Verantwoordelijkheid, iedereen heeft het in zekere mate en dat is eng. Bang voor verantwoordelijkheid zijn is op zich een hele normale emotie. Elke keer als je een stap verder komt in je leven kun je angst voor verantwoordelijkheid krijgen of opmerken dat je daar angst voor hebt. Dit is erg jammer want het kan kansen om je leven echt te verbeteren in de weg staan.
Om ervoor te zorgen dat jij wel het beste uit je leven kunt halen ga ik in dit artikel in op angst voor verantwoordelijkheid en wat je ertegen kunt doen.
De betekenis van verantwoordelijkheid
Verantwoordelijkheid betekent dat iemand de zorg draagt voor het zorgen voor iets of voor het controleren van iets en om stappen te ondernemen als er iets verkeerd gaat tijdens die zorg of controle.
Als je verantwoordelijkheid hebt over mensen betekent dit vaak dat je een leidinggevende positie hebt waarin je mensen aanstuurt. Een duidelijk voorbeeld is bijvoorbeeld een stagebegeleider die er zorg voor draagt dat de stagiair de praktijk van het vak leert en ook lering trekt uit fouten die gemaakt worden.
Een ander voorbeeld is bijvoorbeeld een arts die verantwoordelijk is voor de behandeling van patiënten. Hij moet een behandelplan bedenken en eventueel aanpassen als onderzoeken laten zien dat de behandeling niet aanslaat.
Verantwoordelijkheid nemen
Het nemen van verantwoordelijkheid is erg belangrijk, of dit nu verantwoordelijkheid in je privéleven is of op het werk. Het nemen van verantwoordelijkheid is nodig om na fouten weer “op te staan”.
In de voorbeelden van bijvoorbeeld de arts is het nemen van verantwoordelijkheid ook het trekken van conclusies en dan het aanpassen van gedrag. Het nemen van verantwoordelijkheid is bijvoorbeeld ook het helpen bij de opvoeding van je kinderen.
Een andere vorm van verantwoordelijkheid is de schuld op je nemen. Als iets bijvoorbeeld compleet verkeerd is gegaan en dit komt doordat je niet juist hebt gehandeld en niet de juiste kennis of inzichten hebt gehad voor een taak kun je dit bekennen.
Je ziet vaak dat als dit in de politiek gebeurt mensen hun functie neerleggen, ontslag nemen.
De schuld op je nemen als onderdeel van verantwoordelijkheid is iets wat mensen bang voor verantwoordelijkheid maakt.
Soms is gewoon alleen het besef dat iets je schuld is al een vorm van verantwoordelijkheid op je nemen.
Eigen verantwoordelijkheid
Dit is een concept dat voor veel pubers nog lastig te begrijpen is. Als je iets doet heeft dat namelijk een consequentie. Wat jij doet, het gedrag dat je hebt, is uiteindelijk je eigen verantwoordelijkheid.
Jij kiest ervoor om iets wel of niet te doen. Die keuze kan niemand anders voor je maken.
Vooral voor mensen die snel last hebben van zelfmedelijden of de schuld aan andere mensen willen geven van wat hen in het leven overkomt. Bij eigen verantwoordelijkheid kan het ook gaan om het verantwoordelijkheidsgevoel dat mensen zelf hebben.
Kinderen onder de 18 jaar zijn in veel gevallen nog niet wettelijk verantwoordelijk voor keuzes die ze maken, maar na hun 18e verjaardag valt er opeens veel verantwoordelijkheid op hun bordje.
Professionele verantwoordelijkheid
Professionele verantwoordelijkheid gaat over de vraag wie voor welk resultaat van het bedrijf verantwoordelijk is. Een stagiair draagt bijvoorbeeld meestal geen verantwoordelijkheid, maar de stagebegeleider is wel verantwoordelijk voor wat de stagiair doet.
Dit betekent dat het werk van de stagiair door de begeleider nagekeken moet worden.
Het is belangrijk om de verantwoordelijkheden die je hebt op je werk duidelijk op papier te hebben. Op die manier kun je voorkomen dat fouten van anderen op jou worden afgerekend. Daarbij helpt dit ook bij het maken van beslissingen over welk werk je moet controleren en welke dingen niet onder jouw verantwoordelijkheid vallen.
Bovendien is het voor sommige ondernemers van belang om een verzekering af te sluiten tegen fouten die schade toebrengen aan je klanten.
Het doorleren voor de juiste vaardigheden voor je werk is ook een onderdeel van professionele verantwoordelijkheid.
Sociale verantwoordelijkheid
Naast professionele verantwoordelijkheid bestaat er ook een sociale verantwoordelijkheid. Een voorbeeld hiervan is dat je verantwoordelijk bent voor het gedrag van je kinderen. Gezinnen met kinderen hebben meestal een WA-verzekering om schade door spelende kinderen aan derden te kunnen betalen.
Iemand die voor zijn geliefde zorgt neemt als mantelzorger ook een sociale verantwoordelijkheid op zich.
Te groot verantwoordelijkheidsgevoel
In sommige gevallen kan angst voor verantwoordelijkheid ook worden veroorzaakt door een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Je denkt bijvoorbeeld dat als er een trein ontspoort terwijl jij erin zit het belangrijk is dat jij ook mensen redt, terwijl je al blij mag zijn als je het overleeft. Of je denkt dat je kinderen moet krijgen om de pensioenen in de toekomst te garanderen.
Controleer daarom altijd of je verantwoordelijkheidsgevoel overeenkomt met de verantwoordelijkheid die mensen van je vragen.
Tips tegen angst voor verantwoordelijkheid
Een van de dingen die mensen doen als ze bang zijn voor verantwoordelijkheid is dat ze bevestiging zoeken voor hun angst. Hierdoor kun je naast de angst voor verantwoordelijkheid ook last krijgen van obsessief compulsief gedrag om maar te kunnen zeggen: “Zie je wel!”.
Tip 1: Stop met het zoeken naar bewijs dat iets altijd fout gaat
Natuurlijk moet je het niet negeren als er iets fout gaat, maar je moet ook niet alles zo neerzetten dat het alleen maar fout kan gaan. Uit onderzoek blijkt dat mensen die bang zijn voor verantwoordelijkheid soms een scenario maar blijven testen. Vooral als mensen je ergens de schuld van kunnen geven wordt alles veel vaker gecontroleerd dan als de schuldvraag minder belangrijk is.
Uiteindelijk moet je iets gewoon doen.
Dus stop met denken aan wat er fout kan gaan en doe iets gewoon.
Tip 2: Controleer welke verantwoordelijkheden je hebt
Als je een nieuwe functie kunt krijgen of een familielid helpt door te mantelzorgen, controleer dan altijd welke verantwoordelijkheden je hebt. Bij een nieuwe functie is er altijd een duidelijke taakomschrijving.
Een mantelzorger kan met de persoon voor wie hij zorgt duidelijke afspraken maken over hoeveel zorg hij/zij gaat geven. Als dit in overleg gaat met de gemeente moet er ook iets op papier staan zodat je de gemeente ook op hun verantwoordelijkheid kunt wijzen.
Tip 3: Check de overtuigingen die je hebt over je eigen kunnen en of dit klopt
Overtuigingen over of je iets wel of niet kunt zijn erg bepalend voor het nemen en aanvaarden van verantwoordelijkheid. Als je bang bent voor verantwoordelijkheid, vraag jezelf dan eens af waarom. Stel die vraag op elk antwoord eens een aantal keer. Herhaal het bijvoorbeeld 3 tot 5 keer om echt bij de kern van je angst te komen.
Dan kom je er direct achter of hij ergens op slaat of juist niet. Als de angst dan wel ergens op slaat weet je gelijk welk probleem je moet oplossen.
Als je het lastig vindt om deze overtuigingen te achterhalen kan een hypnotherapeut je hiermee helpen. Dit kan bijvoorbeeld door socratische vragen of regressietherapie.
Tip 4: Maak een lijstje van alle dingen die jij kunt voor het werk dat je doet
Soms heb je overtuigingen die eigenlijk gebaseerd zijn op iets wat helemaal niets met je werk of sociale verantwoordelijkheid te maken heeft. Als je bang bent voor verantwoordelijkheid omdat je het idee hebt dat je niet kunt doen wat nodig is om de taak goed uit te voeren is het van belang om je zelfverzekerdheid op te krikken.
Dit kun je onder andere doen door een lijst te maken van alle dingen die je kunt, zoals.
- Ik kan goed schrijven.
- Ik heb compassie.
- Ik kan aan mensen duidelijk maken wat ik wil.
- Ik heb de macht om mensen te ontslaan als ze niet naar mij luisteren.
- Ik heb me voldoende bijgeschoold om deze taken aan te kunnen.
- Ik heb een goede relatie met mijn leidinggevende.
- Ik heb zicht op wat er gebeurt in het proces waarvoor ik verantwoordelijk ben.
- Ik kan op tijd ingrijpen als dat nodig is.
Tip 5: Visualiseer hoe je handelt als er iets misgaat
Soms moeten mensen eerst zien dat ze iets kunnen voordat ze echt geloven dat ze iets kunnen doen. Een goede manier om jezelf voor te bereiden op verantwoordelijkheid is door te visualiseren hoe dat eruit ziet. Dit kan met een geleide visualisatie of een ongeleide visualisatie met zelfhypnose.
In eerste instantie is het belangrijk om te ontspannen. Dit doe je door op je favoriete stoel, bank of bed te gaan zitten of liggen. Je focust je vervolgens op je ademhaling en probeert gelijkmatig en rustig door je buik adem te halen. Sluit je ogen en visualiseer: Wat er fout kan gaan, hoe jij rustig blijft en reageert als er iets fout gaat. Wat je doet om de fout te herstellen en hoe je je voelt als je dat hebt gedaan. Visualiseer de bewegingen die je maakt en de mensen tegen wie je praat. Als je een leidinggevende bent kun je bijvoorbeeld visualiseren hoe je een fout die een medewerker heeft gemaakt rechtzet en de medewerker feedback geeft zodat dit niet meer gebeurt.
Tip 6: Gebruik mindfulness
Deze laatste tip is ook ontzettend belangrijk. Bij angst voor verantwoordelijkheid kun je vooral gedachten krijgen over wat er in de toekomst fout kan gaan. Hierdoor is het lastig om je te focussen op het hier en nu.
Als je dat juist wel doet door mindfulness te gebruiken zorg je ervoor dat je minder last hebt van de angst en dat je beter werk levert.
Wil je meer weten over mentale technieken tegen angst? Kom dan eens naar een seminar of bekijk op deze site de opleidingen van het Hypnose Instituut Nederland.
Bronnen:
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0005791606000206
