Neurotisch: Een factor voor je gezondheid

31 maart 2025

Neurotisch is een kenmerk van een van de persoonlijkheidskenmerken die iemand kan hebben. Iedereen is in meer of mindere mate neurotisch en dat heeft gevolgen voor hoe ze hun leven beleven en de keuzes die ze maken. In dit blogartikel gaan we dieper in op dit deel van je persoonlijkheid. In het geval van een persoonlijkheidskenmerk wordt er ook gesproken van neuroticisme.

Neurotisch betekenis

Neurotisch betekent vaak dat iemand een beetje zenuwachtig is, of dingen spannend vindt. Vrouwen hebben hier vaak meer last van dan mannen.

Neurotische persoonlijkheid + gevolgen

Als je een neurotische persoonlijkheid hebt, betekent dit dat je sneller last hebt van negatieve gevoelens, zoals:

Boosheid
Angst
Zelfbewustzijn (op al je negatieve dingen)
Geïrriteerdheid
Emotionele instabiliteit
Depressie [1]

Hierdoor kunnen mensen met een hoge score aan neuroticisme vaak slechter omgaan met stressvolle situaties dan mensen die minder neurotisch zijn.

Normale situaties kunnen als bedreigend worden gezien en kunnen gevoelens van frustratie tot volledige hopeloosheid oproepen.

Mensen die neurotisch zijn hebben hierdoor ook een hogere kans op:

Eetstoornissen
Angsten
Dysforie (vaak somber of prikkelbaar)
Somatische klachten.
Depressie

Fysiek gezien zijn er ook risico’s mensen met een hogere score in neuroticisme hebben vaker last van:

Astma
Hartritmestoornissen
Eczeem
Prikkelbare darm syndroom
Immuunsysteem dat niet goed functioneert
En een hogere kans op vroegtijdig overlijden (bijvoorbeeld nadat er kanker, nierproblemen of hartproblemen zijn opgespoord, vergeleken met andere mensen met dezelfde problemen[2]).

Neurotische trekjes: Symptomen

Ook heeft het invloed op andere facetten van het leven, zoals:

Meer gevoelens van vijandigheid ervaren.
Lastig een baan kunnen vinden en houden.
Veel zorgen maken.
Ontevredenheid over de romantische relatie (huwelijk), zelfs als daar objectief gezien geen reden voor is (bron 1).
Erg kritisch op jezelf.
Je trekt je kritiek van anderen sterk aan.
Je voelt je niet goed genoeg [3].

Oorzaak van neurotisch zijn

Het is een karaktertrek die erfelijk is, maar dit telt maar voor maximaal 60% van de gevallen. Dus omgevingsfactoren spelen ook een grote rol. Als je bijvoorbeeld als kind veel stress had of in armoede opgroeide kan dit de kans op meer neurotisch zijn verhogen.

Het is wel zo dat de mate van neuroticisme die mensen hebben vaak op het hoogst is als iemand jongvolwassen is. Naarmate je ouder wordt (en meer levenservaring krijgt) wordt dit lager (bron 3).

Behandeling als je mate van neurotisch zijn problematisch is

Als je zo neurotisch bent dat je er heel ongelukkig en depressief van wordt, zijn er meerdere behandelingen mogelijk, zoals medicatie of cognitieve gedragstherapie (bron 1).

Bij veel gedragsstoornissen en zelfs fysieke gezondheidsproblemen speelt de mate van neuroticisme een rol in het ontstaan van de problemen.

Voor angsten en depressie wordt hypnotherapie al veel gebruikt. De kans bestaat dus dat hypnose ook écht veel wordt gebruikt door mensen die erg neurotisch zijn, omdat die simpelweg sneller last hebben van angsten en depressieve gevoelens.

In een onderzoek waarbij is gekeken of cognitieve gedragstherapie met hypnose goed helpt tegen angsten bij borstkanker onderzoek zijn de variabelen van angst en neuroticisme onderzocht. In dit onderzoek kwam naar voren dat bij de therapie met hypnose de angst en neuroticisme lager waren dan bij de groep zonder hypnose[4].

Deze combinatie kan ook handig zijn voor mensen met somatische aandoeningen[5], iets waar mensen die een hogere mate van neurotisch zijn ook meer last van hebben.

Hypnose om minder angstig en neurotisch te zijn

Mensen met een hogere mate van neurotisch zijn, zien veel sneller dan andere mensen de negatieve kanten van het leven. De ene persoon kan een bepaalde dag voelen als “normaal”, terwijl iemand die hoog scoort op neuroticisme diezelfde dag als heel negatief inschat.

Hoe kan dat? Dit ligt dus onder andere aan de genen, maar dus ook aan ervaringen in de jeugd. Als je bijvoorbeeld een stressvolle jeugd hebt gehad met veel tegenslagen, kun je die tegenslagen gaan verwachten en ze zelfs zien aankomen als er nog helemaal niets aan de hand is.

Oorzaak overtuigingen vinden en veranderen

Er kan dan bijvoorbeeld een overtuiging zijn, dat als het eindelijk eens goed gaat, je dit gevoel niet kunt vertrouwen, want er komt nu vast iets op je pad waardoor alles in je leven weer helemaal misgaat.

Die overtuiging dat je niet kunt vertrouwen op “goh, wat gaat het eindelijk lekker”, komt ergens vandaan. Die oorzaak is te achterhalen met de regressietechniek.

Met deze techniek ga je terug naar het eerste moment in je leven waarop je het gevoel kreeg “zie je wel dat het niet goed kan blijven gaan”. Dit is vaak het moment waarop zo’n neurotische overtuiging is ontstaan en door nog een keer naar dat moment te kijken, kun je een ander inzicht krijgen waardoor de overtuiging een update krijgt.

De overtuiging is bijvoorbeeld te repareren[6] naar “dingen kunnen goed gaan en als ik me daarop focus valt wat tegenvalt wel mee”.

Mindfulness verbeteren

Als we het dan toch over de focus hebben, iemand die neurotisch is ingesteld focust zich vooral op de negatieve kanten van het leven. Hierdoor kan die veel negatiever over een situatie (en de gevolgen van die situatie) denken dan iemand die minder neurotisch is.

Met mindfulness help je jezelf om je te focussen op het hier-en-nu. Hierdoor kun je bijvoorbeeld van een taartje genieten op een verjaardagsfeestje, omdat je gedachten als “nu moet ik weer bewegen, zodat ik niet dik word” buiten de deur houdt.

Met hypnotherapie kun je hulp krijgen om meer controle over je gedachten te krijgen. Er is bijvoorbeeld te oefenen terwijl je in trance bent over hoe je gaat doen en zelfs gaat denken in bepaalde situaties.

Zijn er situaties waarin je altijd een wat depri stemming krijgt? Dan kan je met hypnotherapie oefenen hoe je zou willen doen en denken in dat soort situaties, zodat je met meer mindfulness kunt genieten van bijvoorbeeld een leuk feest.

Of zodat je je kunt focussen op je werk, zonder het gevoel te krijgen dat je het aan het faken bent, of dat je eigenlijk niet goed genoeg bent voor je baan.

Daarbij kun je met mindfulness ook bewuster zijn over hoe je lichaam zich voelt en welke invloed je fysieke gevoelens hebben op je emoties en andersom. Dit kan ook al veel doen om je focus op de positieve kanten van een situatie te houden[7].

Zelfhypnose voor ontspanning

Als je neurotisch ingesteld bent, ben je vaak ook zenuwachtiger en meer gespannen dan anderen. Zelfhypnose kan in dat soort gevallen helpen om te ontspannen.

Onderzoek laat zien dat de combinatie van zelfhypnose en krachttraining helpt om stress met 30% te verminderen en om meer zelfvertrouwen te hebben[8].

Bewegen voor minder neurotisch zijn

Als we dan bewegen toch een beetje aantikken, dit helpt ook om de mate waarin iemand neurotisch is te verminderen. Vooral yoga, en dan de vorm met de houdingen, meditatie, ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen, helpt om angsten te verminderen[9].

De combinatie van bewegen en meer controle hebben op je gedachten en ontspanning kan dus erg veel doen om neuroticisme te verminderen.

Motivatie om een bewegingsvorm op te pakken, of het nu krachttraining of yoga is, is ook te stimuleren met hypnose.

Zelfcompassie verbeteren en een grotere cirkel van invloed

Een andere manier voor meer controle op gedachten is dus, zoals eerder genoemd, cognitieve gedragstraining en mindfulness. Dit helpt ook om meer zelfcompassie te voelen[10]. Deze technieken kunnen heel goed onder hypnose plaatsvinden.

Daarbij helpt het ook om rumineren, terugdenken aan dingen in je leven, te verminderen. Ben je vaak bezig met 1 thema in je gedachten, dan helpt het ook om andere thema’s in je leven meer ruimte te geven.

Op die manier weet je dat je niet afhankelijk bent van 1 ding in je leven om je goed te voelen, maar spreid je als het ware de invloeden die je helpen om je goed te voelen. In plaats van alleen te denken aan je werk, of je partner, denk je bijvoorbeeld ook aan leuke hobby’s of vrienden die je helpen om je goed te voelen.

Dankbaarheidsoefeningen

En als laatste is een dankbaarheidsoefening ook altijd goed om minder gestresst en angstig te zijn. Zo kun je elke dag beginnen en/of eindigen door 3 tot 10 dingen op te noemen waar je die dag dankbaar voor bent.

Op die manier train je jezelf om juist naar de positieve kanten van je dag te kijken, omdat je jouw lijstje van 10 dingen wel elke dag vol wilt krijgen.

Een voorbeeld is:

Ik ben dankbaar voor…