Pyromaan: kan hypnose je helpen om te stoppen met vuur?

Je hoort vast wel eens op het (lokale) nieuws dat er een pyromaan bezig is. De ene na de andere auto staat in de brand, coniferen worden in de brand gezet en soms fikt er zelfs een heel huis af. Dat pyromanie gevaarlijk kan zijn voor de buurt is duidelijk, maar hoe komt het toch dat iemand dit toch doet en wat kan je er eigenlijk tegen doen? Hoe stop je zelf als je merkt dat je jezelf niet meer kunt beheersen en je helemaal gefascineerd bent geraakt door het vuur en de kracht waarmee het vuur iets kan vernielen? 

Pyromaan betekenis

Veel mensen vinden vuur best interessant. Als je in het bos bent met vrienden is een kampvuurtje al snel gemaakt en rond dat kampvuur kun je leuke gesprekken voeren, maar bij iemand die last heeft van pyromanie is de fascinatie voor vuur ongezond geworden. 

Het is een obsessie geworden en opgebouwde (mentale) spanning kan alleen ontlading krijgen door iets in de fik te zetten. Dit is vaak de sleutel van het probleem van mensen met pyromanie. 

Medisch gezien heb je last van pyromanie als je de volgende kenmerken hebt:

1. Je zet vaker dan 1 keer iets in de brand om een bepaald doel te halen.
2. Je hebt spanning of bent opgewonden voordat je iets in de brand steekt (angst en stress kan voor je gevoel verminderd worden door vuur).
3. Je bent gefascineerd door vuur en hoe het zich in bepaalde situaties gedraagt.
4. Je voelt plezier, bevrediging of opluchting bij het zien van vuur of de gevolgen van wat het vuur aanricht.
5. Je steekt niet iets in de brand om geld te verdienen, als uiting van een sociale ideologie, om criminele activiteiten te verbergen, woede of wraak te uiten, om je levensomstandigheden te verbeteren, als reactie op een waan of hallucinatie of omdat je even niet goed bij je hoofd was (zoals wanneer je onder invloed bent van drugs). 
6. Het in de brand steken van iets kan niet verklaard worden als gedragsprobleem, manische episode of als gevolg van een antisociale stoornis. 

Mensen met deze stoornis kijken vaak naar vuur in de buurt, kunnen een vals alarm geven over brand en halen plezier uit organisaties, materiaal en personeel dat te maken heeft met vuur. Ze kunnen tijd besteden bij de brandweer, brand stichten om de brandweer te kunnen bellen en zich zelfs aansluiten bij de brandweer. 

Er is ook altijd veel discussie geweest over de vraag of dit wel een stoornis is, dat het ‘gewoon’ crimineel gedrag is of een symptoom van een ander probleem (zie punt 5 en 6 van de kenmerken). 

Uiteindelijk zijn psychiaters tot de conclusie gekomen dat dit wel een legitiem mentaal probleem kan zijn. 

Risico’s en oorzaken

De meeste pyromanen zijn man en deze stoornis ontwikkelt zich vaak rond het 18^e levensjaar. Daarbij hebben mensen ook vaker last van een onder gemiddeld IQ. Pyromanen hebben ook aangegeven dat ze de drang voelen om iets in de brand te zetten. In het onderzoek kwam ook naar voren dat de meeste pyromanen gemiddeld om de zes weken een brand stichten. 

Naast pyromanie kun je ook last hebben van het slecht kunnen beheersen van je impulsen.

Veel mensen denken ook dat pyromanen het vuur aansteken omdat dit seksueel opwindend is, maar dat geldt maar voor 1,5% van de pyromanen. Dus eigenlijk is het gewoon totaal niet waar dat er iets seksueels aan verbonden is[1]. 

Kinderen en pubers steken wel vaker iets in de brand, maar dit hoort vaak bij een normale nieuwsgierigheid naar hoe de wereld werkt. Ze hebben vaak niet de behoefte om iets aan te richten of om een grote brand uit te lokken, wat vaak wel het geval is bij mensen met pyromanie. 

Omdat pyromanie veel overlap heeft met andere problemen en doelen waarom mensen iets in de brand kunnen steken is iemand die echt last heeft van het zijn van een pyromaan bijzonder zeldzaam, maar het bestaat dus wel[2].

Dreigement van een pyromaan

Als iemand je dreigt om wat in de brand te steken en je weet dat hij/zij dat eerder heeft gedaan, dan kun je wel stellen dat het geen pyromaan is, omdat die alleen iets in de brand steekt vanwege zijn/haar fascinatie met vuur en niet om andere redenen. Maar dat haalt het dreigement natuurlijk niet weg. 

Misschien is het dan het beste om advies te vragen van de politie over hoe je hiermee om moet gaan. 

Alternatieven voor pyromanen

Een pyromaan steekt iets in de brand, omdat het werkt als een soort ontlading voor angst en spanning. Angst en spanning zijn echter ook op andere manieren weg te nemen dan door iets in de fik te steken. 

Het is daarom handig om als pyromaan eens wat anders te proberen, zoals:

1. Massage
2. Mindfulness meditatie
3. Sport
4. Yoga
5. Geleide meditatie ter ontspanning

Behandeling pyromanie

Pyromanie wordt vaak behandeld met medicatie in combinatie met cognitieve gedragstherapie. Dit helpt dan om de drang om iets in brand te zetten te stoppen (bron 1). 

Als je last hebt van pyromanie, of om andere redenen iets in de fik steekt, is de behandeling vaak gericht op onderliggende problemen[3]. Bij een pyromaan zorgt het in de brand steken van iets immers voor opluchting na een periode van angst of andere spanning. De bron van die angst of spanning moet dan onderzocht worden of worden weggenomen. 

Er wordt dan gekeken naar cognitieve gedragstraining, het trainen van sociale vaardigheden (zoals om hulp vragen) en technieken om te voorkomen dat iemand weer in pyromanie vervalt. 

Als je pyromanie niet behandelt kan dit chronisch worden. Als je dit probleem niet behandelt en het gaat toch weg, dan is het vaak vervangen voor een ander probleem, zoals compulsief gokken of het misbruiken van drugs (bron 3).

Daarnaast kan hypnose ook gebruikt worden in de behandeling van pyromanie[4].  Zo zijn er gevallen bekend van soldaten die na hun diensttijd pyromanie ontwikkelen doordat ze eigenlijk last hebben van PTSS[5]. Een probleem dat ook goed te behandelen is met hypnose.

Hoe helpt hypnose een pyromaan?

Hypnose heeft allerlei technieken die een pyromaan kunnen helpen. Zo kun je met hypnose achterhalen waarom je ooit bedacht hebt dat iets in de brand steken je helpt om met angst en spanning om te gaan.

Met regressie kun je bijvoorbeeld teruggaan naar het moment waarop je voor het eerst het gevoel kreeg dat vuur een oplossing voor je was bij bepaalde emotionele problemen of spanningen.

Vervolgens helpt de hypnotherapeut je om dit moment op een andere manier te bekijken, waardoor het veel minder logisch voor je wordt om vuur te zien als oplossing voor een probleem. 

Daarnaast kun je met hypnose ook ongewenst gedrag (zoals een brand beginnen) vervangen door gewenst gedrag, zoals even naar de sportschool gaan. Dit is een techniek die vaker gebruikt wordt bij bijvoorbeeld afslanken, maar hij kan net zo goed gebruikt worden voor andere problemen. 

Je visualiseert dan het ongewenste gedrag in combinatie met een ongewenst gevoel en je visualiseert het gewenste gedrag met een goed gevoel. Dit wissel je in gedachten af totdat je alleen nog maar aan je gewenste gedrag en je goede gevoel kunt denken. Dit is iets waar een hypnotiseur je dan mee helpt. 

Ontspanning, het wegnemen van de spanning die leidt tot de drang om iets in de brand te steken, is ook mogelijk met hypnotherapie. Een hypnotherapeut kan je bijvoorbeeld helpen om een plek te visualiseren waar jij je helemaal goed, veilig en ontspannen voelt. Die visualisatieoefening kun je dan thuis doen op momenten dat je wel even wat extra rust kunt gebruiken. 

Daarnaast kan je ego ook versterkt worden, zodat je met meer vertrouwen je leven tegemoet gaat en zodat je meer gelooft in de gezonde alternatieven voor je probleem. Dit wordt vaak gedaan door het herhalen van affirmaties tijdens hypnose. Je kan het herhalen van die affirmaties zelfs als huiswerk meekrijgen tijdens zelfhypnose.

Dit kunnen affirmaties zijn zoals: 

“Als ik me niet goed voel, ga ik even sporten.”

“Ik mag om hulp vragen.”

“Ik kan alles.”

“Ik ben goed genoeg.”

Dit zijn slechts voorbeelden, afhankelijk van je problemen met pyromanie kun je andere suggesties meekrijgen van de hypnotiseur om thuis mee aan de slag te gaan.

Wil je meer weten over hypnose en hoe je hiermee mensen kunt helpen? Kom dan eens naar een gratis online masterclass.

Of schrijf je in voor een van de seminars of opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland. De opleiding wordt online gegeven vanuit een professionele studio en met voldoende assistentie voor een-op-een aandacht, zodat jij de lesstof goed in je op kunt nemen.