In de supermarkt, voor een vakantie, in de kledingwinkel, voor het bord met vacatures bij UWV, bij een online webinar. Keuzestress wordt op veel momenten getriggerd en kan je een overweldigend gevoel geven. Je wilt de juiste keuze maken en later geen spijt krijgen. Als je ontzettend veel opties hebt om uit te kiezen kan dit zorgen voor keuzestress. In dit blog ga ik in op keuzestress en wat je ertegen kunt doen.
Keuzestress psychologie
Wanneer je keuzestress hebt heb je zoveel opties om uit te kiezen dat je last kunt krijgen van analyseverlamming. Bij een paar keuzes kun je nog wel tegen elkaar afzetten welke optie beter is, maar deze analyse wordt erg lastig als je tientallen opties hebt om uit te kiezen.
Een gevolg van het verlammen of stoppen van de analyse is dat je niet tot een besluit komt.
Vooral als je niet bekend bent met het product kan je last krijgen van het verlammende effect van te veel opties[1]. Je kunt bijvoorbeeld nog wel je favoriete chocolade in de winkel kiezen, maar zodra je stofzuigers in een winkel moet kopen en je hebt net zo veel keuze als bij de chocolade wordt het lastiger.
Keuzestress zorgt naast de verlamming soms ook nog voor andere gevolgen, namelijk:
- Frustratie
- Vermoeidheid
- Woede
Als je dan je handen in de lucht gooit en dan maar wat kiest en die keuze vervolgens tegenvalt kun je weer last krijgen van spijt en heel streng zijn voor jezelf. Je kunt vinden dat je je beter had moeten verdiepen in de materie of je wordt kwaad op de instantie of mensen die je zoveel opties geven dat ze het je zo lastig maken[2].
Daarbij blijkt ook nog eens dat wanneer je ontzettend veel keuze hebt, je vaak minder tevreden bent met je beslissing dan wanneer je maar weinig opties had om uit te kiezen.
Je denkt misschien dat de marketing die op je keuzes wordt losgelaten deze gevoelens veroorzaakt, dat je een betere beslissing had kunnen nemen. Dat is niet het geval. In de onderzoeken was het alleen de hoeveelheid keuze die al zorgde voor vermijding, spijt en het anticiperen van spijt. Er werden geen marketingtechnieken toegepast om de keuze te beïnvloeden[3].
Keuzestress bij jongvolwassenen
Keuzestress is vooral iets waar volwassenen last van hebben. Uit recent onderzoek blijkt dat kinderen en senioren geen last hebben van keuzestress en dat adolescenten, zeg maar studenten, net zo veel last hebben van keuzestress als volwassenen[4].
Een reden voor jongvolwassenen waarom ze last kunnen hebben van keuzestress is omdat ze veel keuzes voor de eerste keer maken. Die keuzes zijn dan vaak op gebieden waar ze weinig kennis van hebben. Als je bijvoorbeeld niet weet wat je wilt worden is het kiezen van de juiste studie erg lastig.
Vervolgens ga je op jezelf wonen en mag je voor het eerst kiezen wat je eet, in plaats van dat je moeder dat doet. Opeens is al die keuze in de supermarkt overweldigend.
Dan gaat het door met andere keuzeopties, zoals welke rijschool je gebruikt voor het halen van je rijbewijs. Welke schoonmaakmiddelen je het beste kunt gebruiken.
Keuzestress bij volwassenen
Bij volwassenen kan de keuzestress weer komen te liggen bij andere keuzes, zoals wanneer je een huis wilt kopen. Een baan moet vinden of babyspullen moet kopen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de naam van je kind.
De keuze voor de school waar je kind heen gaat is ook een onderwerp van stress. Vooral omdat we in Nederland vrij onderwijs hebben kun je voor allerlei vormen kiezen, zoals
- Christelijk onderwijs
- Katholiek onderwijs
- Protestants onderwijs
- Hindoeïstisch onderwijs
- Joods onderwijs
- Islamitisch onderwijs
- Jenaplan onderwijs
- Montessori onderwijs
- Openbare school
- Vrije school
Vooral als je in een stad woont met veel aanbod kan deze keuze je kopzorgen geven.
De paradox van keuzes maken
Barry Schwartz heeft een theorie ontwikkeld en die de paradox van keuze genoemd. In zijn theorie geeft hij aan dat wanneer je ontzettend veel keuzes kunt maken dit je vrijheid eigenlijk beperkt in plaats van groter maakt.
Vroeger had je bijvoorbeeld iets nodig en ging je naar de kruidenier om het te halen. Je had niet meerdere versies van wat je nodig had. Je had 1 soort zout, niet allerlei soorten zout met jodium of van de Himalaya. Doordat je nu wel alle variaties hebt als optie in plaats van dat ene ding wat je nodig hebt krijg je, zoals hierboven geschreven, meer last van stress en je wordt er ongelukkiger van (door spijtgevoelens). Hij geeft aan dat je hierdoor gevangen wordt door ongelukkigheid.
Doordat je bijvoorbeeld bij het winkelen meer keuzes hebt, is het proces van winkelen ook iets wat langer duurt. Denk bijvoorbeeld maar aan het kopen van kleding waarbij je allerlei t-shirts moet gaan passen voordat je “de juiste” hebt gevonden.
Deze paradox gaat in de huidige samenleving nog verder. Je hoeft namelijk niet meer te leven zoals het hoort. Je hoeft niet te trouwen, je hoeft niet 40 jaar voor hetzelfde bedrijf te werken. Dit zorgt ook weer voor stress of jij je leven op de juiste manier leidt en of je wel de juiste beslissingen neemt om jezelf gelukkig te maken.
Nu kun je niet zeggen dat vroeger alles beter was, maar je kon wel de samenleving en het drukkende gevoel om toch te doen “hoe het hoort” de schuld geven van je ongeluk. Doordat je nu alle opties open hebt staan kun je alleen jezelf de schuld geven als je niet gelukkig bent[5].
Je kunt hierbij ook nog eens last hebben van de angst om iets te missen.
Dankbaarheid voor minder spijt
Toch is het zo dat vroeger mensen ook gelukkig waren net zoals nu. Hoe kan dat dan? De kans is groot dat mensen toen veel meer hun geluk telden. Misschien werk je al 30 jaar voor dezelfde baas, maar… en de optelsom van zaken waar je toch gelukkig van werd kon beginnen.
Die techniek kun je ook heel goed gebruiken nu je wel alle keuzes kunt maken die je zelf wilt.
Door dagelijks op te schrijven waar je dankbaar voor bent leer je te letten op de goede keuzes die je hebt gemaakt en verleg je de focus van wat had kunnen zijn naar wat is. Je ziet dan ook dat wat is goed is en welke positieve kanten het heeft.
Als je het lastig vindt om dankbaar te zijn kan een hypnose-expert je helpen te achterhalen waar die ondankbaarheid aan ligt, welke overtuigingen hieraan ten grondslag liggen en je helpen om dankbaarheid te versterken.
Mindset veranderen voor minder keuzestress
Nog zo’n keuze die we zelf kunnen maken, de keuze om ons goed te voelen met wat we doen. Heel vaak is gelukkig zijn ook een kwestie van een glimlach op je gezicht plakken en niet te veel nadenken over wat je hebt gedaan en wat je nog meer had kunnen doen.
Hoe jij over de wereld denkt hoe die werkt en functioneert bepaalt veel van je overtuigingen. Dit bepaalt weer veel van je emoties en gedrag. Met regressie kun je bijvoorbeeld achterhalen waarom je vaak keuzes vermijdt of spijt hebt van de keuze die je maakt. Dit is vaak een onbewust patroon en met regressie leer je waar dit patroon is ontstaan. Tijdens de regressie ga je terug naar dat moment en ga je er iets mee doen waardoor je het patroon van niet kiezen of spijt van de keuze doorbreekt.
Dit helpt je om een andere mindset te hebben tegenover het maken van keuzes, waardoor het leuker is om de keuze te maken en waardoor je echt achter die keuze komt te staan. Hierdoor word je dankbaarder en gelukkiger van de keuzes die je hebt gemaakt.
Tips voor het maken van keuzes
Soms is het ook gewoon lastig om een keuze te maken. Als je op gegeven moment nog maar 2 opties hebt kun je de kop of munt techniek toepassen. De ene optie van de keuze verbind je aan de kop en de andere optie verbind je aan de munt. Je gooit de munt op en dan zie je de keuze die het toeval heeft gemaakt. Ben je gelukkig met de uitkomst? Dan is dat de goede keuze. Denk je “shit, ik wilde die andere” dan weet je dat je toch voor de andere optie moet gaan.
Wil je meer weten over hoe hypnose werkt om de mindset van mensen te beïnvloeden? Kijk dan in onze agenda voor de aankomende evenementen en cursussen waar je iets kunt leren over hypnose.
Vraag jij je af of je iemand kunt hypnotiseren of zelf onder hypnose te brengen bent? Kom dan eens naar de hypnose playshop. Je leert in 1 dag iemand onder hypnose te brengen en iemand anders leert jou onder hypnose te brengen.
[1] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10454446.2013.843490?src=recsys
[2] https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0031721718754823
[3] https://www.psychologytoday.com/intl/blog/more-tech-support/201011/the-burden-choice
[4] https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/20445911.2015.1118107
