Perfectionisme: Loslaten om gezond te blijven

Perfectionisme, je zou denken dat er niets mis mee is, maar bij een bepaalde hoogte van perfectionisme kan het leiden tot burn-out klachten en zelfs anorexia. Perfectionisme lijkt dus heel mooi, maar kan vanaf een zekere hoogte schadelijk voor je zijn. In dit blog ga ik in op perfectionisme, waaraan je merkt dat je perfectionistisch bent ingesteld, wanneer dit een probleem wordt en welke problemen het kan veroorzaken.

Perfectionisme, wat is het?

Als je “last” hebt van perfectionisme wil je dat alles wat je doet perfect gaat. Je huis is perfect schoon. Je werk mag geen foutje bevatten. Je hebt een gezond lichaam. Je leidt een goed gestructureerd leven. Dat is althans je doel.

Het probleem wat dit kan geven is dat je blijft twijfelen over wat je doet. Is het namelijk wel goed genoeg? Hierdoor kun je zelfs last krijgen van uitstelgedrag.

Toch kan het ook goed uitpakken, sommige perfectionisten zijn geweldige topsporters juist omdat ze alles pietje precies aanpakken, zelfs hun rustmomenten. Er is onderzoek uitgevoerd naar mensen met perfectionistische trekjes en depressie, anorexia of topsporters. In dit onderzoek komen duidelijk dimensies naar voren van perfectionisme namelijk:

• Persoonlijk perfectionisme
• Sociaal perfectionisme

In het onderzoek kwam naar voren dat personen met anorexia en topsporters een hoge mate van persoonlijk perfectionisme hebben, met als verschil dat de personen met anorexia zichzelf negatiever beoordeelden en personen die topsport beoefenden juist positiever waren[1].

Wanneer het gaat om persoonlijk perfectionisme betekent dit dat mensen hoge eisen aan zichzelf stellen. Iemand met anorexia moet bijvoorbeeld slank zijn en doet hiervoor alles, zoals niet eten.

Uit een onderzoek dat is uitgevoerd in 1990[2] blijkt dat er bepaalde factoren van belang zijn voor de ontwikkeling van perfectionisme, namelijk:

• Je veel zorgen maken over het maken van fouten.
• Jezelf hoge eisen/standaarden opleggen.
• Het gevoel hebben dat je ouders hoge verwachtingen over je hebben.
• Het gevoel hebben dat je ouders super kritisch zijn.
• Twijfel aan de kwaliteit van je handelen.
• Het hebben van een voorkeur voor orde en structuur.

Als deze punten allemaal herkenbaar voor je zijn, is het goed om te controleren of je gedrag jezelf niet per ongeluk schaadt.

Gevolgen van perfectionisme

Zoals gezegd kan perfectionisme ervoor zorgen dat je een topatleet wordt, maar helaas zorgt het veel vaker voor psychologische problemen die leiden tot een depressie, burn-out, anorexia, uitstelgedrag en angsten.

Perfectionisme en een burn-out

Uit Belgisch onderzoek blijkt dat een burn-out op school het gevolg kan zijn van kritische ouders. Gevoelens dat je ouders hoge eisen stellen en zeer kritisch over je zijn hebben grote gevolgen voor leerlingen die perfectionistisch ingesteld zijn en die het perfectionisme meer sociaal georiënteerd hebben. In hetzelfde onderzoek blijkt namelijk dat het persoonlijk perfectionisme juist tot meer betrokkenheid op school leidt.

Wanneer je last krijgt van een burn-out door perfectionisme kun je dit merken aan grote vermoeidheid, cynisme en het gevoel dat je niet goed genoeg bent[3].

Perfectionisme en depressie

Een depressie kan komen door perfectionisme of het nu persoonlijk of sociaal perfectionisme is. Niet kunnen voldoen aan verwachtingen in je omgeving is ontzettend vervelend, als hier dan ook nog bijkomt dat je niet kunt voldoen aan je eigen standaard, kan je hier depressief van worden en dit is dan ook nog eens slecht voor je zelfvertrouwen[4].

Perfectionisme en anorexia

Perfectionisme is een kenmerk waar mensen met anorexia vaak last van hebben[5]. Helaas blijkt uit onderzoek dat hoe meer perfectionistisch, je bent hoe minder goed de anorexia te behandelen is[6]. Je moet dan eigenlijk eerst je perfectionisme een tandje lager zien te zetten.

Maar zelfs als je meer perfectionistisch bent ingesteld dan gezonde mensen zonder anorexia, is de anorexia wel te behandelen.

Een belangrijk onderdeel van deze behandeling is om rituelen met betrekking tot voeding te veranderen. Als je bijvoorbeeld vaak doet alsof je eet, maar niet echt eet en hiervoor een vast patroon hebt, dan is het doorbreken van dit ritueel een belangrijke stap naar genezing. Dit is iets waar een hypnose-expert je mee kan helpen.

Daarbij helpt hypnose ook voor het behandelen van het perfectionisme en de overtuigingen over het belang van de mening van je familie en vrienden over jou.

Perfectionisme en uitstelgedrag

Perfectionisme leidt ook tot uitstelgedrag. Je wilt iets perfect aanpakken en moet dan bijvoorbeeld lang nadenken over de perfecte aanpak, waardoor de kans groot is dat je te laat begint en alsnog niets perfect aan kunt pakken. Daarbij kun je door het willen vinden van de perfecte aanpak last krijgen van faalangst.

Mensen die bijvoorbeeld angst hebben voor statistieken, zoals sommige studenten, hebben vaker last van faalangst en perfectionisme dan mensen zonder deze angst[7]. Dit soort angsten zijn ook een kenmerk van perfectionisme.

