Mindfulness en psychologie: Waarom het werkt.

Edwin Selij
19 mei 2016

Mindfulness is een term die je steeds vaker hoort en waar mensen steeds vaker hun leven mee willen vormgeven. Dit is niet gek want in Nederland hebben we vaak drukke levens en veel zorgen. Hierdoor is het soms lastig om in het moment te leven. Terwijl je daar juist veel rust en andere voordelen van kunt halen.

In dit artikel ga ik in op wat mindfulness is en hoe de psychologie erachter werkt.

Wat is Mindfulness?

Mindfulness is eigenlijk een Boeddhistisch gebruik en kan daardoor ook gebruikt worden voor meer spirituele doeleinden, maar in dit artikel heb ik het vooral over de praktische doelen die je kunt bereiken met mindfulness.

Bij mindfulness draait het erom dat je aandacht verlegt wordt naar je interne gevoelens en wat er op dat moment om je heen gebeurt. Hoe vaak ben je wel niet ergens mee bezig terwijl je aandacht totaal ergens anders is? Door mindfulness is het eenvoudiger om in het hier en nu te leven. Je zorgen maken en je focussen op symptomen van ziekten kan je letterlijk ziek maken van angst. Mindfulness zorgt ervoor dat je zorgen verminderen of je in ieder geval niet meer ziek maken.

Door mindfulness meditatie kun je oefenen om vaker mindful te zijn over het moment waar jij je in bevindt.

Wist je bijvoorbeeld dat mensen die mindfulness betrekken in hun leven vaak een grotere kwaliteit van leven hebben? Mindfulness heeft volgens wetenschappelijke onderzoeken een duidelijke correlatie met je levensgeluk en zelfs je gezondheid.

Die correlatie houdt in dat hoe meer mindfulness jij kunt toepassen in je leven, hoe tevredener je bent met je leven en hoe gezonder jij je voelt.

Er zijn drie manieren waarop mensen kunnen omgaan met mindfulness, voor de een is het namelijk eenvoudiger dan voor de ander.

  1. Het is een karaktertrek: Mensen met dit kenmerk vinden het relatief eenvoudig om in de staat van mindfulness te verkeren en doen dit ook regelmatig.

Deze mensen leven dus wat meer automatisch in het hier en nu dan mensen die deze karaktertrek helaas missen.

  1. Een staat: Door meer te leren over mindfulness kunnen mensen hun mindfulmoment beter aan en uit zetten en zijn ze zich hier meer bewust van.
  2. Een oefening: Het oefenen van mindfulness zelf.

Dit oefenen kan bijvoorbeeld met mindfulness meditatie.

Waarvoor kun je mindfulness gebruiken?

Het is eigenlijk begonnen als behandeling voor mensen met een chronische ziekte die moesten leren leven met hun symptomen. Op dat moment was nog niet bekend hoe dat dan moest en toen is mindfulness ontwikkeld door Jon Kabat-Zinn, om mensen te leren dat het leven ook leuk kan zijn met beperkingen. Mindfulness wordt al sinds de jaren 70 van de vorige eeuw in de psychologie toegepast om bepaalde klachten te verminderen en zelfs helemaal te verhelpen.

Het gaat dan bijvoorbeeld om:

Niet alleen bij ziekte, psychologische problemen of verslavingen is mindfulness te gebruiken. Mindfulness kun je ook toepassen tijdens het eten, op je werk en zelfs in je gezinsleven en relaties. Mindfulness is dus toe te passen in bijna alle delen van je leven.

Waarom werkt mindfulness?

Tijdens een mindfulness oefening of mindful moment gebeuren er eigenlijk een paar dingen. In eerste plaats focus je jezelf op het hier en nu. Hierdoor volgt er ook meer bewustzijn over hoe dat moment je gedachten beïnvloedt. Een ander onderdeel van mindfulness is dat je je openstelt voor je ervaringen en daarbij openstaat voor wat er gebeurt met nieuwsgierigheid, openheid en acceptatie.

Doordat je je bewust wordt van je gedachtegang kun je hier iets aan doen. Mindfulness kan er daardoor voor zorgen dat je persoonlijke ontwikkeling groeit, waardoor je beter om kunt gaan met allerlei gebeurtenissen in je leven. Uit onderzoek blijkt ook dat mindfulness een staat van je brein is dat is gekoppeld aan welzijn en dat het helpt om meer zelfbewust te zijn.

Oefeningen met proefpersonen en mindfulness laten zien dat als mindfulness wordt toegepast dit een voorspellend effect heeft op het kunnen reguleren van je eigen gedachten en positieve emoties.

Uit onderzoek met ernstige zieke mensen blijkt ook dat als je dan gebruikmaakt van mindfulness het significant langer duurt voordat je een slecht humeur krijgt door je ziekte of dat je in een depressieve en gestreste staat belandt als ziek persoon.

