EMDR therapie: wat is het en zijn er alternatieven?

EMDR therapie staat voor eye movement desensitization and reprocessing therapie. Deze vorm van therapie is in 1987 ontwikkeld[1]. Het wordt vooral gebruikt bij mensen die last hebben van PTSS (post traumatische stress stoornis), vooral als dit gerelateerd is aan geweld of oorlog[2]. 

Hoe werkt EMDR therapie?

Maar hoe werkt deze vorm van therapie en wat hebben de ogen ermee te maken? Het is een therapie die je in je eentje doet met de therapeut, meestal twee keer per week gedurende zes tot twaalf sessies. Sommige mensen hebben minder sessies nodig en je kunt ook elke dag een sessie uitvoeren als je dat prettiger vindt. 

Het wordt vooral gebruikt tegen PTSS of andere stoornissen die het gevolg zijn van een indrukwekkende ervaring waarbij de herinnering niet goed verwerkt is. Het gaat dan om de emoties, gedachten, overtuigingen en fysieke sensaties die je had tijdens het traumatische moment. Deze herinneringen kunnen getriggerd worden, waardoor je last kunt krijgen van symptomen van PTSS of andere stoornissen.

Deze therapie focust zich direct op je herinnering en probeert deze zo te veranderen dat je geen last meer hebt van de symptomen.

Hiervoor wordt de oogbeweging gebruikt en andere links-rechts ritmes, bijvoorbeeld met tonen of aanrakingen (taps). Terwijl je je dan focust op de herinnering zorgen de bewegingen en links-rechts afleidingen ervoor dat de levendigheid en de emotie van de herinnering verminderd worden. Daarnaast is het ook de bedoeling om tussendoor aan prettigere herinneringen te denken. Je doet dit dus afwisselend. 

Het interessante is dat je met EMDR therapie in een soort trance belandt om de herinnering minder heftig te maken. Net zoals je met hypnotherapie ook een bepaalde trance oproept. 

EMDR therapie fasen

Er zijn fases die in de therapie doorlopen worden. Net als bij andere therapievormen wordt eerst wat gevraagd over de geschiedenis en het leven van de cliënt. Hierin wordt gekeken naar welke herinneringen eventueel minder levendig gemaakt moeten worden, triggers en doelen in de toekomst.

Vervolgens krijgt de cliënt uitleg of voorbereiding voor de therapie. De herinnering die minder heftig moet worden gemaakt wordt uitgezocht en vervolgens begint de daadwerkelijke therapie. Daarna vindt een evaluatie plaats om te zien of deze effectief is geweest (bron 1).

EMDR therapie voordelen

Deze vorm van therapie heeft meerdere voordelen. Een van de voordelen is dat mensen die naast PTSS ook last hebben van psychoses met deze therapie behandeld kunnen worden (bron 2). 

Dit in tegenstelling tot hypnotherapie, wat absoluut niet gebruikt mag worden bij mensen die last hebben van psychoses. 

• Als je EMDR therapie snel na de traumatische gebeurtenis toepast (binnen 48 uur) kan dit voorkomen dat je last krijgt van PTSS[3].
• Je hebt geen medicijnen nodig voor deze vorm van therapie. 
• Je hebt minder last van negatieve emoties.
• Je kunt beter zien wat ware informatie is[4].

EMDR therapie nadelen

Deze vorm van therapie geeft je geen nieuwe inzichten, maar zorgt er alleen voor dat je minder last hebt van nare herinneringen van gebeurtenissen.

Door het ophalen van deze herinneringen kunnen cliënten last krijgen van nachtmerries en migraines[5].

Je kunt soms heel veel sessies nodig hebben, tot wel twaalf. Bij hypnotherapie zijn drie of vier sessies vaak voldoende.

Na verloop van tijd kun je toch weer last krijgen van je probleem[6].

EMDR therapie lijkt op hypnose

EMDR therapie lijkt op een hypnosetechniek die we bij het HIN gebruiken om nieuw gewenst gedrag te bevorderen.

In deze techniek wordt ongewenst gedrag gekoppeld aan een negatieve emotie, bijvoorbeeld de emotie die het ongewenste gerag oproept en wordt het gewenste gedrag gekoppeld aan een positieve emotie.

Zo heb ik eens een vrouw geholpen die elke keer als ze in de keuken kwam een koekje at of iets uit de koelkast pakte. Dit vond ze eigenlijk niet prettig, want hierdoor had ze last van overgewicht. Ze wilde dus minder snoepen. 

Toen hebben we bedacht dat het gewenste gedrag was om even de vloer te vegen of dweilen als ze in de keuken kwam. Dat dweilen hebben we gekoppeld aan een positieve emotie.

Deze twee gedragingen ging ze vervolgens visualiseren met de negatieve emotie bij snaaien en de positieve emotie bij vegen. Die werd steeds sneller afgewisseld tot ze op het punt kwam dat het gewoon leuker is om te dweilen of vegen.

