Familietrauma: wat is het en hoe kun je helpen?

Bij een familietrauma denken veel mensen aan de holocaust[1]. Een familie kwijtraken door een oorlog is iets waar je wel een trauma van kunt krijgen. Veel moderne familietrauma’s hebben ook met een oorlog te maken. Veteranen die gewond terugkomen na een uitzending kunnen een familietrauma creëren en als je moet vluchten, omdat je land verscheurt is door oorlog kan dit ook voor een familietrauma zorgen.

Je hebt dan eigenlijk met je familie hetzelfde trauma, doordat je gezamenlijk een traumatische gebeurtenis mee hebt gemaakt. 

Ontstaan van een familietrauma

Een familietrauma is niet altijd iets heel opvallends. Als je familie in de hongerwinter veel last heeft gehad van een gebrek aan voeding, dan kan altijd voeding in huis hebben een belangrijke waarde zijn die je hebt meegekregen van je familie. Als je dan merkt dat je onrustig wordt als de koelkast leeg is, dan kan dit een signaal zijn van een familietrauma.

Daarnaast kun je ook juist iemand in je familie hebben die in het leger werkt en die plotseling wordt opgeroepen voor dienst. Zoals bij de Desert Storm operatie van de VS in Irak begin jaren 90. Dit deed men om Koeweit te beschermen tegen Irak, die het land opeens was binnengevallen. Hierdoor was de steun voor het Amerikaanse leger en familieleden van de soldaten ontzettend hoog, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de steun bij de Vietnam oorlog (en ik denk ook nu met recentere oorlogen). Het idee was daarom bij onderzoekers dat deze oorlog tot minder mentale klachten zou leiden. 

Dit was een relatief korte en snelle oorlog, waardoor onderzoekers ook dachten dat er geen familietrauma’s zouden ontstaan Echter, doordat het zo plotseling was, was dit toch problematisch voor families. 

Terugkerende soldaten hadden in een op de vijf gevallen toch last van slaapproblemen en waren sneller geïrriteerd dan anders. Deze problemen werken door op de hele familie. Daarnaast is er ook stress voor de familie, omdat je in een daadwerkelijke oorlog ook je geliefde kwijt kunt raken[2]. 

Of je kunt door oorlog of armoede hebben moeten emigreren naar een ander land en die verandering kan ook al een familietrauma opleveren. Vooral als de cultuur in het andere land heel anders is dan je gewend bent en je de taal nog niet goed spreekt. Dit kan zelfs de rollen binnen de familie veranderen en je gevoel van sociale status aantasten. Dit alles is niet altijd even prettig, ondanks dat je dan in vrede kunt leven. 

Veel mensen die vanwege een noodzaak emigreren kunnen daarna alsnog last hebben van PTSS, depressies en/of angsten[3]. 

Maar soms is het niets iets maatschappelijks dat leidt tot een familietrauma. Ook het verlies van een kind kan voor een familietrauma zorgen[4].

Dit soort traumatische gebeurtenissen beïnvloeden het gedrag van bijvoorbeeld ouders op hun andere/volgende kinderen. De angst om een kind kwijt te raken kan er dan bijvoorbeeld voor zorgen dat ouders te beschermend of te bemoeiend zijn.

Doorgeven van een familietrauma

Een familietrauma hoeft niet iets te zijn dat jij zelf hebt meegemaakt met je ouders, maar kan dus ook ontstaan zijn voordat jij geboren was. Dit kan dan alsnog invloed op je leven hebben en er zelfs voor zorgen dat je band met je ouders verslechtert (bron 4). 

In een casestudy naar hoe kleine hoeveelheden psychedelica kunnen helpen om een familietrauma te behandelen kwam naar voren dat het familietrauma ging om het verlies van een kind dat voor hem geboren was. Hierdoor waren de ouders ook nog erg ongerust, zelfs toen hij al niet meer thuis woonde. Dit vond hij zo verstikkend dat hij het contact verminderde. 

Het familietrauma had ook invloed op zijn eigen gedrag, zoals de carrière keuze en hoe hij omging met het thema ‘de dood’. 

Echter, door iets aan het familietrauma te doen kon hij de relatie met zijn ouders weer herstellen. Zijn kwaadheid jegens zijn ouders kon hij transformeren naar compassie voor hun verlies. 

Ook in het onderzoek naar emigranten met een familietrauma kwam naar voren dat als de moeder het lastig vond om zich aan te passen aan het nieuwe land, of zelfs de nieuwe situatie, dit ervoor kon zorgen dat kinderen ook meer last hadden van stress en dergelijke (bron 3). 

Soms kunnen klachten van kinderen ook slaan op problemen van ouders die op dezelfde leeftijd ontstonden als toen de klachten van de kinderen ontstonden[5]. Zelf heb ik ook dit soort parallellen gezien bij mijn eigen kinderen. Alsof het verleden zich herhaalt en andere mensen heb ik ook over dit vreemde verschijnsel gehoord. 

Familietrauma behandelen

Wanneer je merkt dat je kinderen klachten hebben die lijken op iets wat jij hebt meegemaakt, of op een leeftijd waarbij er bij jou ook iets is gebeurd,. Dan kan het soms helpen om jezelf eerst te behandelen om te zien welk effect dit op de rest van je gezin heeft. 

Zo zeg ik wel eens dat je eerst jezelf moet opvoeden, voordat jij je kinderen kunt opvoeden. Dat kan al veel doen om het doorgeven van een familietrauma te stoppen. 

Het is vaak ook lastig om een familietrauma te behandelen, omdat veel families bepaalde familiegeheimen niet delen. Ook niet aan de persoon bij wie ze zijn gekomen om ‘hele andere’ problemen te behandelen (bron 5). Het echte probleem kan dan verborgen blijven. 

Een familie met elkaar laten praten is vaak al een manier om ervoor te zorgen dat het familiesysteem zich kan herstellen. Praten kan ook helpen als een van de ouders bijvoorbeeld iets vertelt over zijn of haar verleden, zodat het voor de kinderen duidelijk is waarom mama of papa doet zoals hij of zij doet en zelfs bij grootouders. Dit kan al veel emoties die in de weg zitten wegnemen. 

Als je een soldaat bent en je komt terug van uitzending kan het negen maanden duren voordat je weer een normale routine hebt opgebouwd met je gezin. In uiterste gevallen duurt het zelfs anderhalf jaar. Lukt het veel langer dan dat niet? Dan kan het zijn dat je wat hulp nodig hebt. 

Het uiten van gevoelens, eventueel door samen een project op te pakken, kan dan goed helpen om alles alsnog weer te normaliseren. Dit is constructiever dan een nieuwe crisis bedenken om de laatste crisis maar niet onder ogen te zien (bron 2). 

Een onderzoeken naar familiepatronen en die vervolgens herkaderen en veranderen is ook belangrijk om een familietrauma te behandelen (bron 5). Soms moet het rouwen om het originele trauma ook gestimuleerd worden, zodat dit geen rol meer speelt in het dagelijks leven binnen de familie. 

Behandel je iemand die een immigratie achtergrond heeft? Dan is het handig om kennis te hebben van de cultuur van die persoon, omdat dit van invloed kan zijn op de overtuigingen die iemand heeft en zelfs op hoe bepaalde problemen naar voren komen. Somatische klachten zijn bijvoorbeeld normaler in Afrikaanse landen en mensen last hebben van stress zijn normaler in Westerse landen. Het is goed om dit soort kennis te hebben (bron 3). 

Hypnose en familietrauma behandelen

Met hypnose speelt het sociaal panorama vaak ook een rol. Hiermee kun je jouw mentale kaart over waar je familieleden voor jou staan veranderen. Mensen die te ver weg staan kun je dichterbij halen en mensen die te dicht bij je staan kun je in gedachten verder weg zetten.

Dit kan de invloed die deze mensen op je hebben veranderen, waardoor je ook anders om kunt gaan met het trauma binnen de familie.

Regressie is ook een interessante techniek voor mensen die last hebben van een familietrauma. Dit kan ook gebruikt worden voor het verwerken van het familietrauma, zeker als dit iets is dat iedereen heeft meegemaakt. 

Met regressie ga je terug naar het moment waarop de traumatische gebeurtenis voor negatieve gevolgen heeft gezorgd en probeer je die gebeurtenis opnieuw te interpreteren. Omdat veel familietrauma’s kunnen ontstaan in de jeugd van mensen kan de interpretatie na al die jaren toch nog kinderlijk zijn. Terwijl je nu als volwassen persoon hele andere redenen kunt bedenken voor waarom een vader of moeder doet wat hij of zij doet. Dit kan ervoor zorgen dat jij je bijvoorbeeld minder in de steek gelaten voelt door je ouders. 

Voor mensen binnen een familie die last hebben van PTSS, angst en depressie kan hypnose op zich ook al veel doen aan die klachten, zodat de rest van de familie daar niet onder te leiden heeft.

Wil je meer weten over hoe hypnose werkt en hoe je daar als familietherapeut gebruik van kunt maken? Kom dan eens naar de gratis online masterclass. Daar leer je wat hypnose is.

Wil je direct aan de slag met technieken om jezelf en andere mensen een beter gevoel te geven? Kom dan eens naar een seminar of schrijf je direct in voor een van onze opleidingen.

Tijdens deze seminar leer je al wat simpele technieken en krijg je demonstraties van hypnotherapie en in de opleiding leer je direct hoe je gebruik kunt maken van Ericksoniaanse hypnotherapietechnieken.

De opleiding is klassikaal of online te volgen. Kies wat het beste bij jou past.

Bronnen: