Manipuleren, het is iets wat de meeste mensen van ons weleens geprobeerd hebben. In ieder geval als kind om dat ene snoepje te krijgen van je vader of moeder. Had jij ook altijd meer succes bij een van de twee ouders? Helaas is manipuleren iets dat ook gebruikt kan worden voor echt “slechte” doeleinden.
Om erachter te komen of jij gemanipuleerd wordt ga ik in dit blog in op wat manipuleren is, hoe je iemand die manipuleert kunt herkennen en hoe je daarmee om kunt gaan. Daarnaast kun je het ook voor jezelf gebruiken.
Wat betekent manipuleren?
Manipuleren is een overtuigingstechniek die eigenlijk onder de gordel is. Iedereen heeft doelen die hij/zij wil halen, maar iemand die manipuleert probeert die doelen vaak via andere mensen te behalen.
Hierdoor lijkt het soms of je advies krijgt, maar eigenlijk is die persoon met zijn eigen belang bezig in plaats van jouw belang. Iets dat juist normaal is als je geadviseerd wordt.
Soms draait manipulatie ook gewoon om macht. Iemand is dan vaak bezig om je te onderdrukken zonder dat je dat zelf direct door hebt.
Manipuleren in een relatie
Er zijn meerdere relaties waarin een manipulatie voor kan komen, zoals een vriendschappelijke relatie, binnen je gezin of zelfs manipulatie door de partner.
De meest bekende vorm van manipulatie is manipulatie door een partner.
Daarnaast kunnen broers en zussen elkaar ook manipuleren of kinderen die ouders manipuleren.
In sommige gevallen kunnen vriendschappen ontstaan doordat iemand een slaatje wil halen uit die vriendschap. Als dat doel is bereikt is de vriendschap in veel gevallen ook vaak voorbij of verwatert na verloop van tijd.
Hoe wordt er gemanipuleerd?
Iemand die manipuleert doet dit vaak bij een bepaald type mens. Als je bijvoorbeeld graag mensen tevreden wilt stellen of wilt verzorgen kan dit voor een manipulator aanleiding zijn om te beginnen.
Dit komt omdat mensen die graag andere mensen tevreden houden gevoelig zijn voor de volgende emoties en tactieken:
- Schuld
- Klagen
- Vergelijken
- Liegen
- Ontkennen
- Doen of ze van niets weten
- Doen of ze onschuldig zijn
- Voet in de deur techniek (Wie a zegt moet b zeggen)
- Omdraaien
- Emotioneel chanteren
- Ontwijken
- Vergeten
- Doen of ze bezorgd zijn
- Omkopen
- Beschuldigen
- Assumpties nemen
- Sympathie
- Verontschuldigingen
- Vleierij
- Geschenken
- Stiltes laten vallen in gesprekken (om je oncomfortabel te laten voelen)
Als je bijvoorbeeld afspraken hebt gemaakt en die worden ontkend, keer op keer, dan is de kans aanwezig dat je met een manipulator te maken hebt. Dit is erg vervelend omdat je telkens moet checken of wat hij/zij zegt wel klopt en waar is.
Daarnaast is het oproepen van schaamte bij het “slachtoffer” een manier om het zelfvertrouwen te ondermijnen waardoor ze makkelijker hun zin krijgen.
Manipulator psychologie
Er zijn een aantal factoren die bijdragen of en wanneer iemand zich als manipulator begint te gedragen. In de eerste plaats zijn dit mentale afwijkingen of stoornissen zoals:
- Narcisme
- Borderline
- Sociopaat
- Verslavingen
- Co-afhankelijkheid
De laatste factor is eigenlijk als je afhankelijk bent van je partner voor je zelfvertrouwen. Dit kan ook een factor zijn om juist slachtoffer te worden van manipulatief gedrag.
Bij narcisme is die persoon eigenlijk vooral met zichzelf bezig en met de doelen die hij/zij wil bereiken. Een narcist vindt het vaak ook lastig om zich in te leven in een ander, behalve als het hem/haar iets kan opleveren.
Mensen met borderline manipuleren vaak andere mensen in hun omgeving om te doen wat zij willen. Meestal is dit niet een bewuste keuze, zoals dat wel zo is bij narcisme, maar dat betekent niet dat het OK is.
Een sociopaat heeft vaak moeite met het maken van emotionele connecties en eigenlijk geen geweten. Hierdoor hebben ze weinig moeite met het manipuleren van mensen voor hun eigen gewin.
Een verslaafde heeft eigenlijk maar 1 doel en dat is zijn fix krijgen. Meestal begint de manipulatie als hij door de verslaving geen geld meer heeft om zijn verslaving te bekostigen. Dan zoekt hij manieren om geld te krijgen, zoals door het te “lenen”. Dit begint vaak met de beste intenties, maar bij ernstige verslavingen kan dit uit de hand lopen tot manipulatief gedrag. Zelf om een partner bij zich te houden die alles toch wel betaalt.
Omgaan met manipulatief gedrag
Om welke reden je ook gemanipuleerd wordt, het is nooit leuk. Meestal krijg je wel onderbuikgevoelens dat er iets niet klopt, maar je wilt ook niemand valselijk beschuldigen.
In eerste instantie is het belangrijk om onderscheid te maken tussen manipulatief en niet manipulatief gedrag.
Manipulatief gedrag is te herkennen aan de volgende punten.
- Als iemand iets van je wil hebben, is hij/zij dan opeens veel aardiger of anders dan in normale situaties waarin hij/zij niets van je wil hebben? Een grote omslag in de manier waarop iemand met je omgaat is een teken van manipulatie.
- Als jij je niet goed voelt na het toegeven aan een verzoek of juist toegeeft omdat je weet dat je je daarna schuldig voelt is dat ook een teken dat je eigenlijk gemanipuleerd bent. Je moet zonder schuldgevoel een nee kunnen verkopen.
- Wordt de persoon razend na een kleine provocatie? Dan is dat ook een vorm van manipulatie, namelijk door intimidatie.
- Ben jij vaak de redder voor iemand die vaak het slachtoffer is van “de situatie”. Pas hiermee op iemand die je manipuleert zal vaak doen alsof hij/zij hulpeloos is zonder jou of zonder jou het slachtoffer is van acties van andere mensen.
Wat te doen als je gemanipuleerd wordt
Als je deze vier punten herkent en bang bent dat je gemanipuleerd wordt kun je een experimentje uitvoeren met de persoon waarvan je denkt dat hij/zij je manipuleert.
Tip 1: Zeg eens nee.
Geef jezelf toestemming om verzoeken van iemand te weigeren. Jij bent niemand iets verplicht. Zij zijn namelijk zelf verantwoordelijk voor de reactie op de nee. Als iemand die je manipuleert vervolgens razend wordt of verdrietig of wat dan ook, is dat een keuze die hij/zij zelf maakt. Jij bent niet verantwoordelijk voor die emoties.
Begrip is een betere emotie na een afwijzing. Natuurlijk kunnen mensen soms een beetje boos zijn, maar dat moet na een paar uur toch zeker voorbij zijn. Het mag in ieder geval niet tegen je gebruikt worden.
Beginnen met nee zeggen is soms heel lastig. Vooral als de persoon niet goed reageert. In plaats van dat het meevalt kun je dan alsnog een ontzettend schuldgevoel krijgen. Houd dan voor jezelf in de gaten dat jouw leven en jouw behoeften ook belangrijk zijn en je dus niet op alles ja hoeft te zeggen.
Tip 2: Geef grenzen aan
Daarnaast is het belangrijk om grenzen aan te geven, soms letterlijk. Dit komt omdat iemand die je manipuleert je ook graag intimideert. Door te zeggen “Het is nodig dat je een stap achteruit zet.” Laat je zien dat je niet geïntimideerd raakt door zijn/haar aanwezigheid. Probeer je ook niet in een hoekje te laten zetten, let dus op je omgeving.
Tip 3: Wees niet beschikbaar
Iemand die andere mensen manipuleert heeft je aanwezigheid als gesprekspartner nodig om de manipulatie te laten werken. Als je daar niet voor beschikbaar bent kan hij/zij de trukendoos niet op je loslaten. Dit is vooral handig bij manipulerende collega’s en mensen buiten je huis.
Je kunt bij collega’s of mensen die je bellen omdat ze iets van je willen bijvoorbeeld zeggen: “Ik heb het nu erg druk, misschien kunnen we later praten.”.
Tip 4: Werk aan je zelfvertrouwen
Nee zeggen, grenzen aangeven en niet beschikbaar zijn, is niet voor iedereen even eenvoudig. Als je het lastig vindt om je grenzen aan te geven kan dit te maken hebben met overtuigingen die je hebt en het beeld over het belang van jezelf.
Daarom is het ook belangrijk om aan je eigen zelfvertrouwen en eigenwaarde te werken om standvastig nee te kunnen zeggen. De kans is namelijk groot dat de persoon herhaaldelijk een nee moet horen en dat is soms lastig om te doen.
Je kunt je zelfvertrouwen op meerdere manieren verbeteren, namelijk met mindfulness en met zelfhypnose.
Zelfvertrouwen verbeteren met hypnose
Bij zelfhypnose kun je bijvoorbeeld hypnotische suggesties voor jezelf herhalen of visualiseren dat je nee zegt en grenzen aangeeft.
Je kunt bijvoorbeeld de volgende suggesties gebruiken:
Mijn behoeften zijn evenveel waard als die van een ander.
Ik heb mijn eigen leven en dat gaat voor.
Ik ben alleen mezelf iets verplicht en verder niemand.
Dit zijn slechts een paar algemene suggesties. Een hypnotherapeut kan je helpen om suggesties te maken die op jouw overtuigingen en zelfvertrouwen van toepassing zijn.
Een andere techniek die je kunt gebruiken is de visualisatie.
Je ontspant dan eerst voordat je begint, dat moet ook voor het gebruiken van de suggesties, je sluit je ogen en dan visualiseer je hoe je nee zegt. Ook mogelijke reacties van de persoon tegen wie je nee zegt visualiseer je en hoe jij daar dan op reageert. Bijvoorbeeld hoe je wegloopt als hij/zij niet voor rede vatbaar is. Door dit te visualiseren wordt je zelfvertrouwen om dit ook daadwerkelijk te doen al een stuk groter.
Wil je meer weten over mentale technieken om met lastige situaties om te gaan? Kom dan eens naar een seminar of workshop en bekijk natuurlijk de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.
Pin ook deze handige infographic als geheugensteuntje:
Bronnen:
https://www.psychologytoday.com/blog/toxic-relationships/201704/are-you-being-manipulated
https://www.powerofpositivity.com/things-say-to-manipulator/