Toen ik haar later spraak was ze inderdaad gestopt met snoepen en haar keuken was nog nooit zo schoon geweest.

Nu is deze techniek in hypnose voor wat anders gebruikt dan voor PTSS, maar het laat zien dat de EMDR techniek ook aangepast kan worden voor andere problemen.

Hypnose en PTSS

Omdat PTSS niet leuk is en omdat het veel impact heeft op het leven worden er meerdere behandelingen aangeboden en onderzocht. De effectiviteit van hypnose om PTSS te behandelen is ook onderzocht.

Uit een meta-onderzoek blijkt dat hypnose helpt om PTSS te behandelen en dat dit zelfs op de lange termijn goed blijft[7].

Hypnose en EMDR therapie

Daarnaast is hypnotherapie ook vergeleken met EMDR therapie bij mensen die last hebben van  podiumangst, bijvoorbeeld voordat ze hun muziek laten horen aan een publiek. In beide groepen werd de angst significant minder en werd de prestatie op het podium beter[8].

Ook voor trauma’s worden zowel hypnotherapie als EMDR therapie aanbevolen om er snel van af te zijn[9].

In beide gevallen wordt er gewerkt aan het versterken van het ego en zelfvertrouwen. In het geval van hypnose kan ook gekeken worden naar de positieve eigenschappen van de cliënt die hij/zij verder wil ontwikkelen.

Onderzoekers geven ook aan dat hypnotherapie een goede aanvulling kan zijn op EMDR therapie. De kennis van hypnose kan geïntegreerd worden in de EMDR therapie[10]. In dat geval leg je in de fase waarin je de behandeling uitlegt niet alleen de werking van EMDR uit, maar ook wat men kan verwachten met hypnose.

Er zijn namelijk veel misvattingen over hypnose die je dan direct uit de lucht kunt halen, zoals het idee dat mensen controle verliezen of zich niets van de behandeling kunnen herinneren, omdat ze op dat moment in hypnose waren. Ook als je in hypnose bent ben je je bewust van wat je doet en heb je controle. De cliënt kan daarom gerust worden gesteld dat hij/zij nooit iets tegen zijn/haar zin zal doen.

Daarnaast kan de cliënt naast de EMDR therapie ook zelfhypnose gebruiken om het gevoel van zelfvertrouwen te versterken.

Het is dus niet zo dat het gebruik van EMDR therapie andere therapievormen uitsluit. Hypnotherapie kan heel goed gecombineerd worden. Hierdoor kun je een win-winsituatie krijgen.

Alleen als de cliënt last heeft van schizofrenie of psychoses kan hypnose niet gebruikt worden en moet EMDR therapie op zichzelf gebruikt worden.

De combinatie van EMDR therapie en hypnotherapie zorgt vaak ook voor een snellere behandeling[11].

Dit komt omdat met hypnotherapie in gedachten een veilige omgeving gecreëerd wordt. Dit is een visualisatie die de cliënten kunnen oproepen om te kalmeren. Als dit goed gemaakt is en helpt om te kalmeren kan de EMDR therapie beginnen. Wanneer emoties dan toch te heftig worden kan de cliënt in gedachten even naar die fijne plaats gaan om kalm te worden en om zo weer verder te kunnen met de therapie.

Daarnaast kunnen hypnotische affirmaties ook in de EMDR behandeling gezet worden zoals:

• Ik ben sterk en ik vertrouw mezelf.
• Ik kan mijn gevoelens hebben en nog steeds controle hebben.
• Ik ga tot de diepte waar ik mij comfortabel bij voel.
• Niemand oordeelt over mij[12].

Dit zijn slechts voorbeelden, afhankelijk van jouw trauma of probleem en overtuigingen kun je andere affirmaties krijgen die je helpen om het probleem op te lossen.

EMDR therapie behandeling

Een behandeling voor PTSS of andere  angststoornissen kan dus zeker met EMDR therapie, daarnaast is het niet altijd de vraag of een andere therapie vorm beter is, maar eerder of het combineren van een andere vorm van therapie voor verbetering zorgt.

Onderzoek laat in ieder geval zien dat EMDR therapie gecombineerd met hypnotherapie of hypnosetechnieken helpt om de behandeling sneller succesvol te laten zijn. Daarbij helpt hypnose ook om angst op de lange termijn weg te houden.

Hypnotische visualisaties, suggesties en affirmaties kunnen helpen om het proces eenvoudiger te maken doordat de cliënt dan meer zelfvertrouwen heeft en meer het gevoel van controle ervaart. 

Wil je meer weten over hypnose en hoe dit andere therapieën kan ondersteunen? Kom dan eens naar de gratis online masterclass over hypnose.

Of schrijf je in voor een van de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland. De opleidingen worden online gegeven om de continuïteit van je flow te waarborgen. Daarbij is er voldoende assistentie aanwezig voor een-op-een aandacht.

Pin deze infographic als geheugensteuntje:

Bronnen: