Verslaafd aan verzamelen: Heb jij een verzamelstoornis?

22 september 2017

Kun je genoeg bezittingen hebben? Wanneer is genoeg genoeg? Is het jouw credo om zaken te hebben en te houden? Dan bestaat de kans dat je last hebt van een verslaving aan verzamelen of dat je een verzamelstoornis hebt. Om te zien wat je tegen deze verzamelwoede kunt doen ga ik in dit artikel in op wat het is, welke oorzaken het heeft en wat je met die kennis kunt doen om te stoppen met verzamelen.

Wat is een verzamelstoornis?

Een verzamelstoornis werd in het verleden gelinkt aan een obsessieve gedragsstoornis (OCD), maar tegenwoordig worden die twee aandoeningen ook los van elkaar gezien. Mensen met OCD kunnen wel last hebben van verzamelwoede als 1 van de symptomen, maar het hoeft niet het hoofdsymptoom te zijn( 1).

Als je last hebt van een verzamelstoornis heb je moeite om bezittingen weg te doen, ongeacht de waarde van die bezittingen voor anderen.

Een stukje papier kan al iets zijn wat je niet weg wilt doen.

Daarnaast verzamel je zoveel spullen dat je hele huis opgevuld is, tot aan de nok toe. In extreme gevallen moet je een pad in je huis maken tussen opgestapelde spullen door. Je kunt niet op een eenvoudige manier bij sommige spullen komen omdat er meters andere voorwerpen voor staan.

De functies van sommige kamers is ook niet meer uit te voeren door de voorwerpen die erin staan. De woonkamer wordt bijvoorbeeld veel gebruikt voor het ontvangen van bezoek, maar omdat er allerlei zaken in de woonkamer staan is er geen ruimte meer voor bezoek.

Een studeerkamer kan vaak ook niet meer gebruikt worden voor werk, omdat het bureau overladen is met andere voorwerpen die het gebruik van pen en papier of een computer onmogelijk maken.

Thuiswerken is voor de echte verzamelaar niet iets waar hij/zij blij van wordt.

De verzamelwoede en de gevolgen daarvan voor het gebruik van je woning heeft ook invloed op de sociale relaties die je hebt. In sommige gevallen kan het zelfs buitenshuis een probleem vormen doordat de badkamer niet meer goed gebruikt kan worden.

Een gebrekkige hygiëne is niet iets waarmee je vrienden maakt.

Daarbij kan de veiligheid van je omgeving je parten spelen. Verzamelde spullen kunnen op jou of je bezoek vallen.

Het verzamelen van spullen kan samengaan met andere mentale problemen, zoals een depressie, OCD of zelfs schizofrenie.

Ook is het voor verzamelaars vaak moeilijk om ruimtes goed in te schatten en te kunnen plannen waar wat past.

Het verzamelen van spullen heeft ook invloed op het uitvoeren van taken, maar minder dan bij OCD. Helaas kan de invloed nog wel groot genoeg zijn dat je op het werk last hebt van het verzamelen.

Is een verzamelstoornis hetzelfde als verslaafd aan verzamelen zijn?

Wellicht herken jij jezelf helemaal niet in het beeld van iemand met een verzamelstoornis, maar heb je wel het gevoel dat je verslaafd bent aan het verzamelen van iets.

Mensen kunnen de meest vreemde dingen verzamelen. Soms uit zich dit in een shopverslaving, maar je kunt ook verslaafd zijn aan het verzamelen van gratis testers.

Je hoeft dus niet een typische verzamelaar te zijn die alles bij zich houdt en helemaal niets kan weggooien.

Wel kun je erachter komen dat als je jouw verzameling wilt uitdunnen je hier meer moeite mee hebt dan je had verwacht. In dat geval heb je wel last van een verzamelstoornis.

Als je een echte verzamelaar bent, kun je vaak nog wel zaken uit je verzameling verkopen om iets terug te krijgen dat nog meer waard is (en wat in principe uit dezelfde verzameling komt).

Je spreekt van een probleem en een verslaving als je de hele tijd denkt aan je collectie en last krijgt van angst als je niet meer mag verzamelen of als je iets van je verzameling weg moet doen.

Is verslaafd aan verzamelen hetzelfde als een verslaving aan kopen?

Zoals te zien aan de criteria hoeft een shopverslaving niet hetzelfde te zijn als een verzamelverslaving. Als je van verzamelen houdt wil je ook graag je verzameling zien. Je wordt dan gelukkig van alle bezittingen in de collectie die je hebt.

Bij een verslaving aan kopen ben je verslaafd aan het gevoel van het koopmoment. Op het moment dat je iets voor jezelf koopt ben je heel gelukkig, maar de verzameling van gekochte items hoeft je thuis juist weer niet gelukkig te maken.

Sterker nog, alle spulletjes met de prijskaartjes er nog aan kunnen je een schuldgevoel geven omdat je zoveel uitgeeft aan je shopverslaving.

Oorzaak van verzamelwoede?

Bepaalde overtuigingen kunnen ervoor zorgen dat je last krijgt van verzamelwoede. Meestal worden nuttige zaken bewaard, zoals kranten en verpakkingen. Dit komt omdat mensen bijvoorbeeld niets willen verspillen, bijvoorbeeld in verband met het milieu. Of ze vinden bepaalde objecten heel mooi en nuttig en kunnen het daardoor niet weg doen, want wat als je het toch op een dag nodig hebt?

Angst is daarom vaak een oorzaak voor het verzamelen. Daarnaast levert het verzamelen helaas ook weer extra angst op, maar dan van een andere soort. Het niet kunnen maken van beslissingen is ook vaak een oorzaak voor het verzamelen van voorwerpen( 2). Want hoe weet je nu zeker wat weg kan en wat niet?

Vreemd genoeg hebben sommige mensen met een verzamelverslaving ook last van perfectionisme, wat zich soms uit in faalangst.

Het verzamelen komt het meest voor bij mensen van rond de 50 jaar, maar het kan al ontstaan in de pubertijd. Je begint dan bijvoorbeeld met het verzamelen van kapot speelgoed waarvan je geen afstand kunt doen.

Rond het 50^ste levensjaar kan het verzamelen dan echt een probleem worden.

Een traumatische gebeurtenis kan het verzamelen van voorwerpen triggeren. Ooit zag ik een programma op de televisie van een oude man die zijn huis helemaal vol had staan met van alles en nog wat. Dit kwam in zijn geval doordat hij in de tweede wereldoorlog alles was verloren. Hierdoor was afstand nemen van bepaalde zaken ontzettend lastig voor hem.

Sociale isolatie of eenzaamheid kan ook een oorzaak zijn voor het verzamelen. Het verzamelen verzacht dan de pijn van de eenzaamheid.

Oplossingen om te stoppen met verzamelen

Hoe eerder je ingrijpt bij deze verslaving hoe sneller je ervan af bent. Cognitieve gedragstherapie wordt vaak gebruikt om verslavingen te stoppen en is ook onderzocht bij deze aandoening( 3)( 4).

Hoe jonger je bent, hoe sneller de behandeling aanslaat.

Daarbij hebben vrouwen ook een grotere kans om sneller van het verzamelen af te komen dan mannen.

Ook is er een correlatie met het aantal cognitieve gedragstherapie momenten en het stoppen met verzamelen, het beter kunnen weggooien van spullen en het beter kunnen opruimen van de verzameling.

Waarom CGT als je ook hypnose kunt gebruiken?

Uit onderzoek blijkt ook dat als je hypnose gebruikt tijdens CGT dit de effecten van de therapie versterkt en dat de therapie dan nog sneller effect heeft dan zonder hypnose.

Juist omdat het verzamelen van spulletjes samenhangt met onbewuste overtuigingen over veiligheid en verspilling is hypnose de ideale manier om van deze verslaving af te komen.

Tijdens hypnotherapie reis je samen met de therapeut af naar je onderbewuste. Naar de bron van je overtuigingen die jou onbewust vertellen dat het verzamelen van alle spullen noodzakelijk is voor jouw overleving.

Vervolgens ga je tijdens de therapie in op de vraag of deze overtuigingen waar zijn.

Daarna krijg je handvatten om nieuwe overtuigingen in je onderbewuste te plaatsen die je helpen om je verzamelgedrag te stoppen, zaken weg te gooien en om beter op te ruimen.

Het plaatsen van nieuwe overtuigingen om het verzamelen te stoppen gebeurt bijvoorbeeld door hypnotische suggesties. Je kunt die krijgen van de hypnotherapeut en je krijgt ze vaak mee als huiswerk om thuis de oefeningen te herhalen. Tijdens hypnose sta je namelijk meer open voor andere ideeën waardoor je die sneller in je opneemt en accepteert.

De effecten van de therapie worden dan nog eens extra versterkt.

Een manier om bijvoorbeeld de angst weg te nemen bij het weggooien van spullen is om het wegdoen van spullen te visualiseren.

Tijdens zo’n visualisatie kun je namelijk al last krijgen van de angst. De hypnotherapeut kan je dan technieken leren die je helpen om te kalmeren. Door fysiek kalm te blijven, blijft je angst ook controleerbaar en heb je minder snel last van paniek.

Consuminderen

Om het verzamelen te stoppen kun je ook jezelf uitdagen om te consuminderen. Door minder te kopen zorg je ervoor dat je jouw voorraad langzaam maar zeker gebruikt, precies waarvoor het nodig was.

Daarbij bespaar je daardoor geld, wat voor veel mensen voor een goed gevoel zorgt.

Wil je meer weten over mentale technieken om van verslavingen af te komen of om andere mensen daarmee te helpen? Kom dan eens naar een playshop en bekijk de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.

Pin ook deze handige infographic als geheugensteuntje:

Bronnen: