Opeens had een vriendin van mij een rare tic. Elke keer als ze dacht dat ze iets goed gedaan had, zoals even de kamer opruimen, klakte ze met haar tong. Aangezien ze de hele dag dacht dat ze goede dingen deed werd haar vriend helemaal gek van het klakkende geluid dat ze begon te maken. Dit duurt nu al een paar weken. Maar je kunt natuurlijk al langer last hebben van tics, zoals het knijpen met de ogen of een andere zenuwachtige beweging of plotselinge beweging.
Om van vervelende maar kleine tics af te komen ga ik in dit artikel in op tics en geef ik tips om dit te verminderen.
Eigenlijk verraadde ik het al een beetje, tics en zenuwachtige bewegingen kunnen door de zenuwen komen. In Nederland bestaat ook het woord zenuwpees voor mensen die duidelijk laten zien aan hun lichaamstaal dat ze zenuwachtig zijn. Het meest bekende voorbeeld zijn zenuwstuiptrekkingen aan de ogen. Ik ken bijvoorbeeld een verhaal van een docent die om de zoveel seconden tijdens het spreken zijn ogen eens goed dichtkneep voor een fractie van een seconde, dat zag er toch heel anders uit dan een normale knipper van de ogen.
Tics gaan over het algemeen vanzelf weer over, maar soms kun je last hebben van een tic stoornis waardoor dit lastiger is.
Soorten tics
Zoals kort aangestipt zijn er twee verschillende soorten tics, namelijk:
- Vocale tics
- Motorische tics
Bij vocale tics kan het gaan om het klakkende geluid dat de vriendin uit de inleiding maakte. Bij motorische tics kan het gaan om een rare oogbeweging, het bewegen van de neus, het hoofd en de schouders. Er zijn ook meer complexere tics waarbij er zich meerdere bewegingen achter elkaar voordoen.
Daarnaast kun je ook spiersamentrekkingen krijgen die echt volledig zelfstandig gebeuren, dus zonder dat jij er invloed op hebt. Deze samentrekkingen kun je ook niet onderdrukken en kunnen zich een tijdje blijven herhalen. De meest bekende hiervan is het samentrekken van de spieren rond het oog, net zoals die docent had. In ernstige gevallen doen ook de spieren rond de wenkbrauwen, mond en nek mee aan deze samentrekking.
In het geval van de vriendin die met haar tong klakt valt het eigenlijk nog mee, want tics kunnen zich snel achter elkaar herhalen. Je kunt bijvoorbeeld achter elkaar blijven heftig knipperen met je ogen in plaats van één keer. Een belangrijk onderscheid tussen een tic en obsessief compulsief gedrag (OCD) is dat de tic onbewust plaatsvindt. Bij OCD kun je de tic onderdrukken, maar als je hem onderdrukt wordt de drang om het toch te doen toch groter. Bij een normale tic is dit niet altijd het geval.
Ticstoornissen
Er zijn meerdere ticstoornissen te onderscheiden. Een arts bepaalt aan de leeftijd waarop de tic ontstaat, duur van de tic, ernst van de tic en of het een vocale of lichamelijke tic is of er sprake is van een ticstoornis en zo ja, welke stoornis dit dan is (1).
- Passagère ticstoornis
- Chronische motorische of vocale ticstoornis
- Gilles de la Tourette
Bij de passagère ticstoornis heb je langer dan een maand last van tics, maar minder lang dan een jaar. Deze stoornis komt het meest voor bij schoolgaande kinderen. Van hen heeft 5 tot 25 procent de kans om hier tijdens hun schoolgaande leven last van te krijgen. Meestal gaat het in dit geval om motorische tics. Kinderen die hier last van hebben kunnen er verschillende periodes last van hebben en kunnen dan ook verschillende tics ervaren.
Als je last hebt van een chronische ticstoornis heb je langer dan een jaar last van een motorische of vocale tic, maar niet last van beide. Om de diagnose van chronische ticstoornis te krijgen moeten de symptomen voor het 18e levensjaar beginnen. Minder dan 1 op de 100 kinderen heeft last van een chronische ticstoornis.
Gille de la Tourette is de meest bekende ticstoornis. Dit komt ook omdat het de meest heftige is. Als je last hebt van dit syndroom heb je last van vocale en motorische tics. De symptomen van Gille de la Tourette beginnen vaak al tussen het 5e en 18e levensjaar. De ernst van de tics bij Gille de la Tourette kan gedurende de loop van het leven wisselen. Mensen die er last van hebben geven aan dat naarmate ze ouder worden ze minder tics hebben dan eerder.
Wanneer krijg je tics?
Iedereen kan tics krijgen, maar over het algemeen hebben kinderen er meer last van dan volwassenen. Volgens experts heeft 1 op de 4 kinderen weleens last van tics en komt het vaker voor bij jongens dan bij meisjes.
Het samentrekken van de ogen is een klacht die vooral bij volwassenen voorkomt.
De oorzaken van tics
De oorzaken van tics zijn nog niet altijd bekend. Het is al wel duidelijk dat stress en gebrek aan slaap invloed heeft op het ontwikkelen van tics.
Mensen met ADHD en OCD kunnen daarbij sneller last krijgen van tics. Een abnormale werking van de basale ganglia, een deel van je hersenen dat midden in je hoofd zit, wordt vaak als oorzaak gezien van de tics en ook andere bewegingsstoornissen.
Het samentrekken van de ogen kan zich daarbij ook ontwikkelen door het drinken van te veel koffie en onderhevig zijn aan fel licht. Ook droge ogen kunnen het verergeren.
Uit ervaringen van hypnotiseurs blijkt ook dat een motorische tic soms kan ontstaan na een emotioneel trauma.
Tics stoppen met zelf-hypnose
Uit onderzoek dat in 2010 is uitgevoerd blijkt dat zelf-hypnose kan helpen om meer controle over de tics te hebben als je last hebt van Gille de la Tourette. Aan dit onderzoek deden 33 personen mee van tussen de 6 en 19 jaar. Bijna alle deelnemers hadden vooral last van motorische tics, slechts drie hadden vooral last van vocale tics.
De proefpersonen kregen eerst een video te zien van iemand die ook last had van Gille de la Tourette voor, tijdens en na de zelf-hypnose. De video fungeerde ook om deelnemers te laten zien dat ze niet de enige zijn die last hebben van Gille de la Tourette en om te laten zien dat je er wat aan kunt doen met hypnose. Daardoor ontstaat er meer motivatie om het programma goed aan te pakken.
Vervolgens leerden ze bij individuele sessies met een hypnotherapeut zelf-hypnose technieken om de tics te kunnen verminderen.
Drie keer per dag moesten de proefpersonen zelf-hypnose toepassen. Daarbij moesten ze ook vragen beantwoorden waardoor ze zich meer bewust zouden worden van hun tics, omdat het meestal bijna onbewust gebeurt.
Als de proefpersonen zichzelf onder hypnose hadden gebracht moesten ze zich het gevoel van vlak voor de tic voorstellen en om dan op te staan en er een stop teken voor te zetten. Of ze moesten zich voorstellen dat er een soort tic schakelaar was waarmee ze de tics “aan” of “uit” konden zetten.
Bijna alle deelnemers aan dit experiment hadden een significante daling van het aantal tics. 12 Deelnemers hadden al na 2 zelf-hypnose sessies minder last van hun tics dan ervoor. 13 Deelnemers hadden genoeg aan 3 hypnosesessies en de rest had 4 of meer hypnosesessies nodig.
Tics stoppen door ontspanning
Ontspanning is belangrijk voor hypnose en ontspanningsoefeningen helpen ook tegen tics. Daarbij kan ontspanning ook helpen om stress te verminderen en om je slaap te verbeteren. Omdat die twee dingen tics kunnen verergeren sla je eigenlijk zelfs drie vliegen in 1 klap door ontspanningsoefeningen. Minder tics, minder stress en betere slaap.
Ademhaling is belangrijk voor een goede ontspanning. Het induceren van hypnose begint ook vaak met een ontspanningsoefening waarbij er op de ademhaling en ontspanning van de spieren wordt gelet.
Hypnose kan de ontspanning versterken door een visualisatie van een prettige en ontspannende plaats. Dit is voor elke persoon verschillend, maar je kunt voor jezelf nagaan op welke plekken je het meest ontspannen bent. Bijvoorbeeld zonnend op het strand, of wandelend door het bos of misschien zelfs gewoon op je bank met een kopje thee. Als je het lastig vindt om zoiets te visualiseren kan een hypnotherapeut je helpen met een geleide visualisatie.
Tics stoppen met hypnotherapie
Uit ervaringen van hypnotherapeuten blijkt ook dat het wegnemen van een emotioneel trauma kan helpen om de tics te stoppen. Als je tics zijn ontstaan na een heftige gebeurtenis die voor heftige emoties zorgt kan de hypnotherapeut je met regressie helpen om het trauma te verwerken en zo de emoties een plaats te geven waardoor die je niet meer lastig vallen.
Daarnaast kan een hypnotherapeut ook kijken naar je motivatie om tics te willen stoppen. Als dit bijvoorbeeld is omdat je graag “rustig” wilt zijn zal de hypnotherapeut kijken naar je overtuigingen over wat rustig zijn voor jou betekent en die kennis gebruiken om ervoor te zorgen dat je tics weggaan. Uit een voorbeeld van een hypnotherapeut kwam naar voren dat dit voor haar patiënt werkte, maar dat de tics weer terug kwamen bij stressvolle situaties. Daarom is zelf-hypnose belangrijk om naast de normale hypnotherapie te gebruiken zodat je stress kunt verminderen als dat voor tic-overlast zorgt.
Wil je meer weten over wat zelf-hypnose en hypnose voor jou en anderen kan doen? Bekijk dan de seminars en opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.
Bronnen:
http://www.webmd.com/brain/tic-disorders-and_twitches
http://www.webmd.com/mental-health/news/20100712/self-hypnosis-helps-tourette-syndrome
