Het leven gaat eigenlijk best lekker, maar elke keer als het “best lekker” gaat doe je iets waardoor het weer helemaal niet lekker gaat. Je kunt bewust of onbewust jezelf saboteren waardoor je jouw levensdoelen niet behaald. Zelfsabotage is ontzettend vervelend omdat het een grote invloed kan hebben op je relaties of je carrière. In dit blog ga ik in op wat zelfsabotage is en hoe je hiervan af kunt komen.

Wat is zelfsabotage?

Zelfsabotage is gedrag waardoor je leven niet verbetert, maar juist verslechtert. Je houdt jezelf klein als je jezelf saboteert en dit kan ervoor zorgen dat je maar lastig relaties kunt onderhouden of een baan kunt krijgen (of blijven houden).

Je saboteert als het ware een goede afloop van waar je mee bezig bent. Het vervelende is, je doet dit vaak bewust (en soms onbewust of impulsief). Je gaat bijvoorbeeld bewust niet naar je werk terwijl je weet dat dat niet handig is.

Ook op je werk of tijdens je studie kun je jezelf saboteren. Heel onverwachts is bijvoorbeeld super gecommitteerd zijn een vorm van zelfsabotage, omdat je je hiermee eigenlijk gedraagt als een werkverslaafde. Uitstelgedrag en perfectionisme zijn ook vormen van zelfsabotage[1].

Verschil tussen zelfsabotage en zelfmutilatie

Je kunt denken dat zelfsabotage en zelfmutilatie ongeveer hetzelfde zijn. Dit is niet het geval. Iemand die aan zelfsabotage doet hoeft niet per sé ook aan zelfmutilatie te doen en andersom.

Het verschil zit hem vooral in gedrag dat het behalen van lange termijndoelen lastiger maakt (en soms zelfs korte termijndoelen). En gedrag waarbij je jezelf letterlijk pijn doet, maar dit hoeft je gedrag naast dat pijn doen niet onlogischer te maken. Hoewel er vaak wel een samenhang is[2].

Zelfsabotage in je carrière

Zelfsabotage is mogelijk op allerlei fronten. Dit is bijvoorbeeld een groot probleem bij academici die een carrière willen maken om het tot hoogleraar te schoppen[3].

Ook vrouwen in de topwereld hebben bovengemiddeld vaak last van zelfsabotage waardoor ze tegen het glazen plafond bonken, terwijl die er in hun specifieke geval wellicht niet hoeft te zijn[4].

Artiesten hebben soms ook de neiging om zichzelf te saboteren. Dit kan samenhangen met de angst voor succes. Deze angst is soms vrij complex omdat de angst voor succes kan ontstaan door de verhoudingen die je als kind met je ouders hebt[5].

Zelfsabotage in je relatie(s)

Er zijn meerdere manieren waarop je jouw relaties kunt saboteren met zelf-sabotage. Veel jongere mensen die nog onzeker zijn over hun relatie en met name wanneer ze bang zijn voor afwijzing houden zich bijvoorbeeld vaker stil in een relatie. Het snoeren van je eigen mond is dan de zelfsabotage[6].

Je stilhouden in plaats van je gevoelens uitspreken, vooral als je ergens niet tevreden over bent is heel onhandig in relaties. Dit staat ware intimiteit in de relatie in de weg en kan na verloop van tijd tot heftige ruzies leiden terwijl de partner dan volledig verrast kan worden over wat hij/zij allemaal verkeert doet. Stil zijn kan tijdelijk een oplossing zijn, bijvoorbeeld omdat je wacht op een goed moment om iets ter sprake te brengen, maar je moet het wel een keer ter sprake brengen en niet weken, maanden of jaren op je lip bijten.

Oorzaak zelfsabotage achterhalen

Om zelfsabotage te stoppen is het van belang om te achterhalen waarom je jezelf saboteert. Door de oorzaak te achterhalen kun je daar iets aan doen waardoor je als vanzelf stopt met het saboteren van jezelf.

Er zijn een paar duidelijke oorzaken voor zelfsabotage. Zelfsabotage is bijvoorbeeld een kenmerk voor mensen met borderline.

Daarnaast is angst voor succes ook een reden waarom mensen zichzelf saboteren. Angst voor succes kan zoals eerder gezegd ontstaan door de band die je met je ouders hebt. Afhankelijk van hoe succesvol je ouders zijn kunnen ze op gegeven moment bezorgd raken over dat hun kind succesvoller wordt dan hen. Dit klinkt onlogisch, maar dit is het geval in sommige families.

Of de ouders kunnen het niet prettig vinden dat een kind onafhankelijk wordt en willen daarom niet dat het succes behaalt. Op die manier kunnen ze langer voor hun kind zorgen en hebben ze geen last van het legenestsyndroom. Het behalen van succes wordt dan iets wat je geheimhoudt omdat je het gevoel hebt dat dit verboden is door je ouders. Hierdoor kun je ook last krijgen van een obsessie over hoe andere mensen over je oordelen en je krijgt hierdoor ook een lager zelfbeeld dan nodig is.

Een laag zelfvertrouwen kan ook zelfsabotage veroorzaken, maar dan wel zo dat je externe factoren kunt aanwijzen voor je falen (zoals die file die er elke dag staat) zodat dit niet je zelfvertrouwen nog verder vermindert.