Mindfulness test

Wil je weten of jij baat hebt bij mindfulness? Dan heb ik een klein testje voor je:

  • Ik maak me vaak zorgen over de toekomst.
  • Als ik iets in mijn lichaam voel ben ik bang dat ik ziek ben.
  • Soms weet ik niet waarom ik voel wat ik voel.
  • Ik vind het lastig als dingen niet zo gaan als ik wil.
  • Ik vind het belangrijk om aan te kunnen geven of iets leuk is of niet.
  • Mijn leven speelt zich vooral af in gedachten.
  • Ik heb het altijd druk zodat ik niet hoef na te denken of te voelen.

Als je bij het merendeel van deze stellingen Ja hebt geantwoord kan mindfulness geen kwaad. Doordat je het bijvoorbeeld belangrijk vindt om iets wel of niet leuk te vinden ben je eigenlijk de hele tijd bezig om de dingen in je leven te classificeren en een soort kwaliteitscijfer te geven. Als je dan door een minder leuke periode gaat kun je hierdoor een echte dip krijgen, doordat het niet leuk is.

Als iets niet leuk is gaan dingen ook vaak niet zoals jij wilt. Sommige mensen kunnen hier goed mee omgaan, maar als je dit lastig vindt kan dit een probleem voor je vormen.

Zorgen horen bij het leven, maar het is niet de bedoeling dat je zorgen je leven gaan beheersen. Natuurlijk wil je gezond zijn, maar je moet ook kunnen genieten van pizza-dag als die een keer per twee weken langskomt. Je moet wel genieten van bewegen en niet hard gaan fietsen omdat je angst hebt voor hart- en vaatziekten. Dan is het toch beter om een sport te kiezen die bij je past.

Zorgen en andere gedachten kunnen ook voor het gevoel zorgen dat je leven eigenlijk vooral in je hoofd afspeelt. Dit betekent dat je de connectie met je lichaam niet meer zo goed voelt. Natuurlijk gebruik je je handen en loop je ergens naartoe, maar dit gebeurt niet altijd meer bewust. Dit is zonde, want het lichaam dat je hebt moet je je hele leven bij je hebben.

Door mindful te zijn over wat je doet kun je ook rust nemen en weer een worden met jezelf en alles om je heen. Dan is het niet eng om te voelen of te denken. Je gedachten kun je dan ook beter begrijpen en sturen waardoor je juist kunt genieten van de momenten in je leven.

Mindfulness oefening

Om je alvast een voorproefje te geven van wat je kunt ervaren als je mindfulness toepast heb ik een mindfulness oefening voor je bedacht, die je gewoon achter je computer kunt uitvoeren.

Voor deze oefening gaan we mindful ademhalen. Je kunt als mens nooit vergeten om adem te halen doordat het noodzakelijk is om te kunnen leven. Daarom is er een onbewust gedeelte in je hersenen dat dit van je overneemt als jij het te druk hebt om bewust te ademen. Terwijl bewust ademen juist heel ontspannend kan zijn.

Door mindful te ademen is het mogelijk om direct in dit moment te leven en je bewust te zijn van waar je mee bezig bent, namelijk het lezen van dit artikel.

Stap 1:

Ga eerst in een comfortabele houding zitten. Als je een laptop of tablet gebruikt kun je eenvoudig naar je fijnste stoel lopen om daar lekker ontspannen te gaan zitten. Het maakt niet uit of je ogen open of gesloten zijn, het belangrijkste is dat jij een comfortabele houding hebt.

Ga nu na wat je allemaal voelt. Het zitvlak van de stoel (of bank) de rugleuning die ervoor zorgt dat je ruggengraad niet helemaal bol staat. Wat voel jij?

Stap 2:

Observeer je ademhaling. Oké je hoeft niet letterlijk naar je neus te kijken, wel grappig natuurlijk, maar het is belangrijk dat je voelt dat je adem door je neus (of mond) naar binnengaat, dat je borstkas of buik zich uitzet als je inademt en alle sensaties die je hebt als je uitademt. Hoe voelt jouw ademhaling?

Stap 3:

Geef geen kritiek. Dit is een oefening die niet goed of fout kan gaan. Het doel is om je te focussen op je ademhaling, maar het is helemaal niet gek als je brein totaal andere ideeën heeft. Er kunnen altijd gedachten rondspoken of je gedachten kunnen ergens anders heengaan dan naar je ademhaling. Dit maakt niet uit. Als je merkt dat dit gebeurt ga je gewoon weer terug naar stap 2 en focus jij je weer op je ademhaling.

Hoe was deze oefening voor jou? Heb je hem lang volgehouden? Uiteindelijk maakt het voor nu niet uit, maar hoe vaker je het doet hoe langer je het volhoudt en hoe meer je eraan hebt. Mindfulness gaat over nog veel meer dan alleen ademhaling en is ontzettend interessant. Wil je er meer over weten? Kom dan eens langs op een seminar of bekijk de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.

Bronnen: http://psycnet.apa.org/journals/psp/84/4/822/