Overtuigingen veranderen

Om perfectionisme te veranderen is het belangrijk om je overtuigingen die leiden tot perfectionisme te onderzoeken en wanneer die ongezond voor je zijn, die te veranderen.

Er zijn allerlei manieren om je overtuigingen te veranderen. Dit kan bijvoorbeeld door eerst een Socratisch gesprek te voeren, en om vervolgens nieuwe overtuigingen te krijgen met hypnotische suggesties.

In een Socratisch gesprek wordt de waarom vraag een aantal keer herhaald. In eerste instantie kom je hiermee tot de kern van je overtuiging, toch als je lang genoeg de waarom vraag stelt kun je erachter komen dat je overtuiging eigenlijk nergens op gebaseerd is. Wanneer je op dat punt bent gekomen kunnen hypnotische suggesties je helpen om gezonde overtuigingen te krijgen. Door dagelijks deze suggesties te herhalen of te beluisteren zorg je ervoor dat deze gezonde suggesties de overhand krijgen waardoor je minder perfectionistisch wordt. Dit kunnen bijvoorbeeld suggesties zijn zoals:

“Je hoeft niet elke dag beter te zijn dan gisten, hetzelfde is ook goed.”

“Je bent een mens, je mag fouten maken net als ieder ander.”

“Je ouders willen dat je gelukkig wordt, zelfs als putjesschepper.”

“Je ouders willen je helpen met kritiek, ze zijn niet boos.”

“Zolang je je best doet, is het goed genoeg.”

“Chaos en spontaniteit kan ook leuk zijn.”

Dit soort suggesties kun je thuis hardop herhalen tijdens zelfhypnose, of je beluistert ze op een mp3, die je dan van je hypnose-expert hebt meegekregen. Dit zijn slechts voorbeelden. Afhankelijk van jouw overtuigingen die leiden tot perfectionisme kun je andere suggesties meekrijgen van je hypnose-expert.

Oorzaak achterhalen als die niet duidelijk is

Soms is de oorzaak voor perfectionisme niet duidelijk. Je hebt bijvoorbeeld geen strenge ouders en toch voel je dat je voor hun je uiterste best moet doen. Iets heeft getriggerd dat je denkt dat je altijd het beste moet doen en zelfs beter dan mogelijk is. Om te achterhalen wat dat is kun je gebruikmaken van regressie. Regressie is een hypnose-techniek waarmee de hypnose-expert je meeneemt naar het moment waarop de overtuiging is ontstaan die voor perfectionisme zorgt. Over het algemeen zijn dit momenten uit je kindertijd, omdat je in die fase van je leven overtuigingen over het leven en de wereld vormt. Echter, als kind heb je zeker niet de wijsheid in pacht en hierdoor kun je wel eens onlogische overtuigingen krijgen.

Denk maar eens aan kinderen die denken dat het hun schuld is wanneer hun ouders gaan scheiden.

Door dit moment met je volwassen kennis nader te bekijken zorg je er heel snel voor dat de overtuigingen veranderen of weet je wat je moet doen om die overtuiging te veranderen.

Niet perfectionistisch gedrag oefenen

Wanneer je gewend bent om altijd perfectionistisch te zijn kan het heel lastig zijn om de boel de boel te laten wanneer dit nodig is om je stressniveau te verlagen. Dit is gedrag dat je kunt oefenen en stimuleren met hypnose. Dit gedrag stimuleren is iets wat bijvoorbeeld kan met een post-hypnotische suggestie. Dit is een suggestie die je gedrag nadat je onder hypnose bent geweest beïnvloed. Je krijgt dan bijvoorbeeld een opdracht om iets te doen wanneer een bepaalde situatie gebeurt. Bijvoorbeeld:

“Je komt thuis van je werk en het was een ontzettend drukke en stressvolle dag. Je doet je schoenen uit en trekt comfortabele kleding aan. Je bent te moe om op te ruimen en hoewel dit je normaal niet zou tegenhouden laat je de boel voor nu de boel. Wanneer je partner thuiskomt vraag je die om een beetje op te ruimen en vertel je over je stressvolle dag.”

Deze suggestie beïnvloedt dus het vinden van ontspanning op momenten waarop je normaal als perfectionist toch over je grenzen heen gaat om het perfecte plaatje maar te creëeren.

Een dergelijke post-hypnotische suggestie komt vaak na een geleide visualisatie. In die visualisatie wordt ontspanning gecreëerd en omgang met lastige gevoelens, bijvoorbeeld angstgevoelens, als je een keer iets anders aanpakt dan normaal. Dit helpt je om perfectionistisch gedrag te veranderen.

Het veranderen van perfectionisme is van belang voor je eigen mentale gezondheid. Wanneer je merkt dat je te angstig wordt om iets te doen. Je depressief raakt of stopt met eten is het van belang om hulp te zoeken. Hypnose is een manier die je kan helpen om anders om te gaan met perfectionisme.

Wil je meer weten over hoe hypnose precies werkt en hoe je hiermee jezelf en andere mensen kunt helpen? Kom dan eens naar een playshop of schrijf je in voor een van de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.

Beluister ook deze podcast:

Bronnen:

[1] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/019188699400192U

[2] https://link.springer.com/article/10.1007/bf01172967

[3] http://lirias.kuleuven.be/2327413?limo=0

[4] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/1520-6807(200011)37:6%3C535::AID-PITS6%3E3.0.CO;2-O

[5] https://ajp.psychiatryonline.org/doi/pdfplus/10.1176/appi.ajp.157.11.1799

[6] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/eat.10127

[7] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0191886901001489