Shoppen is leuk, shoppen is fantastisch, shoppen kost geld, shoppen zorgt voor een overvolle kast, shoppen brengt je naar de rand van de afgrond. Heb jij een gat in je hand die je maar niet kunt dichten terwijl je er al lang niet meer gelukkig van wordt? Dan kun je last hebben van een shopverslaving.

In dit artikel ga ik in op wat een shopverslaving is, de gevolgen ervan en de behandelingen voor een verslaving aan winkelen.

Koopverslaving

Op zich zegt de naam het al. Een koopverslaving betekent dat je niet meer kunt stoppen met shoppen. Winkelen is iets dat je graag doet en waar je niet meer zonder kunt. Als je tijd hebt ga je winkelen.

Een koopverslaving is niet iets dat je van de een op de andere dag krijgt. Uit onderzoek dat in 2013 is uitgevoerd blijkt dat een shopverslaafde verschillende fases doorloopt voordat het besef er is dat hij/zij niet meer kan stoppen met winkelen.

Door de online mogelijkheden is dat nu een nog groter probleem dan het vroeger was.

In totaal zijn er vijf fases.

Fase 1: Je vult een “leegte” door te shoppen

Wellicht heb je een gevoel dat je niet compleet bent als je een bepaald product niet hebt en denk je dat dat product ervoor zorgt dat jij je beter voelt.

Fase 2: Je negeert, ontkent, dat je te veel dingen koopt

Bijvoorbeeld dingen die je eigenlijk helemaal niet nodig hebt of die je je eigenlijk niet kunt veroorloven.

Fase 3: Je hebt geen geld meer voor dingen die je wel nodig hebt

Huur, belasting, gas-water-licht rekeningen. Oh ja, die moest je ook nog betalen! Helemaal niet mogelijk door alle geweldige dingen die je gekocht hebt. Maar even geld lenen bij iemand zodat je niet in de problemen raakt.

Fase 4: Je doet steeds meer impulsieve aankopen

Oke, oke, oke, je hebt in de vorige fase echt wel geleerd dat je moet nadenken over wat je koopt en dat heb je ook altijd gedaan. Dat ga je nu weer doen, maar dat dingetje in de etalage op weg naar je werk moet je even heel snel kopen.

Fase 5: Compulsief kopen

Die impulsieve aankoop uit fase 4, dat is nu een compulsieve aankoop geworden. Een bepaalde site of winkel waar je vaak langskomt is inmiddels super blij met je, maar jij bent een stuk minder blij met jezelf. Het is heel gek, maar je lijkt niet meer te kunnen stoppen(1).

Als je denkt dat een dergelijke shopverslaving alleen voor mode-verslaafde vrouwen is dan heb je het mis. Online spellen bieden veel mogelijkheden voor het aankopen van virtuele goederen met echt geld.

Shopverslaafd in de gaming wereld

Deze virtuele producten veranderen bijvoorbeeld het uiterlijk van de avatar, het poppetje, waarmee gespeeld wordt. Dit kan voor gamers erg verslavend zijn omdat dit inspeelt op het menselijk verlangen om opgemerkt te worden. Door een bijzondere outfit van je avatar kan dat verlangen online vervuld worden.

Daarnaast spelen spelontwikkelaars ook in op de mogelijkheden om geld te verdienen door sommige dingen onmogelijk te maken zonder geld. Na een aantal levels moet er bijvoorbeeld betaald worden of voor een bepaald virtueel wapen dat je nodig hebt om een eindbaas te verslaan is alleen te krijgen door het te kopen. Het is dan niet mogelijk om het vrij te spelen.

Een shopverslaving kan in de virtuele wereld dan ook dichtbij een gameverslaving liggen(2).

Verschillende soorten koopverslavingen

Een koopverslaving kan zich ook op verschillende manieren uiten. Sommige koopverslaafden hebben bijvoorbeeld een systeem van kopen en retourneren ontwikkeld om maar niet financieel leeg te lopen op de verslaving.

De volgende type shopverslaafden worden geïdentificeerd:

Spullen kopen bij emotionele stress.
Trofee koopverslaafden die op zoek zijn naar het perfecte item.
Koopverslaafden die kopen vanwege het imago van big spender.
Koopjesjagers die dingen kopen omdat ze op dat moment in de aanbieding zijn.
Verzamelaars die dingen moeten kopen omdat hun ‘collectie’ anders niet compleet is.
Boulimische shopverslaafden die hun gekochte spullen retourneren om het geld terug te krijgen of om iets “nieuws” te krijgen(3).

De gevolgen van een shopverslaving

Als je iets koopt als koopverslaafde heb je eerst een heel positief gevoel bij je aankoop. Je voelt je gelukkig, maar je kunt daarbij een knagend gevoel van schuld en angst krijgen. Dit kan er soms toe leiden dat het winkelen toch weer verlengd wordt.

Op de lange termijn zijn de gevolgen anders. Je kunt er financiële problemen van krijgen en schulden opbouwen. In veel gevallen kun je ook ruzie met familie krijgen over het koopgedrag en het uitgeven van te veel geld.

Scheidingen en verbroken relaties tussen je ouders, broers en zussen of kinderen kunnen voorkomen bij een shopverslaving.

Behandelingen voor een koopverslaving

Voor het behandelen van een koopverslaving wordt er naar de oorzaak gekeken. Uit onderzoek blijkt dat 2/3^e van de verslaafden last heeft van angst of depressie. In sommige gevallen kan antidepressiva daarom helpen tegen deze verslaving(4).

Mensen met een aanleg voor een verslaving hebben vaak ook eerder last van een shopverslaving dan mensen die dat niet hadden. Mensen die bijvoorbeeld zijn afgekickt van een drugsverslaving kunnen shoppen hebben gebruikt om maar geen drugs te gebruiken. In dat geval is de ene verslaving ingeruild voor de andere.

Nu is deze verslaving wel beter voor je hersenen, maar verder kan hij net zo destructief zijn als een drugsverslaving.

Cognitieve gedragstherapie tegen een shopverslaving

Als een depressie niet de oorzaak is van een shopverslaving krijgen mensen vaak cognitieve gedragstherapie om af te kicken van deze verslaving.

Tijdens een dergelijke therapie wordt achterhaald waarom shoppen het tijdverdrijf is geworden waarin je jezelf verliest en probeert weg te komen van de realiteit.

Ook kunnen onderliggende problemen door cognitieve gedragstherapie naar voren komen, zoals de oorzaak van angst of depressie.

Cognitieve gedragstherapie kan ook uitgevoerd worden terwijl je onder hypnose bent. Uit onderzoek blijkt dat dit de resultaten van de therapie versterkt. Dit kan betekenen dat je dan sneller je problemen verwerkt die tot de verslaving hebben geleid.

Door deze therapie kun je er ook achter komen waarom je een bepaald type koopverslaving hebt. Als je bijvoorbeeld altijd op koopjesjacht bent kan naar voren komen dat je het ooit minder breed hebt gehad en daardoor liever het zekere voor het onzekere neemt.

Als je juist een trofee shopverslaafde bent kan een moment waar jij je schaamde voor wat je had, zoals lelijke schoenen op de middelbare school, ervoor zorgen dat je nu alleen nog de mooiste Louboutins wilt hebben.

Een dergelijke oorzaak kan ook gevonden worden met regressietherapie tijdens hypnose.

Les in financieel huishouden

Daarnaast krijgen mensen vaak les in het onder controle houden van de financiën, een soort boekhouding voor je huishouden. Het maken van overzichten van inkomsten en uitgaven kan al een ontzettend goede manier zijn om een shopverslaving aan te pakken.

Tips tegen een shopverslaving

Tip 1: Vertel tegen iemand die je vertrouwt dat je een probleem hebt

Door te erkennen aan jezelf en aan iemand anders dat je een probleem hebt wordt het een stuk eenvoudiger om je probleem aan te pakken. Door iemand anders erbij te betrekken kan die andere persoon je altijd aanspreken als hij/zij zich zorgen maakt over een terugval.

Tip 2: Ga alleen nog samen met andere mensen shoppen

De meeste shopverslaafden kopen in hun eentje een hele winkel leeg. Door van het winkelen een sociale gelegenheid te maken zal je automatisch al minder kopen.

Tip 3: Betaal alles cash

Door cash te betalen merk je veel meer dat je geld aan het uitgeven bent. Is het je weleens opgevallen dat als je cash geld uitgeeft dit veel meer pijn doet dan als je het even pint?

Een ander gevolg van deze tip is dat je creditcards weg doet en ook andere betalingsmogelijkheden, zoals PayPall verwijderd. Dan kun je online in ieder geval al veel minder kopen.

Als je alles cash betaalt moet je ook daadwerkelijk naar de winkel gaan. Hierdoor wordt het ook een stuk minder aantrekkelijk om iets te kopen, vooral op een typisch Nederlandse regenachtige dag.

Tip 4: Stop cold turkey met shoppen

Deze tips kan voor sommige mensen de situatie alleen maar erger maken, als je dit merkt kun je eigenlijk beter verder gaan met de volgende tip.

Tip 5: Geef iemand anders controle over je financiën

Oké, voor deze tip moet je iemand hebben die je echt compleet kunt vertrouwen. Als je partner je al jaren aanspreekt op je koopgedrag en je graag wil helpen kan je jouw pinpas aan hem/haar geven. Hij/zij kan dan elke week een envelop met geld vullen die je nog kunt gebruiken voor het shoppen en wat binnen het budget van het huishouden valt.

Tip 6: Probeer eens wat anders

Is shoppen eigenlijk het enige wat je nog doet als je je verveelt? Probeer eens een ander tijdverdrijf te vinden. Yoga, schilderen, lezen, koken, schrijven het zijn allemaal activiteiten waarmee je ook de dag kunt doorkomen zonder dat je gelijk tientallen euro’s hebt uitgegeven.

Tip 7: Gebruik mindfulness

Door mindful te zijn op je gedachten kun je steeds sneller achterhalen wat jouw triggert om te gaan shoppen. Als je dit op gegeven moment doorhebt kun je het shopmoment sneller een halt toeroepen.

Wil je meer weten over mentale technieken om een verslaving te stoppen voor jezelf of om een ander te helpen? Bekijk dan de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland of bezoek een seminar.

Pin ook deze handige infographic als geheugensteuntje:

tips tegen shopverslaving