Als deze twee redenen je niet bekend voorkomen en je eigenlijk niet snapt waarom je jezelf saboteert kan hypnose je helpen om te achterhalen waarom je dat toch doet. Hiervoor zijn meerdere technieken mogelijk, zoals een Socratisch gesprek en regressie.

Een Socratisch gesprek is eigenlijk een techniek van cognitieve gedragstherapie, maar deze kan ook onder hypnose worden uitgevoerd. De waarom-vraag wordt dan een aantal keer herhaald om in de kern van je overtuigingen te komen.

Bij een regressie ga je terug naar het moment waarop je hebt besloten dat je om de een of andere reden jouw doelen of het hebben van een goed leven niet verdient. Dit gaat vaak terug naar je kindertijd omdat dat het moment is waarop veel overtuigingen over het leven en hoe de wereld werkt zich vormen. Een ouder die bijvoorbeeld niet heel succesvol is kan ervoor zorgen dat je het lastig vindt om dat niveau van succes te passeren. Er kunnen hele verrassende resultaten uit zo’n regressie komen, dit komt omdat kinderen vaak verbanden leggen die je als volwassene helemaal niet meer logisch vindt.

Zelfsabotage stoppen

Met het achterhalen van de oorzaak voor het saboteren van jezelf ben je al een hele grote stap verder om zelfsabotage te stoppen. Uit onderzoek blijkt dat het omdenken van negatieve gedachten al veel kan doen om gedrag dat jouw succes in de weg staat te verminderen. Bijvoorbeeld:

Ongezonde gedachte:

“Ik moet dit perfect maken en kan mijn werk pas inleveren als het perfect is.”

Het gevolg van deze ongezonde gedachte is dat je te lang doet over je werk, waardoor je jouw deadline niet haalt en waardoor je bijvoorbeeld die promotie niet krijgt, zonde!

Dit soort gedachten kun je ombuigen naar:

“Meestal is iets goed genoeg als het op tijd af is, meer dan 2 keer nakijken is niet nodig.”

Overtuigingen over succes veranderen

Bij angst voor succes kun je last hebben van ongezonde overtuigingen over succes. Succes zou er dan volgens de ongezonde overtuiging bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat je familie minder van je houdt of dat je vrienden zich van je afkeren. Dit helpt natuurlijk niet echt voor het behalen van succes en verklaart ook waarom je jezelf saboteert.

Wanneer je weet welke overtuigingen over succes zorgen voor zelfsabotage kun je die overtuigingen veranderen. Dit kan bijvoorbeeld met zelfhypnose waarbij je hypnotische suggesties die wel positief zijn over succes herhaalt. Op die manier krijgen die de overhand in je overtuigingen en wordt je zelfsabotage minder. Dit kunnen bijvoorbeeld suggesties zijn zoals:

“Door succes krijg ik meer vrijheid, wat goed is om mijn banden met familie en vrienden te versterken.”

“Door succes krijg ik meer respect van de mensen om mij heen.”

“Door succes kan ik andere mensen inspireren.”

“Ik mag meer succes hebben dan mijn ouders.”

“Ik mag onafhankelijk zijn.”

Dit soort hypnotische suggesties kun je zelf herhalen tijdens zelfhypnose. Of een hypnose-expert neemt ze op voor je op een mp3 en dan kun je ze thuis beluisteren. Dit zijn slechts voorbeelden van hypnotische suggesties. Afhankelijk van jouw overtuigingen over succes of waarom je jezelf saboteert kun je andere suggesties krijgen.

Visualiseren van gezond gedrag

De tegenhanger van jezelf saboteren is jezelf echt verder helpen. Door gezond gedrag te visualiseren op momenten waarop je jezelf normaal saboteert maak je de kans groter dat je dit ook daadwerkelijk uitvoert. Om bijvoorbeeld het te hebben over zwijgen in je relatie terwijl je frustraties wel moet uiten kun je een visualisatie krijgen over hoe je dit aanpakt. Dit kan bijvoorbeeld op de volgende manier gaan.

“Je merkt tijdens een feestje dat je partner iets stoms doet, maar weet dat dit niet het juiste moment is om erover te klagen. Je wacht tot de volgende dag en herinnert je partner rustig aan het voorval en vertelt hoe jij je op dat moment voelde. Vervolgens vertel je hoe je wilt dat hij/zij dit soort situaties in de toekomst aanpakt. Je blijft kalm en rustig en luistert ook naar de kant van je partner. Als niet duidelijk is wat hij/zij van jou verwacht in zo’n situatie en als je niet op 1 lijn zit probeer je een compromis te sluiten.”

Dit is slechts een voorbeeld van een geleide visualisatie. Afhankelijk van het zelfsabotagegedrag dat jij hebt en wilt veranderen kun je een andere geleide visualisatie krijgen.

Wil je meer weten over hoe hypnose werkt en welke technieken je allemaal kunt toepassen om jezelf en andere mensen te helpen? Kom dan eens naar een hypnose playshop of schrijf je in voor een opleiding van het Hypnose Instituut Nederland.

[1] https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07294360701658781

[2] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/(SICI)1097-4679(199811)54:7%3C973::AID-JCLP11%3E3.0.CO;2-H

[3] https://eric.ed.gov/?id=EJ1003436

[4] https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1300/J294v06n03_29

[5] https://www.sciandmed.com/mppa/journalviewer.aspx?issue=1137&article=1381&action=1

[6] https://link.springer.com/article/10.1007/s10964-006-9048-3