Ken je dat? Dat je tijdens een familie-etentje zo weer de rol opneemt die je vroeger in je gezin had, of dit nu het stille type is, de grappenmaker of de betweter? Dat terwijl je nu eigenlijk heel anders bent? Het blijven hangen in een rol uit een andere levensfase is een van de grootste redenen waarom kerstdiners soms uitmonden in ruzie. Je wilt die rol doorbreken, maar om de een of andere reden gaat dat mis.
In dit artikel ga ik in op de vraag waarom je in sommige momenten terugvalt in een rol of in gedrag uit het verleden terwijl je op andere momenten veel meer jezelf bent.
Om de een of andere redenen zijn familiefeesten, verjaardagen, kerst of sinterklaas voor sommige families een moment om oude rollen op te nemen. Het lijkt of het bij elke gelegenheid over dezelfde onderwerpen gaat en of je bij elke gelegenheid tegen dezelfde problemen aanloopt.
In sommige gevallen komt dit door de rol die mensen in de familie ooit op zich hebben genomen en waar ze nu niet meer van af komen. Je zit bijna vastgeroest in een gewoonte waar je graag met de zandstraler overheen gaat.
Om de rol te doorbreken is het eerst van belang om te herkennen welke rol je hebt en waarom je het lastig vindt om jezelf te zijn bij je familie.
Het ontstaan van de rol
In een gezin komt het vaak voor dat iedereen een rol op zich neemt. Vaak is de rol van vader of moeder heel normaal, maar bij gezinnen met meerdere kinderen kan elk kind een soort rol op zich nemen.
Bij een gezonde familie hebben ouders vaak in het begin een leidinggevende rol. De ouder bepaalt wat er gebeurt en wanneer en het kind moet daarin volgzaam zijn, vooral als ze klein zijn.
Naarmate kinderen ouder worden krijgen ze echter meer zeggenschap en ook meer bewustzijn over hun rol in de familie. Door de invloed van andere families en rollen die mensen op zich nemen, zoals de studiebol of de sportieveling, kan dat beeld vastgehouden worden tot in het volwassen leven.
Als je echter uit huis gaat kan je een nieuwe rol op je nemen waardoor je op verjaardagen een soort unheimisch gevoel krijgt. Dat jij bijvoorbeeld eigenlijk niet meer de studiebol bent en sport niet meer zo interessant vindt als je ooit vond en je nu juist van lekkere voeding geniet.
Toch kan je familie je nog aanspreken op je “oude” rol en het is makkelijk om daarin terug te gaan.
Een ander probleem wat kinderen kunnen hebben is dat het oudste kind vaak een “ouderlijke” rol op zich neemt. Vooral als beide ouders vaak van huis zijn. Deze gezagsverhouding kan storend zijn in het volwassen leven. Vooral als jij eigenlijk niet meer ouderlijk tegen je jongere broer(s) of zus(sen) wilt zijn, maar dit per ongelijk toch doet.
Omstandigheden kunnen ook voor een negatievere rol zorgen. Als je ouders gaan scheiden terwijl jij nog jong bent en ze krijgen dan ook een nieuwe partner kun je dat in het begin niet accepteren. Dan ben jij het “kwaaie stiefkind”. Dit is echter een fase waarover je heen kunt groeien, zeker als je zelf ook al uit huis bent.
De rol niet van je kunnen afschudden
Onlangs las ik dat als iemand haar vader weer zag ze toch weer in de rol van kwade stiefdochter verviel terwijl ze eigenlijk niets meer tegen de nieuwe partner van haar vader had.
Er zijn dus meerdere rollen die je soms niet van je af kunt schudden. Aan de ene kant kan dit gebeuren doordat je familie niet doorheeft dat je bent veranderd of het komt doordat je iets niet goed hebt verwerkt of toch onbewust nog ergens mee zit.
De rol van je afschudden als hij klein is
Kleine rollen, zoals de sportieveling, kun je eenvoudiger van je afschudden dan rollen zoals het kwade stiefkind of de kinder-ouder. Dit komt onder andere door overtuigingen die voor een dergelijke rol zorgen.
Daarom geef ik je eerst een paar praktische tips om bij familiegelegenheden minder last te hebben van je rol. Die kan ook al helpen bij de negatievere rollen waar je iets aan wilt doen.
Tip 1: Realiseer je dat je invloed hebt op het gesprek
Meestal heb je in families een soort ritueel. Met hem praat ik over dit, met haar praat ik over dat en mensen doen hier onbewust aan mee. Misschien denk je dat het onbeleefd is om het eens over wat anders te hebben, zoals iets wat jou interesseert, maar laat je eens verrassen.
Als het bijvoorbeeld weer eens over sport gaat kun je heel subtiel het gesprek veranderen naar iets wat jij leuk vindt door een overlap met het onderwerp te maken. Als je bijvoorbeeld een geweldig boek hebt gelezen waarover je wat wilt vertellen en waarin een sport werd beoefend is dat een goede opening om het gesprek subtiel een andere kant op te sturen.
Tip 2: Gebruik mindfulness
“Hier gaan we weer.” En “zie je wel” zijn gedachten die je kunt hebben op een verjaardag. Je ziet een bepaalt patroon en krijgt gelijk negatieve gedachten. Door mindfulness te gebruiken kun je dit soort gedachten sneller herkennen en dan ook sneller iets aan je gedachtegang doen.
Acceptatie is een belangrijk deel van mindfulness. In mindfulness wordt geluk nagestreefd door een situatie te accepteren zoals hij is, in plaats van te wensen dat de situatie anders is. Door een gedachte zoals hier gaan we weer kun je ook gaan fantaseren over hoe je zou willen dat het was en daar wordt eigenlijk niemand gelukkig van. Want niet alleen jij bent dan aan het fantaseren, je bent mentaal ook niet meer aanwezig. Dit vergroot de kans dat je je afsluit voor je familie.
Tip 3: Blijf luisteren
Deze tip ligt in het verlengde van de vorige tip. Door mindfull te zijn kun je ook heel goed het gesprek aangaan. Misschien kom je er zelfs achter dat je broer of zus ook “vast” in zijn rol zit en dat eigenlijk niet wil. Je kunt elkaar dan weer helemaal opnieuw ontdekken.
Communicatie blijft belangrijk. Je moet er nooit vanuit gaan dat iemand nog hetzelfde is of denkt als toen hij/zij opgroeide.
Daarbij kun je door goed te luisteren ook sneller aanknopingspunten vinden om gesprekken naar jouw interesses te leiden.
De rol van je afschudden als hij geworteld is
Overtuigingen zijn erg belangrijk voor het gedrag dat je hebt. In het geval van de kwade stiefdochter kan er toch onverwerkt leed zijn dat nog niet echt een plaats heeft gekregen. Rationeel wil ze alles goed doen, maar emotioneel en onbewust lukt dat dus nog niet. In dat geval moet je invloed gaan uitoefenen op het onbewuste om beter jezelf te kunnen zijn.
Tip 4: Ga na waarom je het lastig vindt om jezelf te zijn
Er zijn veel redenen mogelijk waarom je het lastig vindt om minder kwaad te zijn of om te stoppen met “moederen” over je jongere broers of zussen. Je kunt bijvoorbeeld angst hebben of je nieuwe jij wel geaccepteerd wordt of je voelt je ondanks de volwassen leeftijd van je broers en zussen verantwoordelijk voor ze.
Als je het lastig vindt om de redenen te vinden waarom je het lastig vindt om een oude rol aan de wilgen te hangen kan een hypnotherapeut je hierbij helpen. Hypnotherapie werkt namelijk op het onderbewuste en kan helpen om onbewuste overtuigingen en angsten naar voren te brengen. Dit kan onder andere met cognitieve gedragstherapie of regressietherapie.
Tip 5: Visualiseer hoe het is om je oude rol los te laten
Soms moet je eerst iets duidelijk voor je zien voordat het je lukt. Denk maar eens aan sprinters die voor de wedstrijd met hun ogen dicht allerlei rare bewegingen maken. Dan zijn ze die 100 meter al helemaal aan het visualiseren.
Je kunt dit ook doen met je nieuwe rol. Je gebruikt dan eerst zelfhypnose om goed te ontspannen. Sluit je ogen en visualiseer hoe je bent bij je familie als je jezelf bent. Welke kleding heb je aan? Hoe reageer je op je familie? Wat voor gezichtsuitdrukking heb je? Ben je aardig voor je familie en hoe reageren zij hierop?
Door te visualiseren dat je jezelf bent is het makkelijker om dit later ook in het echt te doen.
Niemand is perfect
Vergeet niet dat je jouw familie niet hebt uitgekozen, maar dat in tegenstelling tot vriendschap de emotionele familiebanden meestal onvoorwaardelijk zijn. Niemand is perfect en misschien moet je daar eens met meer afstand naar kijken dan je direct aangesproken voelen als iemand begint over iets wat je totaal niet interessant vindt of waarmee je het niet eens bent.
Uiteindelijk wil je alleen zelf die nieuwe rol hebben, maar je kunt niet je familie veranderen.
Wil je meer weten over hoe mentale technieken je leven leuker en meer eigen maken? Kom dan eens naar een seminar of workshop. Je kunt natuurlijk ook de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland volgen.
Bronnen:
https://www.healthychildren.org/English/family-life/family-dynamics/Pages/Roles-Within-the-Family.aspx
