interpretatie al voldoende om de overtuiging dat het belangrijk is om hoge eisen aan jezelf te stellen weg te nemen. 

Daarnaast kan het voor je gedachtegang en acties ook handig zijn om nieuwe overtuigingen te installeren. Dit kan bijvoorbeeld door het herhalen van bepaalde suggesties, dit kun je ook thuis doen. Dit kunnen suggesties zijn zoals:

“Rust nemen als ik moe ben is beter voor de kwaliteit van mijn werk dan doorgaan.”

“Mensen vinden het fijn als ook ik fouten maak, want dat laat zien dat ik een mens ben.”

“Ik mag gemiddeld zijn.”

“Ik mag doelen kleiner maken.”

Dit zijn slechts voorbeelden, afhankelijk van jouw overtuigingen die leiden tot het stellen van te hoge eisen aan jezelf kun je andere suggesties krijgen van je hypnotherapeut. 

Ook kan er gewerkt worden met symbolen en hoe je jouw leven betekenis geeft. Dit kan veranderd worden, waardoor je niet meer het idee hebt dat je alleen een waardevol leven leidt als je maar hele hoge doelen behaalt. 

Wil je meer weten over hoe hypnose je leven kan transformeren en eenvoudiger kan maken?  Kom dan eens naar de gratis online masterclass.

Of  schrijf je in voor een seminar of voor een van de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.

 Bronnen: