Hypnose in de palliatieve fase: De rol van de hypnotherapeut

De palliatieve fase is iemand eigenlijk uitbehandeld wat betreft de behandeling om beter te worden. Dat gaat dan niet meer lukken, maar dit betekent niet dat de zorg stopt. In het geval van kanker kan er bijvoorbeeld nog gekeken worden naar medicatie die de groei van de kanker remt, zodat je alsnog zo lang mogelijk kunt leven.

De palliatieve fase kan op die manier soms nog jaren duren.

Toch kan weten dat je binnenkort de overstap maakt naar de dood ervoor zorgen dat je een mindset verandering krijgt. De ene persoon heeft minder moeite dan de andere persoon met het idee van doodgaan.

Maar sommige mensen vinden dit heel lastig en gaan als het ware vechtend en strijdend ten onder, terwijl het veel vrediger zou kunnen gaan en met meer gemoedsrust.

Het vervelende aan doodgaan is dat je dit alleen doet, net zoals je ooit alleen (of misschien als tweeling) geboren bent. En dat kan spannend zijn.

Om mensen te helpen met er vrede mee hebben dat het einde eraan komt, praten mensen vaak met een geestelijk verzorger, psycholoog of een andere professional of coach die meer inzicht kan geven en zich gespecialiseerd heeft in palliatieve zorg.

Hypnose in de palliatieve fase

Hypnose kan door deze professionals gebruikt worden als middel om mensen te helpen. Wetenschappers geven aan dat  hypnose ontzettend waardevol kan zijn in de palliatieve fase ter ondersteuning van andere behandelingen, maar dat er eigenlijk te weinig onderzoek naar gedaan wordt[1].

De onderzoeken die wel zijn uitgevoerd zijn wel hoopgevend voor het behandelen van pijn, stress en depressieve klachten in deze fase[2].

In een onderzoek naar hypnose voor kankerpatiënten kwam naar voren dat hypnose kan helpen in het bevorderen van de mentale en fysieke gezondheid[3]. Dit is altijd ter ondersteuning van de medische behandeling, nooit ter vervanging!

Hypnose kan gebruikt worden voor mensen die bijvoorbeeld last hebben van kanker wat onder controle is, maar niet te genezen is. Stress die kan ontstaan door een gemiste of te late diagnose kan ermee worden behandeld. Symptomen van de aandoening kunnen ook verminderd worden met hypnose of hypnose kan helpen om minder last te ervaren door de symptomen. In dat laatste geval zijn de symptomen niet weg, maar kun je er op een andere manier tegenaan kijken.

In de laatste maanden of weken van het leven kan een patiënt die zelfhypnose heeft geleerd dit gebruiken om prioriteiten te veranderen en om te kunnen omgaan met de symptomen (bron 1).

Bij de prioriteiten kun je jezelf de vraag stellen: Wil ik lang leven, of wil ik een goed leven? Dit heeft namelijk invloed op de keuzes die je maakt met betrekking tot voeding, beweging en wat je dagelijks wilt doen of je energie voor wilt inzetten.

Hoe hypnose nu gebruikt wordt in de zorg

In veel ziekenhuizen wordt hypnose gebruikt om mensen kalm te houden voor, na en/of tijdens een behandeling. Tijdens het nemen van een biopt onder lokale hypnose kan een verpleegster je bijvoorbeeld helpen te ontspannen door een geleide visualisatie te geven.

Daarnaast kan hypnose gebruikt worden tegen:

1. Misselijkheid door medicatie
2. Angst voor naalden
3. Angst voor maskers
4. Angst voor de MRI-scan

Voor mentale problemen, zoals angst en stress door de diagnose of behandeling kan hypnose ook gebruikt worden.

In de palliatieve fase kun je ook de wens hebben om zaken uit te praten met mensen met wie je een moeilijke relatie hebt of juist in het omgaan met herinneringen aan moeilijke relaties. Dit is ook iets waar hypnotherapie je dan mee kan helpen.

Zeker in het begin van de palliatieve fase, of als je weet dat je niet meer beter wordt, maar zeker nog lang niet doodgaat, kan hypnose je helpen in je motivatie om toch gezond te blijven leven. Dus om aandacht te hebben voor mindful eten, beweging en het verbeteren of vasthouden van goede slaap (bron 1).

Onbehandelbare kanker: effecten

Sommige mensen met kanker hebben een kankersoort die behandelbaar is, maar niet te genezen. Dit kan allerlei problemen veroorzaken. Zo kunnen sommige mensen niet meer werken, verliezen ze relaties, moeten ze stoppen met hun eigen bedrijf en kunnen ze het gevoel hebben dat ze hun identiteit verliezen.

Familiebanden kunnen hechter worden, of het kan juist op een pijnlijke manier duidelijk worden dat de banden echt niet goed zijn.

Soms zijn er dan ook opeens extra financiële stressprikkels.

Om te kunnen omgaan met de situatie kunnen sommige mensen opeens heel religieus worden of juist het geloof opgeven.

Daarnaast kun je door de symptomen ook meer last krijgen van angst en een wisselende mate van vermoeidheid.

Genoeg redenen dus om mentaal even helemaal in de knoop te zitten voordat je “went” aan de nieuwe gezondheidssituatie.

Hypnose bij onbehandelbare kanker

De symptomen van kanker, zoals pijn, kunnen ervoor zorgen dat er onbewust gedachten ontstaan over de toekomstige pijn. De neurologische paden over pijn kunnen hierdoor veranderen. Angst en zorgen kunnen pijn bijvoorbeeld verergeren. Gelukkig is het met hypnose ook mogelijk om neurologische paden te veranderen en hierdoor kan de pijnperceptie ook veranderd worden. Hypnose kan op die manier werken als een pijnstillend middel, omdat het letterlijk invloed op de hersenen en zenuwen heeft (bron 1).

Een voorbeeld van hoe hypnose gebruikt kan worden bij kanker is dat een vrouw met borstkanker zelfhypnose gebruikte om opvliegers te behandelen. Ze gebruikte hiervoor visualisaties van koud water en dit hielp (bron 1).

Een ander voorbeeld is van een vrouw met neuropatische pijn door een tumor in haar ruggengraat. Helaas was haar man niet steunend genoeg en verliet hij haar, terwijl ze werkte voor zijn familiebedrijf en naast het bedrijf woonde. Ze was bang om te verhuizen door de pijn en vermoeidheid. Hypnose werd gebruikt om angst en stress te verminderen en om haarzelf middelen te geven om zich te beschermen tegen emotionele stress door contact met haar ex-man en schoonfamilie.

Dit werd onder andere gedaan door te visualiseren hoe er een soort poort in haar zenuwen was die pijn wel of niet doorliet. Ook ging ze oefenen met wandelen en fietsen terwijl ze in een hypnotische trance was om zo haar fysieke gezondheid op peil te houden. Daarnaast werd hypnose gecombineerd met psychologie om haar sociale leven opnieuw te betreden en te kunnen veranderen (bron 1).

Door de behandeling kon ze zelfs een eigen bedrijf beginnen, haar ex-man verlaten zonder al te veel emotionele pijn, bitterheid en zelfschuld. Op gegeven moment kon ze zelfs weer gewoon fietsen en wandelen en ging ze met haar nieuwe vrienden op wandelvakanties, daarnaast had ze ook geen pijnmedicatie meer nodig.

Als iemand in de palliatieve fase wel een partner heeft die blijft en steun geeft, kan een hypnotherapeut die partner ook eenvoudige hypnose technieken leren waarmee hij of zij de geliefde kan steunen (bron 1).

Hypnose in de palliatieve zorg

Zoals je ziet kunnen problemen van mensen erg verschillen. Bij hypnose pas je de behandeling en technieken aan aan de cliënt. Het is wel belangrijk om te weten dat mensen op het moment dat ze horen dat ze ongeneeslijke kanker hebben emotioneel erg kwetsbaar zijn en erg openstaan voor “suggesties” dit wordt ook wel wakende hypnose genoemd.

Maak dus duidelijk dat niets verplicht is en dat er ook andere psychologische behandelingen zijn zonder hypnose. Als je hypnose aanbeveelt, doe dit dan wel positief en zonder twijfel. Je kunt bijvoorbeeld aangeven dat er vaak goede resultaten mee behaald worden en aangeven bij wat voor problemen dit het geval is. Zeker als de persoon in de palliatieve fase klachten heeft waarbij hypnose helpt.

Als iemand dan hypnose wil, dan leg je uit wat hypnose is en wat mensen ervan kunnen verwachten. In het voorgesprek kunnen mensen meer vertellen over de invloed van hun aandoening op hun leven. Dus de relaties die ze hebben, maar ook hun dagelijks functioneren en de symptomen.

Deze informatie helpt je als hypnotherapeut om de juiste technieken te vinden om mensen in de palliatieve fase mee te helpen.

Technieken

Bij de inductie is het verstandig om gebruik te maken van de visualisatie van de veilige plaats. Dit is ook iets wat je cliënt dan kan gebruiken met zelfhypnose tijdens bijvoorbeeld een MRI-scan.

Mensen mogen zelf een plaats kiezen die voor hun rustgevend is. Als ze die beschrijven kan een therapeut de beschrijving weer gebruiken in de suggesties om helemaal kalm te zijn en te visualiseren dat ze op die plaats zijn. De plaats hoeft niet letterlijk te bestaan. Het kan bijvoorbeeld ook een plaats zijn in hun fantasie, als het maar kalmerend werkt.

Ook kan er met symbolen gewerkt worden, zoals kleuren of vormen die aan bepaalde emoties gegeven worden. Die kunnen dan weer gebruikt worden in suggesties om bepaalde emoties te veranderen en te transformeren.

Als iemand dan helemaal ontspannen is kan er ook een suggestie gegeven worden over het vinden van een doos waar alles in zit om hun problemen mee te overwinnen.

In plaats van regressie kan er ook progressie gebruikt worden. Je gaat dan dus niet het gesprek aan met het innerlijke kind, maar juist met een oudere wijzere versie van henzelf die ze kan begeleiden door deze moeilijke tijd. Bij dit gesprek hoeft de therapeut niet altijd begeleiding te geven. Het kan ook een privégesprek in gedachten van de cliënt zijn.

Ook kan er met visualisaties geoefend worden op toekomstige problemen. Zo kunnen mensen visualiseren wat ze zouden doen als…

1. Ze opeens afhankelijk worden van een rolstoel.
2. Ze geen energie meer hebben om het huis uit te gaan.
3. Ze chemotherapie krijgen.

Voor klachten zoals pijn en opvliegers kunnen er juist weer visualisaties gebruikt worden van thermometers en volumeknoppen om meer controle te hebben op deze gevoelens.

Daarnaast kunnen er posthypnotische suggesties worden gegeven, zoals “Elke keer als je je handen wast, herinner je dat je je angst wegwast.”

Dit soort suggesties helpen mensen in de palliatieve fase om minder last te hebben van angst, hun symptomen en persoonlijke problemen.

Hypnose leren om mensen te helpen

In de palliatieve fase zijn mensen erg kwetsbaar, als je mensen wilt helpen in deze fase is het dus belangrijk om ze zo goed mogelijk te kunnen helpen. Als je mensen in deze fase wilt helpen met hypnose bevelen we aan om alle opleidingen van het HIN te volgen. Zodat je niet per ongeluk de kennis mist die nodig is voor bepaalde problemen.

Wil je meer weten over hypnose en mensen helpen? Kom dan eens naar de gratis online masterclass.

Of schrijf je direct in voor een van onze opleidingen.

Bronnen: