Soms is het zo fijn om uren online te zijn. Of juist helemaal weg te dromen met een leuke serie of op een andere manier aan de realiteit te ontsnappen. Iedereen heeft wel eens een zware periode in zijn of haar leven waarin hij wil ontsnappen aan de realiteit en gelukkig kan dat op vrij “onschuldige” manieren. Maar hoe onschuldig is vluchtgedrag nu echt? In dit blog ga ik daar dieper op in.
Wat is vluchtgedrag?
Vluchtgedrag is dat je jezelf gaat bezighouden met iets anders dan het probleem.
Het meest bestudeert zijn media om op die manier te ontsnappen aan gedachten, zoals zorgen, zware stemmingen, die veroorzaakt worden door lastige situaties in je leven[1].
Waarin vluchten we?
Meestal vluchten we naar de media. We gaan bijvoorbeeld langdurig televisiekijken (of netflixen), surfen op het internet of gamen. Deze drie worden het meest bestudeert en zijn het meest effectief om even niet te denken aan je problemen.
Maar er zijn ook andere manieren van vluchtgedrag, zoals shoppen. Compulsief shoppen, dus moeten shoppen, wordt bijvoorbeeld gekoppeld aan vluchtgedrag. Door online shoppen kan je dit zelfs koppelen aan het vluchten in media wanneer je te veel last hebt van stress. Vooral als die negatieve emoties blijven, kan dit ervoor zorgen dat compulsief shoppen langdurig blijft. Het kan dan ook overslaan in een verslaving[2].
Dan zijn er ook mensen die vluchten in gokken. Dit kan natuurlijk ook online.
Oorzaken vluchtgedrag
Vluchtgedrag komt meestal door negatieve gedachten en negatieve stemmingen. Bij grote vermoeidheid, depressieve klachten, angsten en een laag zelfvertrouwen is de kans groter dat je vluchtgedrag laat zien.
Gamen en vluchtgedrag
Gamen is een actieve vorm van vluchtgedrag, een serie kijken is bijvoorbeeld een passieve vorm van vluchtgedrag. Uit onderzoek blijkt dat actief vluchtgedrag vaak ontstaat wanneer mensen het gevoel van controle en hun gevoel van identiteit verliezen.
Het gamen zorgt er dan voor dat hun gevoel van controle en identiteit toch hersteld wordt. Dit komt doordat het rollenspel van je avatar (poppetje in het spelletje) ervoor zorgt dat je iemand “bent”. Daarbij voorziet het in de behoefte aan controle doordat je dat poppetje dingen kunt laten doen in de virtuele wereld[3].
Het laat zich eenvoudig raden dat deze actieve vorm van vluchtgedrag verslavend kan zijn als het probleem in het echte leven maar lastig opgelost kan worden.
Social media en vluchtgedrag
Facebook is een van de bekendste social-mediakanalen die wordt gebruikt voor vluchtgedrag. Facebook gebruiken om te vluchten verhoogd de kans op een Facebookverslaving, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn.
Als je bijvoorbeeld een actieve Facebookgebruiker bent en je dus regelmatig iets op Facebook plaatst, dan kan Facebook een verslaving worden. Dit heeft te maken met de like-functies van Facebook die voor een “goed” gevoel zorgen.
Ben je juist een passieve Facebookgebruiker? Je kijkt ernaar, maar doet er verder niet zoveel mee, dan is de kans op het krijgen van een Facebookverslaving veel kleiner[4].
Gokken en vluchtgedrag
Mensen vluchten in gokken wanneer ze eigenlijk niet meekomen met het maatschappelijke idee van werken en kapitalisme. Gokken is namelijk een manier om “zonder te werken” toch aan geld te komen (ik kan me voorstellen dat veel pokeraars nu denken dat dit toch wel hard werken is).
De dagelijkse problemen van werk kunnen even vergeten worden wanneer je gaat gokken en vooral wanneer je dan wint. Vooral als de dagelijkse bezigheden van die persoon vrij risicoloos zijn en hij/zij toch de behoefte heeft om risico en de kick ervan te ervaren.
Mensen kunnen gaan gokken om bevrijd te zijn van verveling, stress, angst, en andere dagelijkse frustraties.
Welke effecten heeft vluchtgedrag
Vluchtgedrag heeft effecten op de korte en lange termijn en het hoeft niet eens altijd slecht te zijn.
De positieve effecten zijn:
- Ontspanning
- Verbeterde stemming
- Het gevoel ergens bij te horen (in het geval van online gamen)[5]
De negatieve effecten zijn:
- Terugtrekking
- Excessief media-gebruik.
- Het vluchtgedrag wordt een verslaving.
- Bij (te veel) shoppen raak je in geldnood.
Vluchtgedrag stoppen voordat het problematisch wordt
Zolang vluchtgedrag zorgt voor ontspanning, een betere stemming en een socialer leven zorgt is er niet zoveel aan de hand.
Zorgt het vluchtgedrag er juist voor dat je sociale contacten afnemen. Dat je alleen nog maar televisiekijkt, surft op het internet of aan het gamen bent en verder geen echt leven hebt. Dat je je schuldig gaat voelen elke keer als je een dingetje koopt omdat je spaarrekening toch wel heel hard slinkt.
Dan wordt het toch tijd om het vluchtgedrag te stoppen voordat het écht problematisch wordt.
Hierbij kan hypnose een rol spelen.
In eerste instantie wordt er gekeken naar de overtuigingen die je hebt in combinatie met het vluchtgedrag dat je hebt.
Daarnaast kijk je ook naar de gedachten voor, tijdens en na het vluchtgedrag.
Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden met een Socratisch gesprek terwijl je onder hypnose bent. Hierdoor ontdek je zelf wat de fundaties voor bepaalde gedachten zijn en waarop je overtuigingen gebaseerd zijn. Meestal kom je door een dergelijk gesprek zelf tot de conclusie dat sommige overtuigingen niet logisch zijn.
Dit biedt de kans dat de hypnotiseur vervolgens nieuwe wel kloppende suggesties kan geven die je dan in je op kunt nemen als nieuwe overtuiging.
Dit kunnen bijvoorbeeld suggesties zijn zoals:
“Met je vluchtgedrag vervang je menselijke interactie door een andere activiteit.”
“Je vluchtgedrag is een vervanging van het verenigingsleven.”
“Het geld dat je vergokt krijg je nooit meer terug, terwijl je wel wat terugkrijgt van sociale contacten.”
“De tijd die je spendeert aan televisie/internet/social media kun je ook besteden aan iets actiefs doen (eventueel met vrienden).”
Daarnaast kan een hypnotiseur ook gebruikmaken van regressie om te achterhalen wanneer dit vluchtgedrag is begonnen om zo de oorzaak van het vluchtgedrag bij de wortel aan te pakken en te laten verdwijnen. Uiteindelijk doe je dit als iemand die last heeft van vluchtgedrag zelf, maar de hypnotiseur helpt je hiermee terwijl je onder hypnose bent.
Visualiseren dat je het vluchtgedrag niet afmaakt
Een andere manier om het vluchtgedrag te stoppen is door met een geleide visualisatie te visualiseren dat je het vluchtgedrag niet afmaakt.
- Je gaat bijvoorbeeld naar Netflix, maar raakt verveeld en gaat wat anders doen.
- Je gaat naar de stad om te shoppen, maar je raakt verveeld en gaat weer naar huis.
- Je logt in op je online spel, maar je raakt verveeld en stopt met spelen.
Het idee achter de “verveling” techniek is dat je bijvoorbeeld bij gamen en gokken helemaal enthousiast kunt worden van wat je gaat doen. Door dit patroon te doorbreken en het vluchtgedrag te koppelen aan saaiheid wordt de drang om het vluchtgedrag uit te voeren een stuk kleiner[6].
De visualisatie zal wel uitgebreider zijn tijdens hypnotherapie dan in de voorbeelden van dit artikel, maar dit is wel de moraal van het verhaal.
Post-hypnotische suggesties
Wanneer je gedachtepatronen in kaart hebt gebracht die leiden tot het vluchtgedrag kan je met een post-hypnotische suggestie ervoor zorgen dat je die gedachtegang stopt.
Dit kan bijvoorbeeld een suggestie zijn zoals:
“Vanaf dit moment. Wanneer je opmerkt dat je gedachten je leiden naar het vluchtgedrag. Stop met die gedachte. Ontspan bewust je lichaam en focus je een paar keer op je ademhaling en denk aan een plezierig alternatief.”
Vaak worden post-hypnotische suggesties gegeven na of aan het einde van een geleide visualisatie waardoor de post-hypnotische suggestie ontzettend logisch is voor de persoon onder hypnose.
Vlucht met mate
Vluchtgedrag is dus een heel normaal menselijk fenomeen. Mensen kunnen in allerlei zaken vluchten. Het meest onderzocht zijn vluchten in media, zoals televisiekijken, social media en gamen. Daarnaast is bekend dat shoppen en gokken (en waarschijnlijk ook andere zaken die verslavend kunnen zijn) ook gebruikt worden om te vluchten.
Het wordt pas een probleem als de positieve gevolgen van vluchtgedrag, zoals ontspanning, overschaduwd raken door de negatieve gevolgen van vluchtgedrag.
In dat geval kan hypnose dus op meerdere manieren helpen om dit vluchtgedrag te stoppen. Dit kan door je overtuigingen te achterhalen en te veranderen. In het artikel is gesproken over het Socratisch Gesprek, maar regressie kan hiervoor ook gebruikt worden. Daarnaast helpen geleide visualisaties die je patroon doorbreken en post-hypnotische suggesties om je gedrag voor het vluchtgedrag te stoppen.
Wil je weten hoe al deze technieken precies gebruikt kunnen worden om je te helpen tegen vluchtgedrag, of om andere mensen te helpen om van vluchtgedrag af te komen?
Tijdens de hypnose playshop kun je testen of je iemand onder hypnose kunt brengen. Deze worden gegeven in Wormerveer en in Zwolle.
Wil je veel meer leren dan alleen dat? Kom dan eens naar een van onze seminars of schrijf je direct in voor een opleiding van het Hypnose Instituut Nederland. De opleidingen worden ook in Wormerveer of Zwolle gegeven.
Vraag naar de online mogelijkheden als dat beter bij je past.
[1] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781118783764.wbieme0154
[2] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0969698915301533
[3] https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JCM-04-2016-1775/full/html
[4] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0747563217300511
[5] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360131518300599
[6] https://www.researchgate.net/profile/Antonio_Madrid2/publication/21197816_A_Hypnotic_Protocol_for_Eliciting_Physical_Changes_Through_Suggestions_of_Biochemical_Responses/links/551d97f80cf29dcabb0306d8/A-Hypnotic-Protocol-for-Eliciting-Physical-Changes-Through-Suggestions-of-Biochemical-Responses.pdf#page=196
